Бүгүн Швеция учуонайа, инженер, динамиты айбытынан уонна Нобель бириэмийэтин олохтообутунан киэҥник биллэр Альфред Нобель төрөөбүт күнэ. Кини 1833-1896 с.с. олорон ааспыт.
Арассыыйаҕа бүгүн 75 сыллаах үбүлүөйүн киинэ артыыһа, режиссер, сценарист, продюсер, РСФСР норуодунай артыыһа, «Утомленные солнцем» киинэтин иһин «Оскары» ылбыт, Канны кинофестивалын Гран-при хаһаайына, о.д.а. элбэх араас таһымнаах бириэмийэлэр лауреаттара Никита Михалков бэлиэтиир.
Алтынньы 21 диэн Грегориан халандаарыгар сыл 295-с күнэ (ордук хонуктаах сылга 296-c күнэ). Сыл бүтүө 70 күн баар.
Бэлиэ күннэр:
- Ииндийэ — Ииндийэ полициятын кэриэстэбил күнэ.
- Таиланд — Сиэстэрэ күнэ.
- Кытай Өрөспүүбүлүкэтэ (Тайвань) — Тас кытайдар күннэрэ.
Түбэлтэлэр:
- 1520 — Айанньыт Фернан Магеллан Атлантик уонна Чуумпу далайдар ыккардыларынан, кэлин кини аатынан ааттаммыт, силбэһиини арыйбыт.
- 1727 — Арассыыйа уонна Кытай ыккардыларыгар Кяхта дуогабара түһэрсиллибит. Мантан саҕалаан атыы-эргиэн кэҥээбит. Эргиэҥҥэ туттуллар кяхта тыла диэн нуучча—кытай булкаас пиджин тыл үөскээбитэ. Холобура, «моя твоя понимай нету» диэн аатырбыт фраза ол тылтан кэлэр.
- 1805 — Наполеон сэриилэрин кэмигэр быһаарыылаах Трафальгар кыргыһыытыгар адмирал Горацио Нельсон салайааччылаах Улуу Британия флота холбоһуктаах Франция уонна Испания флоттарын урусхаллаабыт. Улуу Британия «байҕал хотуна» диэн аатын олохтообут.
- 1824 — Портландцемент патеннаммыт. Бу аан дойду үрдүнэн саамай киэҥник туттуллар цемент көрүҥэ.
- 1860 (эргэ истиилинэн алтынньы 9 күнүгэр) — Дьокуускайга бастакы оҕо приюта аһыллыбыт, кэлин Мария аатын сүкпүт. Онуоха анаан атыыһыт Н. И. Чепалов сиэртибэлээбит харчытынан Большая уулуссаҕа турар таас дьиэ атыылаһыллыбыт.
- 1879 — АХШ айааччыта Томас Эдисон бастакы чох утахтаах электрическэй лаампаны үлэлэппит.
- 1943 — Аан дойду иккис сэриитин кэмигэр дьоппуоннар бас билэр сирдэригэр Сингапурга Көҥүл Ииндийэ быстах кэмнээх бырабыыталыстыбата тэриллибит. Сотору кэминэн онно Ииндийэ Национальнай Аармыйата тэриллибитэ. Дьоппуон импиэрийэтэ Ииндийэни сэриилээн ылбатаҕа эрээри Ииндийэ Национальнай Аармыйатын саллааттара норуот дьоруойдара буолан Ииндийэ Улуу Британияттан босхолоноругар төһүү күүс буолбуттара.
- 2002 — «Эдэр учуонайдарга уонна устудьуоннарга Саха Өрөспүүбүлүкэтин грааннарын туһунан» диэн ыйаах тахсыбыт.
Төрөөбүттэр:
- 1833 — Альфред Нобель — Швеция учуонайа, инженера, сэрии сэбин оҥорооччута. Динамиты айбытынан уонна Нобель бириэмийэтин олохтообутунан киэҥник биллэр.
- 1945 — Никита Михалков — Арассыыйа киинэ артыыһа, режиссёра, сценариһа, продюсера, РСФСР народнай артыыһа. Кини киинэлэрэ Оскар, Канны кинофестивалын уо.д.а. бириэмийэлэргэ тиксибиттэрэ.
- 1957 — Кемерово уобалаһыгар Тайҕа куоракка Сергей Чигирёв — АГИИК опера студиятын уус-уран салайааччыта, СӨ ускуустубатын үтүөлээх диэйэтэлэ.
Өлбүттэр:
- 1946 — Ефим Курашов — Саха сиригэр гражданскай сэрии кыттыылааҕа, кыһыл хамандыыр.
