Дьокуускайга өрөспүүбүлүкэ парламенын XIV (уочараттаах) пленарнай мунньаҕар народнай депутаттар Саха сирин Конституциятыгар уларытыылары, көннөрүүлэри баһыйар куолаһынан ылыннылар.
Куоластааһын маннык буолла:
сөп — 54;
утары — 10;
туттуннум — 1.
Бырайыагынан Саха Өрөспүүбүлүкэтин Конституциятын (Сүрүн сокуонун) 22, 72, 76, 97, 100 уонна 101 ыстатыйаларыгар олохтоох салайыныы органнарын уопсастыбаннай былаас биир кэлим тиһигэр киллэриинэн сибээстээн уларытыылар киллэриллибиттэр, өрөспүүбүлүкэ баһылыгын туспа боломуочуйаларын уонна РФ президенэ анаабыт Саха сирин баһылыгын эбээһинэһин быстах кэмҥэ толорооччу правовой статуһун, ону тэҥэ сүрүн үөрэҕи ылыы туһунан балаһыанньаны чуолкайдаабыттар.
Саха сирин баһылыга тыл этиитигэр өрөспүүбүлүкэ Конституциятыгар уларытыылары киллэрии федеральнай сокуонунан сөп түбэһиннэриигэ туһуламмытын бэлиэтээтэ.
«Саха сирин конституцията 13-с төгүл уларыйар. РФ Конституциятыгар улахан уларыйыылар ылылыннахтарына, РФ субъектарын Конституциялара уонна устааптара дьоһуннаахтык уларыйаллара көстөр. Саха сирин Конституциятыгар уларыйыылар гражданнар бырааптарын, ол иһигэр муниципальнай таһымҥа быһаччы быыбары олоххо киллэрэр быраабы кэспэт», — диэн бэлиэтээтэ Айсен Николаев.
Саха сирин Конституциятын 97 ыстатыйатыгар этиллэр уларытыылар туох да уларытыыта, эбиитэ суох толору кээмэйдээхтик, быыбардааһын өттүнэн ханнык да боппуруоһу таһаарбат 33-ФЗ № -дээх Федеральнай сокуон нуормаларын хатылыыллар. Быһаччы көҥүлү биллэрии көрүҥнэрэ оннунан хаалаллар: олохтоох референдум, муниципальнай быыбар уонна гражданнар мунньахтара. Ону тэҥэ өрөспүүбүлүкэ олохтоох салайыныы бириинсиптэригэр уонна олохтоох салайыныы таһымнарыгар сыһыаннаах тутаах балаһыанньалар уларыйбакка тураллар – өрөспүүбүлүкэҕэ икки таһымнаах олохтоох салайыныы систиэмэтэ оннунан хаалар.
Олохтоох салайыныы систиэмэтин туһунан сокуон ылыллыаҕыттан МСУ боломуочуйалара 162 төгүл уларыйда. Саха сирин баһылыга өрөспүүбүлүкэ Конституциятын хас сырыы аайы олохтоох салайыныы туһунан федеральнай сокуоҥҥа уларытыыны киллэрии аайы уларытар туһата суоҕун тоһоҕолоон бэлиэтээтэ.
«Мин – Саха Өрөспүүбүлүкэтин Конституциятын мэктиэтэбин. Онон олохтоох салайыныы органнара боломуочуйаларын толороллорун, федеральнай сокуоҥҥа ханнык боломуочуйалары, олохтоох салайыныы таһымыгар бэриллибиттэрин туһунан уопсай нуорманы этэбин», — диэн бэлиэтээтэ Айсен Николаев.
Онон 100-с ыстатыйаҕа уларытыылар олохтоох салайыныы боломуочуйаларын сарбыйбаттар, ол оннугар олохтоох салайыныы органнара нэһилиэнньэ олоҕун-дьаһаҕын быһаччы хааччыйыы боппуруостарын сокуонунан көрүллүбүт боломуочуйалар чэрчилэринэн быһаарыыга үлэни ыыталларын туһунан норма олохтууллар. Бу уларыйыылар өрөспүүбүлүкэ Конституциятын тиэкиһигэр олохтоох салайыныы боппуруостарыгар кэлим сыһыаны хааччыйыахтара, ол сүрүн сокуон быһыытынан ураты правовой статуһугар сөп түбэһэр.
Санатан эттэххэ, Саха сирин Конституциятыгар этиллибит уларытыылар аһаҕас истии процедуратын ааспыттара.
