Култуура үлэһитин күнэ Арассыыйаҕа аан бастаан 2008 сыллаахха бэлиэтэммитэ. Айар-тутар идэлээхтэр, искусство деятеллэрэ, кинилэри сэргэ култуура, олох-дьаһах сайдыытыгар сабыдыаллыыр уруккуттан ордон хаалбыты харыстыыр уонна биллэрэр-иһитиннэрэр аналлаахтар бу күнү бырааһынньыктыыллар.
Бэлиэ күннэр
- ХНТ — Кулуттааһын уонна Атлантиканы нөҥүөлээн кулуттары атыылааһын сиэртибэлэрин күнэ
- ХНТ — Хаайыллыбыт уонна сүппүт ХНТ үлэһиттэрин кытта бииргэ буолуу күнэ[1]
- Спорт киинэтин күнэ[2]
- Греция — Тутулуга суох буолуу күнэ
- Арассыыйа — Култуура үлэһитин күнэ — аан бастаан 2008 сылллаахха бэлиэтэммитэ
Түбэлтэлэр
- 1604 — ыраахтааҕы Борис Годунов Сургууттан уонна Тобольскайтан татаар сиригэр Томь өрүскэ туорааһыны көмүскэтэр соруктаах дьону ыыппыт. Бу күн Томскай куорат төрүттэммитинэн ааҕыллар.
- 1820 — кэлин адмирал буолбут лейтенант Анжу Петр Федорович Уус-Дьааҥы эспэдииссийэтин начаалынньыгынан анаммыт. Бу эспэдииссийэ 1820—1824 сс. Сибиир хотугу кытылын Өлөөн өрүстэн Индигиир өрүскэ диэри ойуулаабыта, Саҥа Сибиир арыыларыгар сылдьыбыта, кыһын мууһунан сылдьан кытылы ойуулуур кыах баарын аан бастакынан көрдөрбүтэ. Лаптевтар байҕалларын мууһун туругун бастакыннан ойуулаабыта.
- 1921 — Дьокуускайга I Саха күбүөрүнэтээҕи РКСМ (комсомол) конференцията буолбут. Күбүөрүнэтээҕи комитет талыллыбыт, комитет сэкирэтээрэ — Рая Цугель. Бу күн Саха сирин комсомолун төрүттэммит күнүнэн ааҕыллар.
- 1930 — ЯЦИК дэкириэтинэн Таатта улууһун 17 нэһилиэгиттэн уонна Байаҕантай улууһун 11 нэһилиэгиттэн хомуллан Таатта оройуона үөскээбит. Киинэ Ытык Күөлгэ буолбут, Хайахсыт нэһилиэгэ Чурапчы улууһугар бэриллибит. Санаттаахха, Таатта улууһа туспа биирдэм быһыытынан 1913 сыл бастакы күнүттэн (урукку ааҕыынан) Боотур уус (Боотуруускай) улууһуттан араарыллан үөскээбитэ, киинэ Чөркөөх этэ.
- 1930 — ЯЦИК дэкириэтинэн Боотуруускай улуус Чурапчы оройуона диэн ааттанар. Санаттахха бу улуус докумуоннарга 1638 сыллаахтан ахтыллар. Бу киэҥ сиринэн тайаан сыппыт улуустан өрөбөлүүссүйэ иннинэ Амма уонна Таатта улуустара араарыыллан үөскээбиттэрэ.
- 1940 сыл кулун тутар 25-с — 26-с күннэригэр хайыһарга иккис өрөспүүбүлүкэтээҕи күрэхтэһии ыытыллыбыта. Онно Алдан, Нам, Мэҥэ Хаҥалас, Горнай, Чурапчы улуустара, саха национальнай байыаннай оскуолата уонна Дьокуускай икки хамаандата, барыта 90-тан тахса киһи, кыттыбыта. Күрэхтэһии программатыгар эстафета уонна военизированнай сүүрүү киирбитэ. Эр дьон 3×10 км эстафеталарыгар Алдан улууhа бастаабыта, дьахталларга 2×3 км эстафетаны Дьокуускай хамаандата ылбыта.
- 1945 — Заливальде диэн нэһилиэнньэлээх пуун иһин кыргыһыыга лейтенант Кайгородов хамаандалыыр взвода өстөөх 4 пулеметун эспит, уонтан тахса өстөөҕү кыдыйбыт, 5 өстөөҕү билиэн туппут. Хорсун быһыытын иһин Нам улууһуттан төрүттээх Василий Кайгородов иккиһин Кыһыл Сулус уордьанынан наҕараадаламмыт.
- 1949 — Эстония, Литва уонна Латвия уонунан тыһыынча олохтоохторун күүс өттүнэн Сибииргэ көһөрүү саҕаламмыт. Коллективизация бытаанын сөбүлээбэккэ И.В. Сталин дьону куттаары маннык быһаарыыны ылбыта.
- 2008 — Адыаччы орто оскуолатыгар СӨ үтүөлээх учуутала, ССРС үөрэҕириитин туйгуна, Саха сиригэр черчение хамсааһына сайдарыгар сүҥкэн оруоллаах киһи, Дьааҥы улууһун ытык киһитэ Василий Чириков аатын иҥэрбиттэр.
Төрөөбүттэр
- 1893 — Бастакы Хайахсыт нэһилиэгэр Иван Винокуров, бэлиитикэ диэйэтэлэ. Араас сылларга Саха АССР совнаркомун бэрэстээтэлэ, доруобуйа уонна үөрэх наркома, эргиэн уонна бырамыысыланнас наркома, хааччыйыы наркома буола сылдьыбыта. Москубаҕа ВЦИК-ка Саха АССР бэрэстэбиитэлинэн олорон 1935 сыл тохсунньу 15 күнүгэр өлбүтэ.
- 1927 — Өлүөхүмэ улууһун Кыыллаах Арыытыгар учуутал Чибыева Анастасия Ильинична (02.09.2006 өлб.). Өр сылларга Адыаччы оскуолатыгар учууталлаабыта, дириэктэрдээбитэ.
- 1957 — Анна Мандарова — Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуотун маастара.
Өлбүттэр
- 1987 — Иван Иванов-Вано, сэбиэскэй мультипликация олохтооччуларыттан биирдэстэрэ (1900 төр.).
