Саха сиригэр учууталлары өйүүр үс бырагыраама үлэлиир: «земскэй учуутал», «Арктика учуутала» уонна «тыа сирин оскуолаларын, Арктика уонна хотугу улуустар педагогическай үлэһиттэрин олорор дьиэнэн хааччыйыы», диэн бырабыыталастыба пресс- сулууспата иһитиннэрэр.
Бу үс бырагырааманан 2020 – 2021 сылларга барыта 326 педагогическай үлэһиккэ көмө оҥоһулунна: «Арктика учуутала» бырагырааманан — 199 педагог 2020 сылга, 40 учуутал 2021 сылга; «земскэй учуутал» диэнинэн 19 педагог 2020 сылга, 16 педагог 2021 сылга; «тыа сирин оскуолаларын уонна хотугу улуустар доруобуйа харыстабылын тэрилтэлэрин педагогическай үлэһиттэрин олорор дьиэнэн хааччыйыы» бырайыагынан — 27 педагог 2020 сылга, 25 педагог 2021 сылга.
«2024 сылга диэри Саха сирэ үөрэх хаачыстыбатынан дойду 15 бастыҥ регионун ахсааныгар киириэхтээх. Оҕолору үөрэхтээһин өрөспүүбүлүкэбит хайа баҕар муннугар таһымнаах буоларыгар бары усулуобуйаны тэрийиэхтээхпит. Бастатан туран, учууталлар бэйэлэрин идэлэринэн сайдалларыгар кинилэр көҕүлээһиннэрин уонна саҕалааһыннарын өйүөх тустаахпыт. Билигин учууталлары бары таһымҥа өйүүр судаарыстыбаннай дьаһаллары ылыналлар. Арассыыйа бэрэсэдьиэнэ Владимир Владимирович Путин быһаарыытынан, Уһук Илҥҥи регионнарга «земскэй учуутал» бырагырааманан үлэлиир учууталлар төлөбүрдэрин икки төгүл улаатыннардылар”, — диэн Айсен Николаев бэлиэтээтэ.
2021 сылга «земскэй учуутал» бырагыраама 16 квотатыттан Арктика улуустарыгар 11 вакансия бэриллибитэ. Куонкуруска 68 киһи кыттыбыт, олортон 18 учуутал Саха сириттэн, 50- ча учуутал РФ атын субъектарыттан кыттыыны ылла. 2020 сылга өрөспүүбүлүкэ 19 квотаны ылбыта, онтон 12 Арктика улуустарын оскуолаларыгар бэриллибитэ. Куонкуруска барыта 124 учуутал кыттыбыта, ол иһигэр Саха сириттэн – 67, дойду атын регионнарыттан — 57 учуутал.
Федеральнай бырагыраама кыттыылаахтара 1 мөл. солк. ылаллар, оттон Уһук Илин регионҥа— 2 мөл. солк. Саха сиригэр 2021-2023 сылларга «земскэй учуутал» федеральнай бырагырааманан барыта 53 квота тыырыллыаҕа: 2021- 16, 2022 -15, 2023 -22. Үбүлээһин кээмэйэ 106 мөл. солк., итинтэн федеральнай бүддьүөттэн — 99 мөл. солк., регион бүддьүөтүттэн – 7 мөл. солк. буолуоҕа.
Саха сирин баһылыгын сорудаҕынан, 2020 с. «Арктика учуутала» бырайыак бигэргэтиллибитэ. Арктика 12 улуустарыттан сылдьар 92 эдэр исписэлиистэригэр биир ыйдааҕы хамнастарын акылааттарыгар тэҥнээх көмө харчы көрүллүбүтэ, ону тэҥэ тырааныспар ороскуотун уйуммуттара. 3- тэн 5-кэ диэри педагогическай стажтаах 107 учуутал 53 336 солк. сууманы ылбыттар. Быйыл бу бырагырааманан 40 учууталга көмө оңоһулунна.
Ону сэргэ, «тыа сирин оскуолаларын уонна Арктика уонна хотугу улуустар доруобуйа харыстабылын тэрилтэлэрин педагогическай үлэһиттэрин олорор дьиэнэн хааччыйыы» бырайыак үлэлиир. Дьиэ-уот усулуобуйатын тупсарыыга судаарыстыбыннай өйөбүлүнэн 2019 сылга – 29, 2020 сылга-27, 2021 сылга-25 учуутал туһанна.
Онон, кэнники сылларга тыа сиригэр уонна арктика улуустарыгар үлэлиир учууталларга судаарыстыбыннай көмө элбээтэ.
