Мэҥэ хаҥаластар Ил Дархан анал этиитин кэрэхсээбиттэрин эттилэр

Мэҥэ-Хаҥалас улууһа саамай элбэх нэһилиэнньэлээҕинэн өрөспүүбүлүкэҕэ биллэр. Манна саҥаттан-саҥаны айыыга-тутууга дьулуһар, биир харыс сир туһаҕа тахсарыгар, халтайга хаалбатыгар туруулаһар, оҕото-ыччата аныгы үйэҕэ бэйэтин дойдутунан киэн туттар буоларыгар кыһаллар дьон олорор. Ахсынньы 16 күнүгэр Ил Дархан Айсен Николаев анал туһаайыытын олохтоохтор сэргии истибиттэрин СИА-ҕа кэпсээтилэр.

---

Ирина ЧЕРКАШИНА, улуустааҕы үөрэх управлениетын начаалынньыга:

— СӨ Ил Дархана Айсен Николаев Ил Түмэҥҥэ Туһаайыы этиитигэр үөрэҕирии хаачыстыбатын тупсарыыга ураты болҕомто ууруллуохтааҕар тохтоото. Чуолаан, үөрэҕирии хаачыстыбата педагогическай каадырдартан, үөрэх тэрилтэлэрин материальнай-техническэй базаларын тупсарыыттан тутулуктааҕын чопчулаата. Өрөспүүбүлүкэ салалтата ханнык да кэрдиис кэмҥэ үөрэҕириигэ болҕомтотун намтаппатаҕа. Аҥаардас ааһан иһэр сылга өрөспүүбүлүкэҕэ 10 саҥа оскуола, 24 оҕо уһуйаана үлэҕэ киирдэ. Биһиги улууска ахсынньы 28 күнүгэр И.Г.Игнатьев аатынан Хара орто оскуолата саҥа дьиэҕэ киирээри бэлэмнэнии үлэтэ тэтимнээхтик барар.
Саха сирин олохтоохторо аан дойду ырыынагар күрэстэһэр кыахтаах буолаллара кинилэр сатабылларыттан тутулуктаах. «Үөрэҕирии» национальнай бырайыак, «Аныгы оскуола» федеральнай, эрэгийиэннээҕи бырайыактарын чэрчитинэн өрөспүүбүлүкэҕэ «Точка роста» диэн цифровой уонна гуманитарнай үөрэхтээһин 54 киинэ аһылынна. Эһиил маннык киин ахсаана 96, 2022 сылга 287 тиийиэхтээх. Ф.Г.Охлопков аатынан Майа орто оскуолата, И.Г.Тимофеев аатынан Майатааҕы лиссиэй «Точка роста» киин быһыытынан үлэлэрин саҕалаатылар. «Цифровой үөрэтэр эйгэ» федеральнай уонна эрэгийиэннээҕи бырайыактар чэрчилэринэн цифровой үөрэхтээһин эйгэтин федеральнай ситимигэр Павловскай орто оскуолата киирдэ.

Билигин даҕаны үөрэхтээһин эйгэтигэр хас биирдии оҕо сайдыытын арыаллааһын, кини кыаҕын арыйыы ситэтэ суохтук барарын Ил Дархан бэлиэтээтэ. Оҕо олорор сириттэн тутулуга суох тэҥ хаачыстыбалаах үөрэҕи ылыахтаах. Тыа сирин уонна Арктика оҕолоро куорат оҕотун кытта тэҥ усулуобуйалаах буолуохтаахтар. Үүнэр 2020 сыл Арассыыйа Федерациятыгар Өйдөбүнньүк уонна Албан аат сылынан биллэрилиннэ. Биһиги өрөспүүбүлүкэбитигэр Ил Дархан Патриотизм сылын биллэрдэ. Улуу Кыайыы 75 сылын бары чиэстээхтик көрсөргө бэлэмнэнэбит. 2021 сылга сахалартан бастакы Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойа Ф.К.Попов төрөөбүтэ 100 сылын бэлиэтиэхпит. Мэҥэ Хаҥалас улууһугар ылыллыбыт Иитии кэнсиэпсийэтин гражданскай-патриотическай хайысхатыгар бэлиэтэммит үлэлэр, бырайыактар олоххо киирэллэригэр эрэнэбит, үөрэх тэрилтэлэрин, уопсастыбаннас иннигэр оннук соругу туруорабыт.

Тамара ПЕРМЯКОВА, улуустааҕы инбэлииттэр уопсастыбаларын бэрэссэдээтэлэ:

— СӨ Ил Дархана Айсен Николаев Анал этиитин сэргии иһиттим. Сахабыт сирин олоҕор-дьаһаҕар олус суолталаах сыл түмүктэнэн эрэрин бэлиэтээн эттэ. Дьон-сэргэ социальнай олоҕор көмүскэллээх, олоҕо тупсаҕай, хааччыллыылаах буолуутугар болҕомтотун уурбутун сэҥээрдим.

2020 сылы өрөспүүбүлүкэҕэ Патриотизм сылынан биллэрбитэ кэрэхсэбиллээх уонна дириҥ суолталаах дьаһал диэн сыаналыыбын. Улуу Кыайыы 75 сылын көрсө Патриотизм сылын биллэрии үүнэр көлүөнэ ыччаты Ийэ дойдуга бэриниилээх, өбүгэлэрбит ытык ааттарын ытыктыыр буола үөрэнэллэригэр такайыы сылынан буолуоҕа диэн эрэниллэр. Оҕолорбут төрөөбүт дойдуларыгар наадалаах дьон буола улааталларын ситиһиигэ, чопчу патриотизм тыыныгар иитиигэ туһаайыы көдьүүһүн кэлэр сылларга көрдөрүө, биллэриэ буоллаҕа.

Ыччат үөрэх сырдыгар тардыһыылаах буолуутун ситиһии наадатын ыйбыта олус суолталаах туһаайыы. Үөрэхтээх эрэ киһи уопсастыба бары таһымнарыгар түргэнник үүнэр, өрө тахсар кыахтаах диэн өйдөбүлгэ эппитэ билиҥҥи информация үйэтигэр суолталаах бэлиэтээһин.

Айсен Сергеевич Ил Дархан буолуоҕуттан өрөспүүбүлүкэ салалтата бырамыысыланнас тэрилтэлэрин кытары ыкса үлэлэһиитэ күүһүрдэ диэн бэлиэтиибит. Олохтоох дьоҥҥо, бастатан туран, ыччаттарга бырамыысыланнас идэлэригэр үөрэнэн ити эйгэҕэ үлэ булууларын ситиһии соругун туруорда, хампаанньалары кытары үлэлэһии хайдах баран иһэрин бэркэ сырдатта.

Киһини дьиксиннэрэр балаһыанньа өрөспүүбүлүкэбитигэр үөскүү сылдьыбытын бары билэбит. Биһиги эдэр саҥа Ил Дархаммыт ити түгэҥҥэ чахчы сатабыллаах, ыллыктаах тыллаах салайааччы буоларын көрдөрдө. Кини Саха сиригэр олорор бары омуктар иллээх-эйэлээх олоҕу сыаналыах тустаахтарын туһунан тоһоҕолоон Туһаайыы суругар киллэрбитин өйүүбүн уонна сыаналыыбын. Элбэх омук дойдута буолбут Сахабыт сиригэр үрдүкү салайааччыбыт тула түмсэн, өрөспүүбүлүкэбит чэчирии сайдарын туһугар үлэлиэх-хамсыах тустаахпыт.

Федора БЕЛОЛЮБСКАЯ, Майа олохтооҕо, биэнсийэлээх:

— Ахсынньы 16 күнүгэр Ил Дархан Айсен Николаев анал туһаайыытын сэргии иһиттим. Кини тыа сирин сайдыытыгар «Агростартап» нөҥүө бырагыраамалары, бырайыактары өйөөһүҥҥэ ордук болҕомто ууруллуохтааҕын ыйда. Олохтоох көҕүлээһин салаатыгар үгүөрү үп-харчы көрүллэрэ ‒ сайдыы биир сүрүн көстүүтэ буолар. Сырдыкка, үрдүккэ тардыһар олох бары хайысхатыгар көхтөөх дьоҥҥо анаан граннары олохтооһун ‒ эмиэ сайдыы биир көрүҥэ. Билигин, ордук ыччат дьон дьарыктаах буолан, үлэлэнэн-хамнастанан олох сайдыытын тэтиминэн тэҥҥэ хардыылаан иһэригэр бэртээхэй усулуобуйа.

Ураты миэстэни эһиилги 2020 сыл өрөспүүбүлүкэбитигэр Дойдуга бэриниилээх буолуу сылынан биллэриллибитэ ылла. Биһиги күн-бүгүн эйэлээх халлаан анныгар олорорбутугар, биллэн турар, Аҕа дойду Улуу сэриитигэр тыыннарын толук уурбут убайдарбытыгар, аҕаларбытыгар, эһэлэрбитигэр махтанабыт. Кинилэр бэлэхтээбит сырдык олохторун, төрөөбүт дойдубутун харыстаан, ытыктаан, сайыннаран, бэйэбит тус кылааппытын киллэрэр ‒ барыбыт ытык сорукпут.