Бүгүн Опера уонна балет театрыгар Ил Дархан Егор Борисов автономиябытын ылыммыппыт 95 уонна саҥа Төрүт Сокуоммут олоххо киирбитэ 25 сылларын бэлиэтиир дьоро киэһэҕэ Саха сиригэр сайдыы суолун бары хайысхалара баалларын, үлэлиэххэ эрэ наадатын бэлиэтээн эттэ.
“Бастатан туран, бу бырааһынньык өрөспүүбүлүкэбитин, судаарыстыбаннаспытын төрүттэспит дьоммутугар сүгүрүйэр күммүт буолар”, — диэн иһитиннэрэр Егор Борисов.
Санатан эттэххэ, бүгүн өрөспүүбүлүкэ салалтата улуу дьоммут Максим Аммосов, Платон Ойуунускай, Исидор Барахов, Өксөкүлээх Өлөксөй пааматынньыктарыгар сибэкки дьөрбөтүн уурдулар.
“Ханнык баҕарар норуот сайдыы аартыгар киирэригэр хайысхаларын кэҥэтэр, билиитин-көрүүтүн хаҥатар, тутууларын элбэтэр. Ол барыта 95 сыл анараа өттүгэр 1922 с. олуктаммыта. Атын норуоту, дойдуну кытары тэҥнээтэххэ, биһиги бу кыра кэрдиис кэм иһигэр олус элбэҕи ситистибит. Билигин биһиги 1000 сыллар усталарыгар сайдыыларын оҥорбут норуоту кытары тэҥҥэ хаамсар кыахтанныбыт. Онуоха Сэбиэскэй Сойуус саҕана сайдыыбыт кэскилэ оҥоһуллубутун бэлиэтээн ааһар тоҕоостоох”, — диэн этэн туран, Егор Афанасьевич дьон-сэргэ үөрэхтэнэн, билиитэ-көрүүтэ хаҥаан, промышленность сайдан саҥа кэрдиис кэмҥэ тахсыбыппытын бэлиэтиир.
“Ити барыта норуоппут, дьоммут-сэргэбит үтүөтүнэн, өҥөтүнэн оҥоһуллубута. 1922 с. оҥоһуллубут олугунан сайдан, 1992 с. итини салҕаан саҥа Конституцияны ылынан олохпутун саҥалыы тэриммиппит. Судаарыстыбаннаспыт саҥа таһымыгар тахсыбыппыт. Биллэн турар, ситиһии туһунан кэпсиир хаһан баҕарар чэпчэки. Ити тыллар кэтэхтэригэр биһиги дьоммут-сэргэбит, кинилэр үлэлэрэ-хамнастара көстөр. Ити барыта боростуой үлэһит илиитинэн ситиһиллибитэ”, — диэн бэлиэтиир Ил Дархан.
Ону сэргэ кини Россияны кытары сайдар кэскиллээхпитин, итини оччотооҕу интеллигенция да, 90-с сыллардаахха өрөспүүбүлүкэбитин иилээн-саҕалаан илдьэ сылдьыбыт дьоммут да кэрэһэлииллэрин этэр.
“Инники олохпутун түстээбит дьоммут Россияны кытары сайдар кэскиллээхпитин эппиттэрэ. Ким да Россияттан тахсан туора баран сайдар санаата да суоҕа. Биһиги Россия иһигэр киирэн сайдар суолу булбуппут уонна онон салгыы айанныахпыт”, — диэн этэр Егор Борисов.
1990 с. Саха Өрөспүүбүлүкэтэ Суверенитетын туһунан Декларацияны ылынан, 1991 с. бастакы президенин талан, 1992 с. кулун тутарга киин былааһы кытары Федеративнай дуогабар түһэрсэн, муус устарга саҥа Төрүт Сокуонун ылынан сайдыы биир кэрдиис кэмигэр тахсыбыта. Онуоха Бастакы президеммит Михаил Николаев уонна кинини кытары үлэлэспит дьон өҥөлөрө тугунан да кэмнэммэт.
“Михаил Ефимович салалтатынан Сахабыт сирэ эмиэ биир улахан эппиэтинэһи сүгэн сайдыы биир кэрдиис кэмигэр үктэммитэ. Норуот ону ылыммыта. Билигин эмиэ оннук боппуруос күөрэйэн тахсар. Биһиги бары биир сыаллаахпыт: олорор олохпутун тупсарыы. Ордук эдэр көлүөнэ ону өйдүөхтээх. Ол иһин ыччат историяны билэрэ, үтүө үгэһи тутуһара суолтата улахан. Биһиги билигин атын регионнары кытары тэҥнээтэххэ, туох баар сайдыыбыт суолун барытын хайынан олоххо киллэрэн турабыт. Бары эйгэҕэ барытыгар. Онуоха көдьүүстээхтик уонна таһаарыылаахтык үлэлиэххэ эрэ наада”, — диэн түмүктүүр этиитин Ил Дархан Егор Борисов.
