Аан дойдуга хамсыыр харамай эгэлгэтин күнэ.
1856 сыллаахха Москубаҕа Третьяковскай галерея тэриллибит.
Бу күн 117 сааһыгар диэри олорбут уһун үйэлээх Саха сирин олохтооҕо Варвара Семенникова, бастакы дьүкээгир суруйааччыта, учуонайа Тэки Одулок, оһуохайдьыт, тойуксут Николай Егоров — Нукутта, саха бэлиитигэ, СӨ Госдуумаҕа дьокутаата, Ил Түмэн дьокутаата, экономика билимин хандьыдаата Зоя Корнилова төрөөбүттэр.
- Саха халандаарынан сайын саҕаланар.
- Саха Өрөспүүбүлүкэтэ — Сайылык күнэ
- Аан дойдуга хамсыыр харамай эгэлгэтин күнэ. ХНТ Генеральнай Ассамблеятын 55-с сиэссийэтигэр Хамсыыр харамай эгэлгэтин Конвенциятын ылыныы кэмигэр биллэриллибитэ (ыам ыйын 22 күнэ 1992 с., Найроби).
- Йемен — Дойду сомоҕолоһуутун күнэ (Соҕуруу уонна Хотугу Йемен холбоһон Йемен Өрөспүүбүлүкэтэ төрүттэммит).
Түбэлтэлэр:
- 1856 — Москубаҕа Третьяковскай галерея тэриллибит.
- 1862 — Арассыыйа импиэрийэтигэр «Хайа биистэрин бүтэһиктээхтик бас бэриннэрэргэ … Хапхаас сиһин арҕаа өттүгэр Кубаан казаактарын уонна Арассыыйа атын олохтоохторун олохсутар туһунан» балаһыанньа тахсыбыт.
- 1863 сыллаахха ыам ыйын 22 (эргэ истиилинэн ыам ыйын 10) күнүгэр Дьокуускайы улахан халаан уута ылбыт. Бастаан куорат соҕуруулуу-арҕаа өттө ууга барбыт. Икки хонугунан намыһах сиргэ турар дьиэлэр сарайдарыгар диэри ууга барбыттар, даллар отой көстүбэт буолбуттар.
- 1927 — Кытайга Синиин куоратын таһыгар 8.3 магнитудалаах улахан сир хамсааһына буолбут. Манна 200 тыһыынчаттан тахса киһи өлбүт, онон аан дойду историятыгар саамай алдьатыылаах сир хамсааһыннарыттан биирдэстэрэ буолар.
- 1952 — Саха АССР Миниистирдэрин сэбиэтэ «Дальстройга 200 аты уонна 30 тыһыынча табаны атыылыырга» уураах ылбыта.
- 1960 — «Улуу Чиили сирин хамсааһына» — 9.5 магнитудалаах аан дойду историятыгар саамай модун күүстээх сир хамсааһына буолбут. Мантан үөскээбит цунами Соҕуруу Америка кытылыттан Чуумпу акыйаан бары муннугар диэри тиийбит.
- 1982 — Баасктар сирдэригэр Иккис коррика ыытыллыбыт — бааск омук тылын өйүүр эстафета. Манна бааск омуктар олохсуйбут сирдэринэн 2 нэдиэлэ тухары тохтоло суох дьон уларытыһа-уларытыһа сүүрэр. Ким да кыайыылаах аатырбат. Бырааһынньык курдук буолар.
- 1990 — Ойуунускай аатынан Судаарыстыбаннай бириэмийэ үс киһиэхэ туттарыллыбыт: суруйааччы Рафаэль Баҕатаайыскайга, композитор Валерий Кацка, бэйиэт Михаил Тимофеевка.
Төрөөбүттэр:
- 1859 — Артур Конан Дойль (1930 өлб.), Англия аатырбыт суруйааччыта, Шерлок Холмс туһунан сэһэннэри айбыт киһи.
- 1890 — Эдьигээн улууһун Хатыҥ нэһилиэгэр эбэҥки дьиэ кэргэнигэр 117 сааһыгар диэри олорбут уһун үйэлээх Саха сирин олохтооҕо Варвара Семенникова төрөөбүт.
- 1906 — билиҥҥиннэн Үөһээ Халымаҕа Нээлэмнэй остуойба аттынааҕы Оттуур Күөл диэн сиргэ Николай спиридонов — Тэки Одулок (17.03.1938 өлб.) — бастакы дьүкээгир суруйааччыта, учуонайа.
- 1921 — Үөһээ Бүлүү Оҥхойугар оһуохайдьыт, тойуксут Николай Егоров — Нукутта.
- 1939 — Өлүөхүмэ Кыыллааҕар Зоя Корнилова — саха бэлиитигэ, СӨ Госдуумаҕа дьокутаата, Ил Түмэн дьокутаата, экономика билимин хандьыдаата.
Өлбүттэр:
- 1885 — француз суруйааччыта Виктор Гюго.
Итэҕэлгэ:
Ыам ыйын 22 күнэ — Араан Арчы хотун орто дойду түөрт бадьыр баҕанатыгар сүр сардаҥатын түһэрэр кэмэ.
Өбүгэлэрбит этэллэринэн түөрт бадьыр баҕана Орто дойду түөрт саҕаҕын тутан тураллар. Арчы — сүр сардаҥата. Оттон Араан Арчы хотун — арчыны ыам ыйыгар Орто дойдуга түһэрэр дьөһүөлдьүт.
Бу күн былыр Ыһыахха бэлэмнэнии 40 хонуктаах (эбэтэр 49 хонуктаах — сэттэ төгүл сэттэ) туома салҕанара. Сүрүн туома бүгүн оҥоһуллар эбитэ үһү. Оннук бэлэмнэнэн эрэ баран Улуу Тунаҕы (күн сайыҥҥы туруута, летнее солнцестояние) көрсөллөрө.
