Бу күннэргэ Хотугу Осетияҕа уонна Соҕуруу Осетияҕа “Иумае зараем” — “Поем вместе” фестиваль буолан ааста. Бу икки уруулуу, ол эрээри дойду хаартытыгар икки араас өрөгүйүөнү биир тыл, биир култуура уонна биир устуоруйа ситимниир.
Бу түһүлгэни осетия омук норуотун муусукатын уонна ырыатын чинчийээччитэ, тарҕатааччыта Лана Алборова тэрийэн ыытта. Манна икки ыаллыы өрөспүүбүлүкэ бэрэстэбиитэллэрин кытта Турцияттан уонна Саха сириттэн ыалдьыттар көрүстүлэр.
Ол курдук Саха сирин биллиилээх фольклорист, СӨ Култууратын туйгуна, Арктикатааҕы научнай – бырайыактыыр уонна экспердиир киин регионнар икки ардыларынааҕы Киин дириэктэрэ (Санкт-Петербург к.) Варвара Обоюкова билиһиннэрдэ.
Варвара Валерьевна бу сырыытын туһунан маннык кэпсээтэ:
— Фестиваль номнуо 10-с сырыытын ыытылынна. Тэрийээччи Лана Геннадьевна, энтузиаст буоларын быһыытынан, Хотугу уонна Соҕуруу Осетия култуураларын сөргүтэр, кэлэр кэнчээри ыччакка иҥэрэр инниттэн киэҥ хабааннаах үлэни ыытар. Ол курдук өрөгүйүөннэринэн сылдьан норуот ырыаларын түмэр, нотаҕа түһэрэр уонна ис хоһооннорун быһааран биэрэр. Кини бэйэтин норуотун култууратын чинчийиинэн эрэ муҥурдаммакка, атын омуктар уратыларын эмиэ үөрэтэр, дьүөрэлии тутар киэҥ хабааннаах киһи буолар. Ол иһин кини ыҥырыытын быһа гыммакка, бу тэрээһиҥҥэ кытынным, Сахабыт сирин култууратын билиһиннэрдим.
Бэлиэтээн эттэххэ, Варвара Обоюкова Цхинвалл куоракка Государственнай драмтеатрга хомуска уонна тойукка маастар-кылаас ыытта. Ол кэннэ тэрээһин кыттыылааҕа бу курдук санаатын үллэһиннэ:
— Биһиги, Соҕуруу Осетия олохтоохторо, Саха сирэ бу курдук киэҥ ыырдаах, талааннарынан баай дьонноох өрөспүүбүлүкэ буоларын эрдэ сэрэйбэт да этибит. Ол гынан баран Варвара Валерьевна биһиэхэ күндү ыалдьыт буола сылдьан бэйэтин култууратын кытта билиһиннэрбитин кэнниттэн сөрү диэн сөхтүбүт, дириҥник сүгүрүйдүбүт. Хомойуох иһин, көрсүһүү кылгас кэм иһигэр буолан ааста. Хоту дойдуттан сылдьар ыалдьыты кытта атах тэпсэн олорон кэпсэтиэхпит, өссө да элбэҕи билиэхпит хаалла. Ол эрээри кэлин да Варвара Валерьевна биһиэхэ кэлэ сылдьыа диэн эрэнэбит уонна махтанабыт.
Варвара Обоюкова бу сылдьарыгар иккитэ олохтоох телевидениеҕа ыҥырылынна. Суруналыыстар хомуһу олус сонурҕуу көрдүлэр уонна оонньуурга олус уустук эбит диэн түмүккэ кэллилэр. Итини таһынан осетиннар төһө да түүр тыллаах омукка киирсибэтэллэр, син биир быыс-арыт тылбыт маарыҥнаһар, төрүт үгэстэрбитигэр да ханыылаһар өрүттэр баалларын бэлиэтээтилэр. Холобур, Үөһээ Айыыларга сүгүрүйүү, салама баайыы — курдук үгэстэрбит кинилэргэ эмиэ бааллар эбит.
Маны таһынан Хотугу Осетияҕа Наарт диэн эпостаахтар эбит — биһиги Олоҥхобут курдук. Бу айымньыны сөргүтэн, хас эмэ араас омук тылыгар тылбаастаан үйэтиппиттэр.
Кинилэр омуктарын тылын уонна литератураларын төрүттээччилэринэн бэйиэт, драматург, этнограф Коста Хетагуров буолар. Бу ытык киһилэрэ норуотугар “Завещание” диэн хоһоонун 200 араас омук тылыгар тылбаастаан, хомуурунньук таһаартарбыттар. Онно Саха сирин норуотун суруйааччыта Наталья Харлампьева эмиэ үлэлэспитин, бэйэтин тылыгар тылбаастаабытын киллэрбиттэр.
Варвара Валерьевна бу сылдьан биири бэлиэтии көрбүтүн кэпсээтэ. Ол курдук олохтоох киин пааркаҕа ити эпостарын дьоруойдарын уобарастаан туруорбуттар. Тастарыгар бу ким-туох персонаж буолалларын суруйбуттар. Онон кэлбит ыалдьыттар даҕаны, олохтоохтор даҕаны, чуолаан кыра оҕолор, төрүт айымньыларын билэ улааталларыгар бэртээхэй дьаһал диэн сыаналаата.
Фестиваль уратытынан дьиҥ доҕордуу ыкса сыһыан олохтонуута буолла. Ким да, кимтэн да толлубакка, уруккуттан билсэр дьон курдук илии-илииттэн ылсыһан, аһаҕас халлаан анныгар кутаа уот тула ыллаан-үҥкүүлээн араҕыстылар.
Анфиса Слепцова, РФ суруналыыстарын Сойууһун чилиэнэ.
