Бу күн Саха уобалаһа Иркутскай күбүөрүнэттэн араарыллан Саха сирэ Илин Сибиир күбүрүнээтэристибэтигэр күбүөрүнэ бырааптаах туспа уобалас буолбут. Сир нэһилиэнньэтин күнэ. 1987 сыллаахха бу күн аан дойдуга дьон ахсаана 5 млрд куоһарбыт. Сиргэ киһи аһара элбээн эгэлгэ кыһалҕа үөскүөн, айылҕа айгырааһына тахсыан сөп диэн, бу кыһалҕаларга болҕомто тардаары ХНТ олохтообута. Салгыы Бикипиэдьийэ бүгүҥҥү халандаарын аах.
🇺🇳 ХНТ — Сир нэһилиэнньэтин күнэ. 1987 сыллаахха бу күн аан дойдуга дьон ахсаана 5 млрд куоһарбыт. Сиргэ киһи аһара элбээн эгэлгэ кыһалҕа үөскүөн, айылҕа айгырааһына тахсыан сөп диэн, бу кыһалҕаларга болҕомто тардаары ХНТ олохтообута.
🍫 Сакалаат аан дойдутааҕы күнэ.
🇪🇺 ЕС — Сребреница олохтоохторун геноцидын сиэртибэлэрин ахтан ааһар күн.
Түбэлтэлэр:
🔹1405 — Кытай адмирала Чжэн Хе аатырбыт 7 эспэдииссийэтиттэн бастакытыгар туруммут. Кини улахан 30-ча тыһ. киһилээх эспэдииссийэлэрэ Соҕуруулуу-Илин Азия дойдуларыгар уонна Ииндийэ далайын кытылынан сылдьыбыттара. Чжэн Хе өлбүтүн кэннэ маннык эспэдииссийэлэр хатыламматахтара эрээри Соҕуруулуу-Илин Азияҕа кытайдар киэҥник олохсуйууларыгар суол аһыллыбыта.
🔹1851 — Саха уобалаһа Иркутскай күбүөрүнэттэн араарылларын туһунан быһаарыныы ылыныллыбыт: «Саха уобалаһын салайыы туһунан» балаһыанньа бигэргэммит. Онон 1852 сыл тохсунньу 13 (урукку истиилинэн тохсунньу 1) күнүттэн Саха сирэ Илин Сибиир күбүрүнээтэристибэтигэр күбүөрүнэ бырааптаах туспа уобалас (самостоятельная область на правах губернии) буолбут.
🔹1913 — Саха уобалаһын күбүрүнээтэринэн
🔹1907 сыллаахтан олорбут Иван Крафт уурайан эрэринэн, Дьокуускай куорат дуумата киниэхэ бочуоттаах гражданин аатын иҥэрбит.
🔹1918 — Иркутскай чехословактар илиилэригэр киирбитэ, ити кэнниттэн үрүҥ гвардеецтар Уус-Куту, Киренскэйи ылбыттара. Салгыы Саха сирэ барыта саҥа былааска бэриммитэ. Өрөбөлүүссүйэ кыттыылаахтара (ол иһигэр хомуньуустар) тутуллан сорохторо Иркутскайга хаайыыга утаарыллыбыттара.
🔹1922 — атыыһыт Петр Кушнарев Чурапчыга ыстааптанан олорор, Саха уобалаһын салайааччытыгар Петр Куликовскайга Эмиэрикэттэн суругар Саха сирин уопсастыбаннаһын көрдөһүүтүн толорон үбүнэн көмөлөһүөх буолбут.
🔹1933 — Наркотик хонтуруолугар дойдулар ыыкардыларынааҕы конвенция сокуоннай буолбут. Кэлин 1961 сыллаахха ХНТ кэмпириэнсийэтигэр Наркотиктарга биир кэлим конвенциянан солбуллубута.
🔹1947 — Алдан уокуруга ликвидацияламмыт.
🔹1946 — ССРС-ка бастакы, аан дойдуга иккис Саратов — Москуба магистральнай газопровод үлэҕэ киирбит. Манан Москубаҕа кэлбит гаас икки электростанцияҕа оттук буолбута.
🔹2000 — Амма улууһугар СӨ бырабыыталыстыбатын уураҕынан «Амма» диэн 735 430 га иэннээх эркээйи сир (нууч. ресурсный резерват) тэриллибит.
Төрөөбүттэр:
🔸1873 сыллаахха урукку ааҕыыннан бэс ыйын 29 күнүгэр Дьокуускайга нуучча хаһаагын дьиэ кэргэнигэр Пётр Староватов төрөөбүт. Бу киһи Бүлүүгэ учууталлыы олорон 1928 сыллаахха Сэбиэскэй Сойууска бастакы 4 Үлэ дьоруойдарыттан биирдэстэрэ буолбута.
🔸1915 — Петр Решетников (1960 өлб.) — Саха тыйаатырын артыыһа, киинэ артыыһа, РСФСР уонна Саха АССР үтүөлээх артыыһа.
🔸1937 — Михаил Хатылаев — устуоруйа доктора, профессор.
🔸1939 — Игорь Литвинов — СӨ үтүөлээх артыыһа, концертмейстер.
Өлбүттэр:
🔹1979 — Николай Кондаков (1920 төр.) — Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойа, Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа, суруналыыс, араадьыйа эрэдээктэрэ.
🔹2004 — Эдхям Тенишев (1921 төр.) – тюрколог, РАН тыл үөрэҕин үнүстүүтүн ураал-алтаай тылларын салаатын сэбиэдиссэйэ, «Сэбиэскэй тюркология» сурунаал уонна «Сравнительно-историческая грамматика тюркских языков» элбэх туомнаах таһаарыы кылаабынай эрэдээктэрэ.
https://sah.wikipedia.org/wiki/От_ыйын_11
https://sah.wikipedia.org/wiki/Крафт_Иван_Иванович
https://sah.wikipedia.org/wiki/Кондаков_Николай_Алексеевич
https://sah.wikipedia.org/wiki/Тохсунньу_13
https://sah.wikipedia.org/wiki/1947_сыл
https://sah.wikipedia.org/wiki/1913
https://sah.wikipedia.org/wiki/Амма_(эркээйи_сир)
https://sah.wikipedia.org/wiki/Староватов_Пётр_Хрисанфович
https://sah.wikipedia.org/wiki/Кушнарев_Петр_Апексимович
