Бэс ыйын 4 күнэ, Бикипиэдьийэ суруйарынан, ХНТ — Аан дойдуга буруйа суох толук буолбут оҕолор күннэрэ. 1982 сыллаахха бу күн Ливан Бейрут куоратын Израиль авиацията буомбалаабыта. Өлбүт оҕолору кэриэстээн, ХНТ Генассамблеятын 7-с сиэссийэтэ олохтообута.
🔹1783 — Аннон диэн сэлиэнньэҕэ бырааттыы Монгольфье салгын шаардарын бастакы көрдөрүүтэ буолбут. Шаар 11 миэтэрэ кэриҥэ диаметрдаах эбит, 1830 миэтэрэ кэриҥэ үөһэ тахсыбыт уонна 1,6 километртан ордугу көппүт.
🔹1800 — Вашингтон куоратыгар Үрүҥ Дьиэ тутуута түмүктэммит, манна АХШ бэрэсидьиэнэ кэргэттэринээн олохсуйа киирбит.
🔹1831 сыл ахсынньы 11 күнүгэр Илин Сибиир Кылаабынай управлениетын советнига анаммыт. Дуоһунаска 1832 сыл бэс ыйын 4 күнүгэр диэри олорбут.
🔹1832 сыл бэс ыйын 4 күнүгэр Саха уобалаһын салайа Василий Щербачев кэлбит. Аҕыйах ый уобалаһы салайбыт Иван Веригини солбуйбут. Сылтан эрэ ордук олорон баран 1833 с. балаҕан ыйын 18 күнүгэр Дьокуускайга өлбүт.
🔹1928 — Халыма тардыытыгар көмүһү булуу кыттыылааҕа, геолог Юрий Билибин эспэдииссийэтин борохуота билиҥҥи Магадаан уобалаһыгар киирэр Ола диэн балыксыттар бөһүөлэктэрин кытылыгар тиксибит. Дворяннартан төрүттээх. Сталин бириэмийэтин ылбыта (1946). Кини аатынан Чукоткаҕа куорат, Дьокуускайга уонна Магадааҥҥа уулуссалар, үс хайа сиһэ (ол иһигэр биирэ Саха сиригэр), вулкан, билибинит уонна билибинскит таастар ааттаммыттара.
🔹1942 — Элбэх саха аармыйаҕа ыҥырыллыбыт күнэ. Олор истэригэр кэлин саха тылын учебниктарын ааптара буолбут Бүлүү Тааһаҕарын 19 саастаах уола Игнатий Каратаев баара.
🔹1942 — АХШ уонна Дьоппуон флоттарын икки ардыдарыгар быһаарыылаах Мидуэй кыргыһыыта саҕаламмыт. Бу кыргыһыыга АХШ кыайбыта, онтон Дьоппуон флотун сүрүн ударнай күүһэ тимирдиллибитэ. Инньэ гынан Чуумпу далай сэриитигэр тосту уларыйыы буолбут.
🔹1969 — Израильга лиираттан шекельгэ көһөр туһунан сокуон ылыллыбыт.
🔹1972 — Бэйиэт Иосиф Бродскай ССРС-тан эмиграциялыырга күһэллибит. АХШ-ка тиийэн ааҥыл тылын баһылаабыта, университеттарга нуучча литэрэтиирэтин кууруһун сүүрбэттэн тахса сыл аахпыта, ааҥыллыы суруйбут эсселара хоһооннорунааҕар кырата суохтук аан дойдуга биллибиттэрэ, литэрэтиирэ бириэмийэтигэр тиксибиттэрэ. Ааҥыллыы суруйбут хоһоонноро уонна хоһооннорун тылбааһа «ааҥыл просодиятын кэҥэттилэр, маны соҕотох киһи оҥорбута суох, холобур Набоков сатаабатаҕа» диэн кириитиктэр билинэллэр. 1987 сыллаахха литэрэтиирэҕэ Нобель бириэмийэтин ылбыта. 1996 сыллахха 56 сааһыгар сүрэҕинэн өлбүтэ.
🔹1992 — Ингушетия Өрөспүүбүлүкэтэ тэриллибит.
Төрөөбүттэр:
🔸1938 — Петр Дмитриев — фольклорист учуонай, РФ суруйааччыларын уонна суруналыыстарын Сойууһун чилиэнэ. Чинчийээччи фонотекатыгар 30-ча олоҥхо тыллара бааллар.
🔸1969 — Айталина Афанасьева-Адамова, Суорун Омоллоон аатынан Опера уонна балет тыйаатырын опера ырыаһыта, Ил Түмэн дьокутаата. Амма улууһун Алтан нэһилиэгэр төрөөбүтэ, оҕо сааһа Майаҕа ааспыта.
Өлбүттэр:
🔹1985 — Кайсын Кулиев (1917 с.т.), сэбиэскэй балкаар бэйиэтэ уонна прозаига, сэрии кэрэспэдьиэнэ.
🔹1993 — Георгий Милляр (1903 с.т.), тыйаатыр уонна киинэ артыыһа, РСФСР норуот артыыһа. Аатырбыт режиссер Александр Роу 16 остуоруйа киинэтигэр Дьэгэ Баабаны уонна хас да омсолоох дьоруойу оонньообута. Аҕата Марсельтан төрүттээх француз этэ, ийэтин аҕата Иркутскайга көмүс хостуур бириискэлэрдээҕэ.
https://sah.wikipedia.org/wiki/Афанасьева-Адамова_Айталина_Саввична
https://sah.wikipedia.org/wiki/Бэс_ыйын_4
https://sah.wikipedia.org/wiki/Илин_Сибиир
https://sah.wikipedia.org/wiki/Саха_уобалаһа
https://sah.wikipedia.org/wiki/Билибин_Юрий_Александрович
https://sah.wikipedia.org/wiki/Каратаев_Игнатий_Иванович
https://sah.wikipedia.org/wiki/Чуумпу_далай
