Горнай улууһун историятын манна олорор, үлэлиир дьон-сэргэ, тэрилтэлэр оҥороллор. Экономика уонна социальнай эйгэ сүрүн көрдөрүүлэригэр республикаҕа муниципальнай оройуоннар ортолоругар биир бастыҥнарынан буолар. Онон Саха сирэ сайдыытыгар бэйэтин дьоһун кылаатын киллэрэр.
Горнай улууһа бүгүн гаастаах, үчүгэй суоллаах-иистээх, элбэх саҥа дьиэ-уот, социальнай эбийиэк тутуллан, нэһилиэнньэтин ахсаана элбээн иннин диэки киэҥник хардыылаан иһэр. Улуус историятын, сайдыытын, ситиһиитин үйэлэри уҥуордаан сурукка тиһиллэн «Горный улус на рубеже веков» саҥа кинигэ сүрэхтэннэ.
«Горный улус на рубеже веков» кинигэ 2010 сылтан 2021 сылга диэри кэмҥэ олохтоох дьаһалталар, тэрилтэлэр биэрбит матырыйаалларыгар, хаартыскаларыгар уонна улуус социальнай-экономическай, культурнай-духовнай сайдыытыгар кылааттаах дьон туһунан киирбит матырыйаалларга олоҕуран оҥоһуллунна.
Кинигэ матырыйаалын хомуйан бэчээккэ бэлэмнээтилэр Горнайдааҕы кииннэммит библиотечнай ситим үлэһиттэрэ. Редакционнай коллегияҕа үлэлээтилэр: «Горнай улууһа» муниципальнай оройуон баһылыгын бастакы солбуйааччыта Сардаана Стручкова, РФ суруналыыстарын сойууһун чилиэнэ, СР суруналыыстыкаҕа государственнай бириэмийэтин лауреата, СР культуратын үтүөлээх үлэһитэ Василий Алексеев, П.Д. Авваккумов аатынан Киин библиотека библиотекара Саргылаана Михайлова, РСФСР үтүөлээх учуутала Любовь Андреева.
Улууспут 10 сылга сайдыытын көрдөрөр «Горный улус на рубеже веков» Горнай улууһа муниципальнай тэриллии (баһылык Никита Викторович Андреев, солбуйааччы Сардаана Степановна Стручкова) көҕүлээһининэн уонна үбүлээһининэн Дьокуускайга Дани-Алмас хааччахтаммыт эппиэтинэстээх тэрилтэҕэ бэчээттэннэ. 500 экземплярдаах, халыҥ хахтаах, 375 лиистээх, өҥнөөх, үрдүк хаачыстыбалаах кинигэ буолан таҕыста. Бу кинигэ «Горный улус. История. Культура. Фольклор» эдэр саастаах Горнай улууһа сайдыытын сырдатар бастакы улахан кинигэ салгыыта буолар.
Кинигэ сүрэхтэниитигэр «Горнай улууһа» муниципальнай оройуон баһылыга Андреев Никита Викторович, улуус депутаттарын сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ Тарасов Алквиад Александрович, кинигэ редактора Алексеев Василий Ильич, кинигэҕэ суол, олох-дьаһах хаһаайыстыбатын тэрилтэлэрин ыстатыйаларыгар үлэлэспит Захаров Матвей Семеновичка уонна Уйгуров Иван Николаевичка уонна д.а. кыттыыны ыллылар.
Хаҥаластан төрүттээх, Кэбээйиттэн утумнаах, Бүлүүлэртэн булкаастаах, Намтан кыра тардыылаах аныгы олох тэтимин кытта тэҥҥэ үүнэр-сайдар тапталлаах Горнайбыт улууһун бүгүҥҥү күнүн түстүүр, сарсыҥҥытын салайсар улууспут бары олохтоохторо биир санааны тутуһан сайдыы суолун туталлар, диэн суруйда Бэрдьигэстээхтэн Анастасия Сергеева.
