Сахалыы Бикипиэдьийэ бэлиэтииринэн, бүгүн ХНТ — Брайль азбукатын, Мьянма — Тутулуга суох буолуу, АХШ — Спагетти күннэрэ бэлиэтэнэллэр. Оттон Саха сирин историятыгар бу күн 1922 сыллаахха Саха сиринээҕи губревком Дьокуускай уеһыгар (киин улуустарга) уонна Дьокуускайга байыаннай балаһыанньа биллэрбит күнүнэн суруллар.
Түбэлтэлэр
- 1918 — Финляндия тутулуга суох буолуутун декларациятын Арассыыйа, Швеция, Германия уонна Франция билиммиттэр.
- 1920 — Иркутскайга адмирал Александр Колчак тутуллубут уонна олунньу 7 күнүгэр премьер-миниистир Виктор Пепеляевы кытта ытыллыбыт. Сибииргэ уонна Уһук Илиҥҥэ Сэбиэскэй былаас олохтоммут.
- 1922 — Саха сиринээҕи губревком Дьокуускай уеһыгар (киин улуустарга) уонна Дьокуускайга байыаннай балаһыанньа биллэрбит.
- 1951 — Кэриэйэ сэриитин кэмигэр кэриэй хомуньуустара уонна кытай доброволецтара Сеулу иккиһин ылбыттар. Ол эрэн сотору кэминэн ХНТ күүстэрэ куораты төттөрү ылбыттара.
- 1957 — ССРС Минцветметын коллегията «О промышленном освоении вилюйских алмазных месторождений» диэн ааттаах уураах таһаарбыт.
- 1959 — Сэбиэскэй Сойуус Луна-1 станцията бастакынан Ый таһыгар чугаһаабыт.
- 2010 — Дубайга үөрүүлээх быһыыга-майгыга аан дойду саамай үрдүк тутуута Бурдж-Халифа аһыллыбыт.
Төрөөбүттэр
- 1643 — Исаак Ньютон — Англия улуу физигэ, математига, астронома, бөлөһүөгэ, теолога, классическэй физика төрүттээччилэриттэн биирдэстэрэ.
- 1809 — Луи Брайль — Франция учуутала, көрбөттөргө аналлаах тарбах иминэн ааҕыллар бөлтөгөрдөөх бичиги айааччы.
- 1888 — Гавриил Ксенофонтов — саха учуонайа, биллиилээх историк, этнограф, политическай, түмэт диэйэтэл. Кини аатын Хаҥалас улууһугар кыраайы үөрэтэр түмэл уонна Тиит Аpыы орто оскуолата сүгэллэр.
- 1910 — Петр Дуткин — Саха АССР сибээһин өр сылларга салайбыт Социалистыы Үлэ Дьоруойа, Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа, полковник.
- 1928 — Лазарь Сергучев — хайыһарга спорт маастара, ССРС сүүмэрдэммит хамаандатын чилиэнэ, кини аата Мэҥэ Хаҥалас улууһун Сыымах спортивнай комплексыгар иҥэриллибитэ (2005), Саха АССР үтүөлээх артыыһа.
- 1934 — Зураб Церетели — Сэбиэскэй Сойуус уонна Арассыыйа живописеһа, скульптора, дизайнера, педагог, профессор. 1997 сыллаахтан Арассыыйа художествотын академиятын бэрэсидьиэнэ.
- 1945 — Николай Румянцев — РФ уонна СӨ үтүөлээх архитектора, Архитектураҕа РФ Судаарыстыбаннай бириэмийэтин лауреата.
Өлбүттэр
- 1752 — Габриэль Крамер — Швейцария математига, Иоганн Бернулли үөрэнээччитэ уонна доҕоро, «линейнай алгебра» төрүттээччилэриттэн биирдэстэрэ.
- 1957 — Илья Винокуров — 1943-1946 сылларга Саха АССР Совнаркомун бэрэстээтэлэ, 1946-1952 сылларга Саха Сирин обкомун бастакы сэкирэтээрэ. Аҕа дойду Улуу сэриитин сылларыгар саха омугун хоргуйан өлөртөн быыһаабыт, сэллик ыарыыга эмтэрбитин тохтотор суолга киллэрбит, Саха Сирин автономиятын 1947 сыллаахха быһаары гыммыттарын көмүскээбит өҥөлөөх Саха Сирин уһулуччулаах салайааччыта.
- 1957 — Теодор Шуб — нуучча тылын чинчийбит филолог, Аллайыаха улууһун Русскай Устье олохтоохторугар эспэдииссийэ тэрийэн, анаан үөрэппитэ. 1943-1947 сылларга Дьокуускайдааҕы Тыл уонна култуура научнай-чинчийэр институутун дириэктэрэ.
- 1961 — Эрвин Шрёдингер — Австрия физигэ, квантовай механика төрүттээччитэ. 1933 сыл физикаҕа Нобель бириэмийэтин ылбыта.
- 1994 — Дмитрий Петров (08.11.1921 төр.) — устуоруйа билимин хандьыдаата, Саха АССР култууратын үтүөлээх үлэһитэ. Саха Сирин Аҕа дойду Улуу сэриитин кэминээҕи историяны үөрэппит биир биллиилээх чинчийээччи. Кини көҕүлээһининэн, Саха Сириттэн баран хорсуннук сэриилэспит, сэрии хонуутугар охтубут буойуннар кэриэстэрин ытыктаан, Ильмень күөл кытыытыгар пааматынньык, Кашира аттыгар монумент туруоруллубуттара.
- 2002 — Николай Антонов (27.12.1919 төр.) — биллиилээх тюрколог, саха тылын историческай лексикатыгар исписэлиис, филология билимин дуоктара, профессор, Саха АССР билимин үтүөлээх үлэһитэ, Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа.
