Кулун тутар 17 күнэ. Айсен Николаев Ил Дархан уонна Бырабыыталыстыба дьаһалтатын, Бырабыыталыстыба салалтатын кытта былаанныыр мунньаҕар халаан уутун куттала суох аһарыыга уонна ойуур баһаарыттан кутталлаах кэмҥэ бэлэмнэнии үлэтин күүһүрдэргэ сорудахтаата. Итиэннэ дойду Бырабыыталыстыбата 2050 сылга диэри минеральнай-сырьевай база стратегиятын олоххо киллэриигэ тэрээһиннэр былаанын бигэргэппитин, онуоха өрөспүүбүлүкэ күүскэ үлэлэспитин, быйыл сир баайын чинчийиини үбүлээһин экэнэмиичэскэй мэхэньиисимнэрэ оҥоһуллуохтаахтарын бэлиэтээтэ. Айсен Николаев үөрэххэ туттарсыы хампаанньатыгар бэлэми хонтуруоллуурга, онуоха «Вузка онлайн киирии» сервис кэҥээбитин ыйда.
Кулун тутар 17 күнэ. Ил Дархан видеосибээс нөҥүө Хаҥалас улууһун Мохсоҕолооҕор, итиэннэ Горнай, Ньурба, Үөһээ Дьааҥы улуустарын кииннэригэр уунан хааччыйар саҥа эбийиэктэри үлэҕэ киллэрии тэрээһинигэр кытынна. Ити нэһилиэнньэлээх пууннарга 27 тыһ. тахса киһи олорор, кинилэри иһэр уунан хааччыйар кыах үөскээтэ. Аныгы ирдэбилгэ эппиэттиир эбийиэктэр «Олорор дьиэ уонна куорат эйгэтэ» национальнай бырайыак чэрчитинэн «Ыраас уу» федеральнай бырайыагынан тутулуннулар. Маны үбүлээһиҥҥэ балтараа млрд солк. көрүллүбүтүттэн, 94%-на — федеральнай бүддьүөттэн.
Кулун тутар 17 күнэ. Ил Дархан «Ыраас Арктика» бэһис үбүлүөйдээх бырайыак саҕаланарын туһунан уопсастыбаннай экологическай бырайыак салайааччыта Андрей Нагибины кытта күөх кнопканы баттаан, биллэрдилэр. Тэрээһин «МУУС УСТАР» ыччат бэстибээлин былаһааккатыгар ааста. Үгэс курдук Москва, Санкт-Петербург уонна атын киин куораттартан, Саха сирин улуустарыттан кэлбит волонтердар, итиэннэ бырамыысаланнас, тырааныспар тэрилтэлэрэ быйыл Арктика 6 улууһун сирин-уотун бөхтөн, чуолаан хаарбах тимиртэн ыраастыахтара. Ол курдук, Булуҥҥа Тикси уонна Найба, Анаабыр Сааскылааҕар, Үөһээ Дьааҥы Баатаҕайыгар уонна Эһэ Хайатыгар, Аллайыаха Чокурдааҕар, Усуйаан Уус Куйгатыгар, Депутатскайга, Аллараа Дьааҥыга, Абый Үрүҥ хайатыгар үлэ ыытыллыаҕа.
Кулун тутар 17 күнэ. Айсен Николаев сааскы халаан уонна ойуур баһаарыттан сэрэхтээх буолуу кэмигэр бэлэмнэнии боппуруоһугар мунньах ыытта. Ил Дархан бары хайысхаҕа бэлэмнэнии үлэтин түмүктүүр соругу туруорда. Быйыл өрүс ыйыллыбыт кэмигэр эстэрэ күүтүллэр, ол эрээри балаһыанньа уларыйыан сөп. Өрүстэргэ 41,2 км усталаах мууһу эрбиэхтэрэ, 698 га иэннээх сири хараардыахтара. Ойуур баһаардарын бохсууга 5,6 тыһ. киһи уонна 1,7 тыһ. тиэхиньикэ кыттара былааннанар. Үбүлээһин эбиллэн, быйыл 4,35 млрд солк. тахса үп көрүллэн, кэтээн көрүү уонна суһаллык быһаарыы ылыы тиһигэ күүһүрүөҕэ. Өрөспүүбүлүкэҕэ «Авиалесоохрана» биэс саҥа салаата тэриллиэҕэ. Быйыл иккитэ Өлүөхүмэ Саҥыйахтааҕар уонна Ленскэй Битиимигэр үлэлиэҕэ. Олунньуттан «Авиалесоохрана» тус састааба эрчиллиини саҕалаабыт. Быйыл эмиэ ардаҕы түһэрэр көтөр ааллар үлэлиэхтэрэ.
Кулун тутар 18 күнэ. Ил Дархан уонна Уһук Илин байыаннай уокурук материальнай-тиэхиньиичэскэй хааччыйыыга ыстаабын начаалынньыга генерал-майор Евгений Леонтенков Арассыыйа Дьоруойа Петр Киприянов «Көмүс сулус» бэлиэтин аҕатыгар уонна огдооботугар туттардылар. Саха сирин хорсун уола, Хаҥалас улууһун олохтооҕо, мотострелковай взвод хамандыыра, младшай лейтенант Петр Киприянов өстөөҕү кытта аан бастакынан утарыласпыта, атыттары батыһыннарбыта, уустук балаһыанньаттан байыастары таһаарбыта, төрөөбүт дойдутун туһугар олоҕун толук уурбута, Кыайыы туһугар тиһэх мүнүүтэтигэр диэри киирсибитэ диэн Айсен Николаев бэлиэтээтэ.
Хаҥалас улууһун Мохсоҕоллоох сэлиэнньэтин оскуолатыгар Арассыыйа Дьоруойа Петр Киприянов аатын иҥэрэр туһунан этии киирдэ. Бу туһунан ГТРК «Саха» ханаалга «Быһа кэпсэтии» биэриигэ Айсен Николаев иһитиннэрдэ.
Кулун тутар 18 күнэ. Ил Дархан «Ийэ дойдуну көмүскээччилэр» судаарыстыбаннай пуонда салаатыгар сырытта. Байыаннай медик, бойобуой дьайыы бэтэрээнэ Зоя Степанованы кытта кэпсэттэ. Анал байыаннай дьайыыга Саха сириттэн Саха сирин аҕыс кэрэ аҥара кыттыбыта. Кинилэри уонна атын бэтэрээннэри, байыастар дьиэ кэргэттэрин, барыта 3800 тахса киһини пуонда салаата арыаллыыр. Айсен Николаев анал байыаннай дьайыы кыттыылаахтарыгар уонна олохторун толук уурбут байыастар дьиэ кэргэттэригэр тус сыһарыаллыбыт социальнай сүрүннээччилэр үлэлэрэ улахан суолталааҕын бэлиэтээтэ.
Кулун тутар 18 күнэ. Ил Дархан анал байыаннай дьайыыга баҕа өттүнэн кыттыбыт судаарыстыбаннай сулууспалаахтарга наҕараадалары туттарда. Кинилэр Уһук Илин судаарыстыбаннай сулууспалаахтарын анал этэрээтигэр бойобуой соруктары толорон кэлбиттэр. Айсен Николаев кинилэри хамандыырдара бэйэлэрин үчүгэй эрэ өттүттэн көрдөрбүттэрин бэлиэтээбитин туһунан эттэ уонна Уһук Илиҥҥэ Бэрэсидьиэн боломуочуйалаах бэрэстэбиитэлэ Юрий Трутнев махталын тириэртэ.
Кулун тутар 19 күнэ. Ил Дархан Саха сирин олохтоохторун өрөспүүбүлүкэ салалтатын аатыттан Арктика күнүнэн эҕэрдэлээтэ. «Биһиги үүнэр көлүөнэлэргэ эппиэтинэстээхпитин өйдүөхтээхпит —Арктика ураты намчы айылҕатын, эко-систиэмэтин, кыылын-сүөлүн, үүнээйилэрин харыстыахтаахпыт, бу ураты сир туһунан билиини тиэрдиэхтээхпит. «Арктика синергията» бырайыак уонна «Ыраас Арктика» федеральнай бырайыак тулалыыр эйгэни харыстыырга, олох хаачыстыбатын тупсарарга дьулуһуубутун көрдөрөллөр. 2035 сылга диэри Арктикаҕа Тыа хаһаайыстыбатын сайыннарыы кэнсиэпсийэтэ ылылынна. Биһиги инникибит диэки эрэллээхтик көрөбүт: Арктиканы сайыннарар саҥа бырайыактары олоххо киллэриэхпит», — диэн эҕэрдэҕэ этиллэр.
Кулун тутар 19 күнэ. Айсен Николаев Муома улууһугар үлэлээтэ. Ил Дархан ыйааҕынан Муоматааҕы киин балыыһаҕа улуус баһылыгынан үлэлээбит, норуот хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ, тыа хаһаайыстыбатын уонна судаарыстыбаннай гражданскай сулууспа туйгуна Иван Петрович Павлов аата иҥэрилиннэ. Онуоха анаммыт тэрээһиҥҥэ Айсен Николаев Муома олохтоохторун Саха сиригэр Арктика күнүнэн эҕэрдэлээтэ. 2024 сылга үлэҕэ киирбит балыыһа саҥа дьиэтэ быһаччы Иван Павлов көхтөөх кыттыытынан олоххо киирбитин бэлиэтээтэ. Саха сирин Арктика улуустарыгар улахан, аныгы мэдиссинэ тэрилинэн таҥыллыбыт үс мэндиэмэннээх балыыһа комплекса Хонуу сэлиэнньэтигэр дойду Бэрэсидьиэнэ Владимир Путин көҕүлээбит «Доруобуйа харыстабыла» национальнай бырайыагынан тутуллубута. Оҕолорго уонна улахан дьоҥҥо поликлиникалардаах комплекс сылга 4 тыһ. тахса киһини көрөр кыахтаах. Манна компьютернай томограф, маммограф, рентген, УЗИ аныгы аппараттара, ПЦР-тан саҕалаан анаалыс бары көрүҥүн тутар лабораториялар, ууну ыраастыыр ыстаансыйа, хаһаайыстыбаннай уонна аһы бэлэмниир блоктар, мэдисиинэ тырааныспарыгар анаммыт гаражтар бааллар.
Ил Дархан Хонуу сэлиэнньэтигэр саҥа эргиэн-логистика киинин аһыллыытыгар кытынна. Бу хоту улуустарга онус киининэн буолла.
«Хотугу улуустар эргиэн-логистика кииннэрэ олус туһалааҕын бэлиэтииллэр. Бу түгэни Муома улууһун дьоно-сэргэтэ өр күүппүтэ. Билигин миэстэтигэр тыын суолталаах бородуукта арааһын чэпчэки сыанаҕа атыылаһыахха сөп. Бу эбийиэккэ үбүнэн көмөтүн иһин Арассыыйа Уһук Илини, Артиканы сайыннарыыга министиэристибэтигэр махтанабын», — диэн Ил Дархан Айсен Николаев эттэ.
Эргиэн-логистика киинигэр олохтоох төгүрүк сыл устата хаачыстыбалаах бородууктаны атыылаһалларын туһугар оҕуруот аһын харайар сир, сылаас уонна тымныы ыскылааттар, атыы-эргиэн саалата бааллар. Быйылгы сыл устата Эбээн Бытантай, Өлөөн, Аллайыаха улуустарыгар маннык үс саҥа киин арыллара былааннанар.
Салгыы Айсен Николаев Муома улууһун дьаһалтатыгар мунньах ыытта. Кини 2019 сыл алтынньытыгар улууска сырыытын түмүгүнэн биэрбит сорудахтарын туолуутугар мунньах ыытта. Ил Дархан элбэх сорудахтан үгүс өттө туолбутун, ол эрээри кэккэ боппуруос быһаарылла илигин бэлиэтээтэ.
«Муома улууһугар бырамыысыланнас сайдыан сөп. Манна кыһыл көмүһү эрэ буолбакка, атын да сир баайын хостуохха сөп. Бу улууска уонна өрөспүүблүкэҕэ улахан инвестиция буолуоҕа, элбэх үлэ миэстэтэ тахсыаҕа, бырамыысыланнас, урбаан сайдыаҕа, — диэн кини эттэ.
Таба ахсаана улууска 2017 сылтан 27% эбиллибит, 2024 сыл түмүгүнэн 14,4 тыһыынча таба ааҕыллар. Бу Арктика зонатыгар 4-с миэстэни ылар.
Тутууга, социальнай эбийиэктэр сайдыыларыгар хамсааһын барбыт. Хонууга балыыһа комплекса, Саһыырга амбулатория тутуллубуттар. Оскуолаларга хапытаалынай өрөмүөн ыытыллыбыт, спортивнай саалалар саҥардыллыбыттар. 2024 сылга Хонууга хаарбах дьиэни көһөрүү бырагырааматынан элбэх кыбартыыралаах икки дьиэ тутуллубут, быйыл Чуумпу Кытылга уонна Саһыырга тутуллуохтаахтар. Эһиил бары нэһилиэнньэлээх пууннары түргэн интэриниэтинэн хааччыйыахтара. Улуус баһылыга Дмитрий Аммосов этэринэн, 2022 сыллаахха 7,2 МВт. кыамталаах аптамаат гибриднэй энергокомплекстар тутуллан киирбиттэр. Онон нэһилиэнньэ 92%-на киин ититиигэ холбонон олорор. Быйыл Саһыырга саҥа хочуолунайы тутуу саҕаланыаҕа. Мунньахха Хонууга ууну ыраастыыр эбийиэги тутуу, кыһыҥҥы суолу оҥоруу, Индигиир өрүс кытылын бөҕөргөтүү, суолу оҥоруу, улуус киинигэр споривнай комплексы тутуу, чоҕу хостооһун уо.д.а боппуруостары көрдүлэр.
Өрөспүүбүлүкэ аҕа баһылыга Муома улууһуттан билигин байыаннай дьайыыга сылдьар Андрей С. дьиэ кэргэнин кытта көрүстэ. Байыаһы кэргэнэ уонна кырачаан уолаттара күүтэллэр, улахан оҕолор — устудьуоннар. Кэпсэтии кэмигэр Андрей кэргэниттэн эрэгийиэн салалтата байыаннайдар уруу-аймах дьонноругар өссө тугунан көмөлөһүөхтэрин сөбүн ыйытта. «Байыастардаах хас биирдии дьиэ кэргэн биһиги болҕомтобутугар сылдьаллара олус суолталаах. Биһиги инникитин да кинилэргэ туох баар өйөбүлү оҥоро туруохпут», — диэн бэлиэтээтэ Айсен Николаев.
Буойун кэргэнэ кэпсээбитинэн, 2023 сыллаахха кэргэнэ Арассыыйа Сэбилэниилээх Күүстэрин кэккэтигэр бэйэтин баҕатынан киирбит. Бойобуой сорудахтары толороругар Андрей хорсун быһыытын иһин Жуков мэтээлинэн уонна «Бойобуой үтүөлэрин иһин» Арассыыйа оборуонатын министиэристибэтин мэтээлинэн наҕараадаламмыт.
Айсен Николаев Саха сирэ байыаннай дьайыы кыттыылаахтарын кэргэттэригэр, оҕолоругар, төрөппүттэригэр уонна аймахтарыгар төһө кыалларынан өйөбүлү оҥорорун тоһоҕолоото. Бу кэлим үлэни былаас уорганнара эрэ буолбакка, «Аҕа дойдуну көмүскээччилэр» судаарыстыбаннай пуонда, волонтердар, өрөспүүбүлүкэ уопсастыбаннай тэрилтэлэрэ, ол иһигэр Аҕа дойду буойуттарын дьиэ кэргэттэрин кэмитиэтэ эмиэ ыыталлар.
Кулун тутар 20 күнэ. Ил Дархан ааспыт сылга национальнай бырайыактар олоххо киириилэрин түмүгүн уонна 2025 сыл былаанын көрдө. Дойду Бэрэсидьиэнэ Владимир Путин көҕүлээбит национальнай бырайыактарынан алта сыл устата өрөспүүбүлүкэҕэ 204 эбийиэк тутуллубут. Ол курдук, 78 доруобуйа харыстабылыгар, 44 оскуола, итиэннэ 750 тыһ. кв. миэтэрэ иэннээх дьиэлэр, 13 уунан хааччыйар эбийиэк. Маны сэргэ 1417 км суол чөлүгэр түһэриллибит, 55 муоста оҥоһуллубут. Хаарбах дьиэттэн көһөрүү бырагырааматын чэрчитинэн 46890 киһи олорор усулуобуйатын тупсарбыт. Уопсайа бырайыактары үбүлээһин 235 млрд солк. тэҥнэспит, онтон 60 млрд солк. кэриҥэ — өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүттэн. Быйыл саҥа 20 национальнай бырайыагы олоххо киллэрии саҕаламмытыттан, 12-тигэр Саха сирэ кыттар. 2025-2030 сылларга 31 эбийиэк тутуллуоҕа, ол иһигэр 13 эбийиэк — 2025 сылга. Айсен Николаев тустаах биэдэмистибэлэргэ бырайыак-симиэтэ докумуонун оҥоруу, хантараактары түһэрсии үлэтин түргэтэтэргэ, соруктары көдьүүстээхтик толорорго биэдэмэстибэлэр икки ардыларыгар бииргэ үлэлээһини күүһүрдэргэ сорудахтаата.
Кулун тутар 20 күнэ. Айсен Николаев Дьокуускайга табаһыттар төрдүс сийиэстэрин чэрчитинэн Сайсары күөлгэ ыытыллыбыт тэрээһиҥҥэ сырытта. Табаһыттар оонньууларыгар 19 улуустан хамаандалар кытыннылар. Ил Дархан Муома улууһуттан кэлбит, 37-с сылын үлэлиир удьуор табаһыт, «Кукуин» родовой община биригэдьиирэ, 2024 сыл түмүгүнэн В.М.Кладкин аатынан Судаарыстыбаннай бириэмийэ лауреата Аркадий Слепцовы кытта көрүстэ. Кини дьиэ кэргэнэ, ыал ийэтэ Евдокия Спартаковна, уолаттара Ростислав уонна Дмитрий бары бииргэ үлэлииллэр. 2024 сылга табаларын ахсаана 1328 буолбут, кэнники үс сылга 270 төбө эбиллибит. Маны сэргэ Айсен Николаев Томпо улууһун Тополинай табаһыттарын кытта көрүстэ. Ил Дархан уус-уран оҥоһуктар быыстапка-дьаарбаҥкаларын көрдө. Булуҥ, Муома, Анаабыр, Өймөкөөн улуустарын бэрэстэбиитэллэрэ манна аҕалбыт оҥоһуктарын туһунан кэпсээтилэр. Ил Дархан бэлиэтээбитинэн, табаһыттары кытары кэпсэтиигэ кинилэр санааларын, туруорсууларын истэн, бу боппуруостарын өрөспүүбүлүкэ уонна федеральнай таһымҥа быһаарсыллыаҕын туһунан эттэ. Быйылгы сийиэскэ элбэх эдэр табаһыт кэлбитин чорботто.
Кулун тутар 20 күнэ. Ил Дархан Дьокуускайга Госдуума ыччат бэлиитикэтигэр кэмитиэтин дьокутааттара кыттыылаах бу кэмитиэт көһө сылдьар мунньаҕар кытынна. Манна ыччаты патриотическай иитии тиһигин тупсарыы, ити эйгэни нуорма-быраап өттүттэн сүрүннээһин боппуруостарын, итиэннэ ыытыллар тэрээһиннэр көдьүүстэрин, Уһук Илин эрэгийиэннэрин бу хайысхаҕа үлэтин уопутун дьүүллэстилэр. Айсен Николаев Саха сиригэр 2022 сылга патриотическай иитии туһунан өрөспүүбүлүкэ сокуона ылыллыбытын, билигин Ил Тумэн федеральнай сокуон барылын оҥорбутун, ону толору өйүүрүн, сокуон ылылыннаҕына патриотическай иитии бары кыттыылаахтарын сөбүлэһиннэриллибит дьайыылары хааччыйыаҕын туһунан бэлиэтээн эттэ.
Кулун тутар 20 күнэ. Айсен Николаев Судаарыстыбаннай Дуума ыччат бэлиитикэтигэр сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Артем Метелевы кытта көрүстэ. Ыччаты өйөөһүҥҥэ итиэннэ патриотическай иитиигэ туһуламмыт бэлиитикэ ураты суолталааҕын, онуоха сыһыаннаах сокуон баар буолуута ыччат айар дьоҕура сайдарыгар, гражданскай эппиэтинэһэ үрдүүрүгэр, көхтөөх буоларыгар тирэх буоларын туһунан бэлиэтээтэ. Өрөспүүбүлүкэҕэ ыытыллар «МУУС УСТАР» ыччат бэстибээлин үтүө холобурун туһунан кэпсээтэ. Артем Метелев Саха сирин баҕа өттүнэн көмөлөһөөччүлэр Ресурснай кииннэрин уонна Психологическай киин үлэлэрин үрдүктүк сыаналаата.
Кулун тутар 21 күнэ. Ил Дархан Саха сирин олохтоохторун Сылгыһыт күнүнэн эҕэрдэлээтэ. Сылгыһыттар үтүө суобастаах үлэлэрин түмүгүнэн биһиги өрөспүүбүлүкэбит дойдуга сылгы иитиитин биир сүрүннүүр эрэгийиэнинэн буоларын, күн бүгүн бары хаһаайыстыбаларга 172 тыһ. тахса сылгы баарын, кэскиллээх салаа сүрүн соругунан саха сылгытын боруодатын уонна тииптэрин тупсарыы буоларын бэлиэтээтэ. Билигин 25 бөдөҥ хаһаайыстыба племенной үлэнэн дьарыктанар, олортон 16-та дойду племенной регистрыгар регистрациялааҕын туһунан туоһу суруктаах. Сылгы этин оҥорон таһаарыы 2024 сылга 14,3 тыһыынча туоннаҕа диэри улааппыт. Быйыл салааны сайыннарыыга 661 мөл. солк. көрүллүбүт. Бу 2024 сыллааҕар 107 мөл. тахса солкуобайынан элбэх.
Кулун тутар 21 күнэ. Айсен Николаев уонна «Таас-Юрях Нефтегазодобыча» генеральнай дириэктэрин эбээһинэһин толорооччу Сергей Манаенков тэрилтэ 2024 сыллаах үлэтин түмүктэрин уонна өрөспүүбүлүкэ экэниэмикэтин уонна социальнай эйгэтигэр киллэрэр кылаатын туһунан кэпсэттилэр. Ил Дархан тэрилтэ биир бөдөҥ нолуок төлөөччү уонна үлэ миэстэтинэн хааччыйааччы буоларын бэлиэтээтэ. 2024 сылга «Таас-Юрях Нефтегазодобыча» Орто Ботуобуйатааҕы ньиэп-гаас конденсааттаах сиргэ 35 мөл. туонна ньиэби хостообут. Салгыы аныгы технологияны туттан кэлэр биэс сылга 110 тыһ. туоннаттан тахса ньиэби хостуур былааннаах. Саха сирин Бырабыыталыстыбатын кытта сөбүлэҥ чэрчитинэн ааспыт сылга Мииринэй оройуонун Светлайыгар тиэхиньиичэскэй колледжка үөрэтэр-эрчийэр комплексы тэрийэн толору хааччыйбыттар. Итиэннэ ХИФУ-га «Сыыппаралаах ньиэптээх-гаастаах сир» чинчийэр лабораторияны аныгы тэрилинэн таҥмыттар. Саха сирин оскуолаларыгар Роснефть сэттэ кылааһа үлэлиир. Ахтаранды өрүс салаатыгар биир мөлүйүөнтэн тахса быраҥаатта балык ыаматын ыыппыттар. Бүлүү лесничествотыгар 263 тахса иэннээх сиргэ 27 тыһ. бэс ыһыытын олордубуттар. «Өлүөнэ очуостара» национальнай пааркаҕа саҥа эко-ыллык бастакы түһүмэҕин тутууга кыттыбыттар.
Кулун тутар 21 күнэ. Айсен Николаев «Култуура десана 45/25» бырайыак ааптара, дойду Уопсастыбаннай палаататын култуураҕа уонна духуобунай нэһилиэстибэҕэ хамыыһыйатын бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Петр Лундстремы кытта байыастары өйүүр уопсастыбаннай көҕүлээһиннэр сайдыыларын, инникитин бииргэ үлэлэһэр туһунан кэпсэттилэр. Виртуоз-скрипач хамаандатын кытары Дьокуускайга «МУУС УСТАР» ыччат бэстибээлигэр кытта кэлбит, бэстибээл Ийэ дойдуну көмүскээччилэри өйүүрүн бэлиэтээтэ.
Кулун тутар 22 күнэ. Айсен Николаев «Өрөгөй» успуорт киинигэр буолбут «МУУС УСТАР» бэстибээл бэһис үбүлүөйдээх тэрээһинигэр кытынна. Ыччат бэстибээлэ эрэ буолбакка, инники кэскилбит күүстээх эньиэргийэтинэн уонна үөрэтэр-иитэр былаһаакканан буолар диэн бэлиэтээтэ. Тэрээһиҥҥэ 12 хайысха уонна 23 күөн-күрэс түмүлүннэ, олортон 10 — сонун сүүрээн. Үгүс хайысха Улуу Кыайыы 80 сылыгар, Арассыыйаҕа Аҕа дойдуну көмүскээччи, Саха сиригэр Ийэ дойдуну көмүскээччи сылыгар ананна. «Бэстибээли түмүктүүр былаһааккалары кэрэхсээтим — хас биирдиилэрэ киһини угуйар дириҥ ис хоһооннох эйгэ, «МУУС УСТАР» бэстибээл сыл аайы таһыма үрдээн, кыттар ыччат билиитинэн-көрүүтүнэн айар-тутар баҕата эрчимирэн иһэр», — диэн эттэ.
Кулун тутар 23 күнэ. Ил Дархан Саха сирин олохтоохторун Быраабы билии күнүнэн эҕэрдэлээтэ. Гражданскай уопсастыба сайдыытыгар, куттала суох уонна үтүө туруктаах буолууга быраап култуурата ураты суолталааҕын бэлиэтээтэ. Өрөспүүбүлүкэҕэ быраабы сырдатыы аныгы тиһигэ тэриллибитэ. Ол иһигэр Быраап информациятын, уопсастыбаннай киирии уонна электроннай өҥөнү оҥоруу кииннэрэ бары улуустар киин бибилэтиэкэлэригэр 2019 сылга аһыллыахтарыттан ыла 149 тыһ. тахса киһи кинилэр өҥөлөрүнэн туһаммыт.
Кулун тутар 23 күнэ. Ил Дархан «Саха сирэ — Дьоруойдар дойдулара» кадровай бырагыраамаҕа 583 кыттааччыттан – СВО байыастарыттан уонна бэтэрээннэриттэн Саха сирин бары муннуктарыттан, атын эрэгийиэннэртэн сайаапкалар киирбиттэрин иһитиннэрдэ. Бу Аҕа дойдуну көмүскээччилэрин өйүүр уонна кинилэр бэйэлэрин уопуттарын, күүстэрин-уохтарын, лиидэрдии хаачыстыбаларын төрөөбүт өрөспүүбүлүкэлэрин сайдарыгар туһаналларыгар тоҕоостоох бырагыраама буоларын туһунан бэлиэтээтэ. Кулун тутар 24 күнүттэн онлайн-тестирование ыытыллыбытын кэнниттэн хас биирдии кыттааччыны кытары кэпсэтиэхтэрэ. Сүүмэрдээһини ааспыттар бырагыраамаҕа үөрэнэ киириэхтэрэ.
Күндү Саха сирин олохтоохторо! Уулларан уу-хаар тахса илигинэ, сааскы сибиэһэй салгыны толору тыынан сэргэхсийиэххэ, үлэбит таһаарыылаах буоллун, сүөһү-сылгы энчирээбэтин!
Афанасий Ноев
