Маныаха федеральнай сокуон ылыллыбыта, аны РФ Бырабыыталыстыбатын уурааҕа таҕыста.
Спикер Александр Жирков салалтатынан Саха Өрөспүүбүлүкэтин бэһис ыҥырыылаах Ил Түмэнэ ыллаттарбыт федеральнай сокуона олоххо киирэр кыахтанна. Ол курдук, тохсунньу 18 күнүгэр РФ Бырабыыталыстыбатын бэрэссэдээтэлэ Дмитрий Медведев 24 №-дээх уураахха илии баттаата. Бу уураахха хоту оройуоннарга уонна онно тэҥнэниллибит, кылгас болдьоххо таһаҕас тиксэриллэр сирдэригэр РФ субъектарын бюджетыттан бэриллэр кредит суотугар атыылаһыллар уонна тириэрдиллэр ас-үөл испииһэгэ бигэргэннэ.
Санатар буоллахха, Саха сирин парламена «Россия Федерациятын Бюджетын кодексын 93.2 ыстатыйатыгар уларытыыны киллэрэр туһунан» 192 №-дээх федеральнай сокуону 2016 сыл бэс ыйын 23 күнүгэр ылылларын ситиспитэ. Бу сокуон ис хоһооно — социальнай суолталаах табаарга, ол иһигэр бурдугу атыылаһыыга уонна тиэрдиигэ тендери кыайбыт тэрилтэҕэ РФ субъегын бюджетыттан кредит бэриллэр. Урут итинник кредит дизельнай оттугу уонна бензини хааччыйар тэрилэтэлэргэ эрэ көрүллэрэ.
Хоту таһаҕаһы тиэрдии олох кылгас кэмҥэ оҥоһуллар уонна элбэх үбү эрэйэр. Бу судаарыстыба өйөбүлэ суох кыаллыбат. Туһааннаах сокуон барылын көрүллүүтэ улахан уустуктары көрсүбүтэ. РФ Бырабыыталыстыбатын сөбүлэһиитин ылар кыаллыбатаҕа. Александр Жирков салалтатынан Ил Түмэн уһун, кичэллээх үлэни ыыппыта, Госдума депутаттарын өйөбүлүн ылары ситиспитэ. Саха сирин этиитин атын регионнар өйөөбүттэрэ. Инньэ гынан тустаах сокуон ылыллан, РФ Бырабыыталыстыбата билиҥҥи уурааҕынан испииһэккэ 14 табаары киллэрдэ. Маныаха субъектар, ол иһигэр Саха сирин этиилэрэ аахсылыннылар. Ол курдук испииһэккэ бурдук, мокоруон оҥоһук, үүт кэнсиэрбэтэ, эт, балык кэнсиэрбэтэ, гречка, пшено, рис, хаппыыста, хортуоппуй, эриэппэ луук, моркуоп, саахар, чэй, туус уо.д.а. киирбит.
Ил Түмэн бэрэссэдээтэлин бастакы солбуйааччы Анатолий Добрянцев бу курдук бэлиэтээтэ:
— РФ Бырабыыталыстыбатын уурааҕа Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Түмэнин көҕүлээһининэн, туруорсуутунан ылыллара ситиһилиннэ. Экспертэр ааҕалларынан, хоту таһаҕаһы тиэйиигэ ороскуоттанар үп 20-25% тиийэ кэмчилэниэ. Оттон аһы-үөлү хааччыйыыга тендери кыайбыт тэрилтэ регион тас өттүнээҕи оҥорон таһаарааччылары кытта тутатына 100% төлөһөр кыахтаныа. Кредит үбүн бырыһыана үрдүгэ уонна кырыымчыга сорох табаар кэмигэр тиэрдиллиитин атахтыыра, болдьох кэһиллэрэ.
Хоту сир олохтоохторун социальнай бородууктанан хааччыйыыга эппиэтинэһи быһаччы сүгэр оператор-предпринимателлэр баар буолуохтара. Табаары кэмигэр уонна хаачыстыбалаахтык тиэрдии боппуруоһа быһаарыллыа. Таһаҕастааһын схематын тупсарыыга, социальнай суолталаах сүрүн табаарга нэһилиэнньэ наадыйыытын хааччыйыыга саҥа кыах арыллар.
РФ Бырабыыталыстыбатын уурааҕар ыйыллыбытынан, бүддьүөттэн кредит биэрии сыананы олохтооһуҥҥа сабыдыаллыа, хоту сиргэ сыана үрдээһинин намыратыа, хоту таһаҕаһы тиэрдэр предпринимателлэри өйүө.
