2005 сыллаахтан бэлиэтэнэр Сомоҕолоһуу күнэ 1612 сыллаахха норуот ополчениета Москуба Кытай-Куоратын поляк гарнизонуттан босхолообутун, дьалхааннаах кэм (Смутное время) түмүктэммитин кытары ситимнээх.
1962 сыллаахха бу күн Саха сирин эфиригэр аан бастакы телевизионнай ойуу бэриллибит. 2004 сыллаахха Марха уонна Хаҥалас бөһүөлэктэрэ Дьокуускай куорат састаабыгар киирбиттэр. Нуучча императорскай байыаннай флотун адмирала Александр Колчак төрөөбүт күнэ. 2008 сыллаахха бу күн АХШ бэрэсидьиэнинэн бастакытын Африкаттан төрүттээх Барак Обама буолбут.
Бэлиэ күннэр:
- Арассыыйа — Сомоҕолоһуу күнэ
- Удмуртия (Арассыыйа) — Удмуртия судаарыстыбаннаһын күнэ
- Украина — Тимир суол үлэһитин күнэ
Түбэлтэлэр:
- 1612 — Дмитрий Пожарскай уонна Кузьма Минин салалталаах норуот ополчениета Москуба Кытай-Куоратын поляк гарнизонуттан босхолообут. Поляктар Кириэмилгэ чугуйбуттар эрээри, сотору кэминэн бэриммиттэр. Манан былаас былдьаһыытыттан үөскээбит Дьалхааннаах кэм (Смутное время) сүрүннээн түмүктэммитэ. 1613 олунньутугар саҥа ыраахтааҕынан Михаил Романов талыллыбыта.
- 1708 — Украина гетмана Иван Мазепа Бүөтүр I ыраахтааҕыны утарарын биллэрбит уонна сэриитин швед хоруолун Карл XII сэриилэригэр холбуурдуу туруммут.
- 1794 — Александр Суворов сэриилэрэ Праганы (Варшава аттынааҕы сэлиэнньэ) ылбыттар. Поляктар өрө туруулара хам баттаммыт. Бу кэнниттэн элбэх поляк дворяннара Сибииргэ көскө уонна хаатыргаҕа ыытыллыбыттара.
- 1890 — Лондоҥҥа бастакы сир аннынааҕы тимир суол аһыллыбыт — метро.
- 1920 — РСФСР иһигэр Удмурт, Марий уонна Калмык автономнай уобаластарын тэрийэр туһунан дэкириэт тахсыбыт.
- 1921 — Дьокуускай уйуоһугар бандьыыттааһын тэнийбитинэн сибээстээн Илин Эҥэр буоластарыгар уонна Маайаҕа байыаннай балаһыанньа биллэриллибит.
- 1922 — Эгиипэккэ Ыраахтааҕылар хочолоругар Британия археолога Говард Картер уонна кини дьоно Тутанхамон фараон көмүүтүн булбуттар. Сотору кэминэн гробницаны арыйыыга сылдьыбыт сорох дьон өлбүттэрин кэнниттэн «фараон кырыыһын» туһунан сурах тарҕаммыт. Ол эрээри гробницаны арыйсыбыт дьон баһыйар үксүлэрэ кырдьар саастарыгар диэри тиийбиттэрэ.
- 1946 — Париж куоракка ЮНЕСКО төрүттэммит — Холбоһуктаах наассыйалар үөрэххэ, билимҥэ уонна култуураҕа тэрилтэлэрэ.
- 1962 — Саха сирин эпииригэр аан бастакы телевизионнай ойуу бэриллибит.
- 2004 — Ил Түмэн уурааҕынан Марха уонна Хаҥалас бөһүөлэктэрэ Дьокуускай куорат састаабыгар киирбиттэр.
- 2008 — АХШ-ка бэрэсидьиэн быыбара ааспыт. Өбүгэлэрэ Африкаттан төрүттээх киһи, Барак Обама, аан бастаан АХШ бэрэсидьиэнэ буолбут.
- 2009 — суруналыыс уонна артыыс Андрей И Шергин шахтатыгар түһүү шоу тэрийбит.
Төрөөбүттэр:
- 1874 — Александр Колчак — Арассыыйа политикатын XX-с үйэ саҕаланыытын аатырбыт диэйэтэлэ, Гражданскай сэрии кэмигэр үрүҥнэр басханнара, нуучча императорскай байыаннай флотун адмирала, гидрограф-учуонай.
Өлбүттэр:
- 2006 — Алитет Немтушкин (1929 төр.), Иркутскай уобаластан төрүттээх Красноярскай кыраай Туру бөһүөлэгэр олорбут эбэҥки суруйааччыта, бэйиэт. Эбэҥки араадьыйатын эрэдээктэрэ.
