Бүлүү улууһугар окко быйылгы былаан – 28 тыһ. т окко тэҥнэһэр. Өрүс бэтэрээ нэһилиэктэрин үрдүк сирдэрэ курааннаан, өрүс уҥуоргу Мастаах, Күүлэт ходуһаларыгар былырыыҥҥы улахан баһаардартан сис уута киирэн угуттаан, былаанннаммыт оту ылбат куттал үөскээтэ.
Оттооһун балаһыанньатын миэстэтигэр билсэ, быһаара улуус дьаһалтатын баһылыгын бастакы солбуйааччы Василий Лукин, тыа хаһаайыстыбатын департаменын салайааччыта Иван Тарасов ходуһалары кэрийдилэр.
Ордук уустук балаһыанньа өрүс бэтэрээ — IV Тоҕус (Тыымпы), Бөкчөҥөө (Бөтүҥ) -нэһилэктэрин ходуһаларыгар үөскээтэ. Оттуур ходуһаларын хордоҕойо сыллата кэриэтэ кураанныыр, ардахтаах эрэ дьылга үүнүүнү биэрэр. Бөтүҥҥэр сэбиэскэй кэмҥэ оҥоһуллубут аҕыс күөлү ситимниир Оруктаах уу түһэрэр систематыгар ууну хаайар, түһэрэр арыллар-сабыллар буом туруорсаллар. Бырайыага бэлэм, экспертизаны ааспыт. Тутуута үбүлэнэр түгэнигэр бөтүҥҥэр сыллата сүөһүлэрин дьыл таһаарар отторун хаһаанар кыахтаныа этилэр. Билигин манна сүөһү племенной туруга үчүгэй диэн исписэлиистэр быһаараллар.
Былырыыҥҥыга тэҥнээтэххэ халба дабыдала, от уола, бэттиэмэ үүнэр сүрүн оттонор ходуһалар үүнүүлэрэ мөлтөх — үс гыммыт иккитэ эрэ арыый бэрсибит, үрдүк сир хаалбыт. Бөтүҥнэр окко күргүөмүнэн киирэн сайыҥҥы күөх быйаҥтан сомсорго турунан от ханна үүммүт сирин, өтөх сири кытта охсо сылдьаллар. Ол иһин Бөтүҥ отчуттара күөллэр кытыыларыгар ууга тиийэ илиинэн от охсоллор, кураан сирин техниканан кэбистэрэллэр. Кооператив 2 “Беларус” тыраахтардаах, хас да от оҕустарардаах, икки оту пресстиир тэриллээх мех-звенота Ньылаҕа киирэн кимиилээхтик үлэлии сылдьар. Көмөҕө студеннар этэрээттэрин ыытыахпыт диэбиттэрин звено отчуттара улаханнык сэргээтилэр.
Бүгүҥҥү күҥҥэ бөтүҥнэр 34 т оту кэбистилэр, 114 га сири оҕустулар.
Оттооһуҥҥа оперативнай ыстаап салалтата нэһилиэк баһылыга Иван Евсееви, кооператив салайааччытын Олег Федоровы кытта Мөндөөлө, Ньыла улахан ходуһаларыгар сылдьан үлэни-хамнаһы билистэ, отчуттары кытта көрүстэ, производственнай кооператив сайылыгар, тутулла турар 120 ынах киирэр хотонугар сырытта.
Киэһэ нэһилиэк дьаһалтатыгар тэриллибит мунньахха кыах тиийэринэн өрүс уҥуор сытар Чуркумдаҕа отчуттар мобильнай этэрээттэрин ыытарга сүбэлэстилэр.
Ситэрэн этэр буоллахха, бүгүҥҥү туругунан Бүлүү улууһун отчуттара былааннаммыт отторун 10 бырыһыанын бэлэмнээтилэр.
