Олунньу 2 күнэ. Бадарааннаах сирдэр аан дойдутааҕы күннэрэ - Бикипиэдьийэ

• Аан дойдутааҕы бадарааннаах сирдэр күннэрэ. 1971 сыл олунньу 2 күнүгэр Рамсар куоракка (Ираан) көтөрдөр үөскүүр бадарааннаах сирдэрин харыстыыр туһунан сөбүлэҥҥэ илии баттаммыт. Сэбиэскэй Сойуус онно 1977 сыллаахха кыттыспыт. Билигин Арассыыйаҕа аан дойду суолталаах 35 харыстанар бадараан сирдэр бааллар.
• Азербайдьан — Ыччат күнэ
• АХШ, Канаада — Таарбаҕан күнэ
• Арассыыйа — Арассыыйа байыаннай килбиэнин күнэ — Сталинградтааҕы кыргыһыыга Кыһыл Аармыйа ньиэмэс-фашист сэриилэрин үлтүрүппүт күнэ (1943).
• Эстония — Чүмэчилэр күннэрэ
• Эстония — Тартутааҕы дуогабар түһэрсиллибит күнэ (1920)
• Пилипиин — Конституция күнэ

Түбэлтэлэр:

• 1238 — Бату хаан Москубаны урусхаллаабыт. Монголлар бу куораты Русьтан түһээн хомуйар киин оҥорбуттара.
• 1386 — Литва Улуу кинээһэ Ягайло Польша хоруолунан талыллыбыт. Кини оннугар Литва Улуу кинээһинэн аймаҕа Витовт буолбута. Кэлин Ягайло уонна Витовт күүстэрин түмэн үйэлээх өстөөхтөрүн Тевтонскай орден рыцардарын кыайбыттара.
• 1535 — Испания конкистадора Педро де Мендоса Буэнос-Айрес куоратын төрүттээбит. Буэнос-Айрес — Аргентина билиҥҥи киинэ, Соҕуруу Америка саамай улахан пуорда.
• 1709 — Мас-о-Тьерра диэн арыыттан Александр Селькирк диэн киһини быыһаабыттар — бу киһи Робинзон Крузо прототииба буолбут. Арыыга түөрт сылтан ордук олорбут.
• 1771 — Үөһээ Бүлүү 24 саха буоластарын уонна тоҥус кинээстэрэ алтан бэчээт ылбыттар.
• 1848 — АХШ уонна Мексика эйэлээх дуогабарга илии баттаабыттар. 1846—1848 сыллааҕы сэрии түмүгэр Мексика хотторон Техас, Нью Мексико, Үөһээ Калифорния сирдэрин биэрбит.
• 1920 — Орто Азияҕа Кыһыл Аармыйа Арассыыйа импиэрийэтин вассала буола сылдьыбыт Хива ханлыгын ликвидациялаабыт.
• 1920 — РСФСР уонна Эстония сэриитэ Тартутааҕы эйэ дуогабарынан түмүктэммит. Эстония тутулуга суох буолбут.
• 1923 — Полковник Рейнгард баһылыктаах пепеляевецтар офицерскай батальоннара соһуччу саба түһэн Амма солобуодатын ылбыт. Кыргыһыыга үрүҥнэртэн 20 киһи өлбүт, 32 киһи бааһырбыт, кыһыллартан 3 киһи өлбүт, 49 киһи билиэҥҥэ түбэспит. Бу буолуон 4 күн иннинэ Иван Строд кыһыл этэрээтэ Амматтан Уус-Майа диэки үрүҥнэргэ утары айаннаабыт эбит.
• 2009 — Зимбабвеҕа деноминация ааспыт, курса — 1 000 000 000 000 : 1 (1 триллион : 1). 2006-2009 сылларга бу курдук үс деноминация буолбута, онтон Зимбабве доллара эһиллибитэ.

Төрөөбүттэр:

• 1893 — Буссенго Жан Батист — Франция учуонайа, академик, агрохимияны төрүттээччи.
• 1893 — Сүхбаатар (Сухэ-Батор, сахалыы тылбааһа Сүгэ Боотур) — 1921 сыллааҕы Монголия өрөбөлүүссүйэтин салайааччыта.
• 1904 — Валерий Чкалов — сэбиэскэй боруобалааччы лётчик, Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойа.
• 1905 — Айн Рэнд (дьиҥнээх аата Алиса Зиновьевна Розенбаум) — Америка суруйааччыта.
• 1905 — Николай Черскэй — бөдөҥ сэбиэскэй учуонай, геолог, ньиэп уонна гаас үөскээбит сирдэр механикаларын чинчийээччи, 1964—1987 сыллардаахха ССРС НА Сибиирдээҕи салаатын Саха Сиринээҕи филиалын Бөрөсүүдьүмүн бэрэстээтэлэ.
• 1912 — Николай Колесов — кырсаны бултааһыҥҥа бүтүн Сойуус рекордун олохтообут саха чулуу булчута, Социалистыы Үлэ Дьоруойа (1957), Ленин уордьанын кавалера (1957).
• 1912 — Аркадий Филиппов — Чурапчыга улуус таһымыгар сэбиэскэй, партийнай органнарга өр үлэлээбит салайааччы, Чурапчы улууһун Ытык киһитэ, тыыл, үлэ бэтэрээнэ.
• 1954 — Виктор Михалев — саха археолога, устуоруйа билимин хандьыдаата.
• 1977 — Шакира (Шакира Исабель Мебарак Риполь) — Колумбия ырыаһыта, үҥкүүһүтэ.

Өлбүттэр:

• 1991 — Георгий Сыромятников (05.05.1926 төр.) — литэрэтиирэни чинчийбит учуонай, литэрэтиирэни ырытааччы. Социалистыы реализм саха литэрэтиирэтигэр диэн тиэмэҕэ 1968 сыллаахха диссэртээссийэтин көмүскээбит.
• 1999 — Иван Папышев (10.03.1915 төр.) — Алдантан ыҥырыллыбыт Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа, Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойа (1945).