Билиҥҥи Мииринэй улууһун хоту өттүгэр Сохсолоох үрэҕэр «Айхал» диэн ааттаммыт кимберлиит туруупката булуллубут. Кэлин манна Айхал бөһүөлэгэ тутуллубута.
1973 сыллаахха АХШ Үрдүкү Суута дойдуга аборту көҥүллээбит.
Бу күн Москуба Улуу кинээһэ Иван III, Британия бэйиэтэ Дьордь Гордон Байрон, сэбиэскэй физик, академик, Нобель бириэмийэтин лауреата Лев Ландау, «Айыы кыһата» оскуола төрүттэһээччитэ Лидия Шамаева, Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Дархана Айсен Николаев төрөөбүттэр.
Тохсунньу 22 диэн Григориан халандаарыгар сыл 22-с күнэ. Сыл бүтүө 343 күн (ордук хонуктаах сылга 344 күн) баар.
Бэлиэ күннэр:
- Польша — Эһэ күнэ (Dzień Dziadka). Эһэ күнэ диэн ааттаах эрээри, эһэлэри, эбэлэри барыларын эҕэрдэлииллэр. Бу күн поляктар оҕолоругар эһэлэрин-эбэлэрин, кинилэр туох өҥөлөөхтөрүн туһунан кэпсииллэр.
- Украина — Бииргэ буолуу күнэ (День соборності України). 1919 сыллаахха Украина уонна Арҕаа Украина биир судаарыстыба буолбуттар.
Түбэлтэлэр:
- 1506 — 150 киһилээх Швейцария гвардеецтэрин бастакы этэрээтэ Ватикаҥҥа кэлбит. Бу күн Ватиканы билигин даҕаны харабыллыыр Швейцария гвардиятын тэриллиитин күнүнэн ааҕыллар.
- 1863 — Польшаҕа, Литваҕа уонна Беларуська Арассыыйа былааһын утары Тохсунньутааҕы өрө туруу саҕаламмыт. Бу өрө туруу хам баттаммытын кэннэ элбэх киһи көскө ыытыллыбыта, ол иһигэр Саха сиригэр.
- 1905 (урукку истиилинэн тохсунньу 9 күнүгэр) — Санкт-Петербурга «Хааннаах баскыһыанньа» буолбут. Ыраахтааҕы уораҕайыгар петиция туттара хаамсан испит оробуочайдары саанан ытыалаан ыспыттар. Мантан сылтаан Арассыыйаҕа бастакы өрөбөлүүссүйэ саҕаламмыта.
- 1960 — Билиҥҥи Мирнэй улууһун хоту өттүгэр Сохсолоох үрэҕэр «Айхал» диэн ааттаммыт кимберлиит туруупката булуллубут. Кэлин манна Айхал бөһүөлэгэ тутуллубута.
- 1963 — Хас эмэ үйэ тухары өстөспүт Франция уонна Германия Елисейдээҕи бииргэ үлэлээһин туһунан дуогабар түһэрсибиттэр. Дуогабарга Франция бэрэсидьиэнэ Шарль де Голль уонна Арҕаа Германия канцлера Конрад Аденауэр илиилэрин баттаабыттар.
- 1973 — АХШ Үрдүкү Суута дойдуга аборту көҥүллээбит.
- 2006 — Боливия бэрэсидьиэнинэн Эво Моралес буолбут. Кини Соҕуруу Америкаҕа бастакы олохтоох индеец бэрэсидьиэн.
Төрөөбүттэр:
- 1440 — Иван III — Москуба Улуу кинээһэ. Кини кэмигэр Русь Алтан Ордуу былааһыттан букатыннаахтык тахсыбыта.
- 1561 — Фрэнсис Бэкон — Англия судаарыстыбаннай диэйэтэлэ, бөлөһүөк, билим миэтэдин олохтообут киһи.
- 1788 — Дьордь Гордон Байрон — Британия бэйиэтэ уонна Романтицизм бэлиэ фигурата, Эуропа биир улуу бэйиэтэ. Соҕотох кыыһа Ада Лавлейс аан дойду бастакы программиһынан билиниллэр.
- 1898 — Сергей Эйзенштейн — сэбиэскэй тыйаатыр уонна киинэ режиссера, худуоһунньук, сценарист, ускуустубаны чинчийээччи, педагог. РСФСР ускуустубатын үтүөлээх үлэһитэ (1935 сыл).
- 1907 — Дмитрий Кедрин — нуучча сэбиэскэй бэйиэтэ, тылбаасчыт. Сүрүн идэтинэн — суруналыыс.
- 1908 — Лев Ландау — сэбиэскэй физик, академик, Нобель бириэмийэтин лауреата (1962).
- 1959 — Лидия Шамаева — «Айыы кыһата» оскуола төрүттэһээччитэ уонна бастакы, билиҥҥи дириэктэрэ, Арассыыйа үтүөлээх учуутала, хас да оҕо ааҕар кинигэтин кыттыгас ааптара.
- 1972 — Айсен Николаев — 2018 сыллаахтан Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Дархана, 2012-2018 сылларга Дьокуускай куоратын баһылыга, 1995-2004 сылларга АлмаасЭргиэнБаан дьаһалтатын бэрэстээтэлэ.
- 1978 — Елена Нестерова — эбээн тылын чинчийээччи учуонай, филология билимин хандьыдаата.
Өлбүттэр:
- 2008 — Хит Леджер — Австралия артыыһа уонна клипмейкерэ. 2009 сыллаахха өлбүтүн кэннэ Оскар бириэмийэтин киниэхэ анаабыттара.
- 2013 — Михаил Тимофеев (15.03.1932 төр.) — саха норуодунай бэйиэтэ, тылбаасчыт, Саха Өрөспүүбүлүкэтин өрөгөйүн ырыатын ааптардарыттан биирдэстэрэ.
This post was published on 22.01.2021 09:01 09:01