Быйыл өрөспүүбүлүкэ 100 сылыгар, Кэбээйи улууһа төрүттэммитэ 85 сылыгар, Мукучуга төрүт көрүҥнэргэ спортивнай оскуола төрүттэммитэ 10 сылын бэлиэтиир “Хапсаҕай түһүлгэтэ” уонна саҥа интернат дьиэтин аһыллыыта буолан ааста.
Ол курдук “Азия оҕолоро” спартакиадатыгар кыттар 2008, 2009, 2010 сыллаах төрүөх уолаттар күөн көрсүһүүлэригэр Кэбээйи Мастааҕыттан, ыаллыы Бүлүү улууһун Лөкөчөөнүттэн, Тааһаҕарыттан, Тыымпытыттан хапсаҕайдьыттар кэллилэр. Күрэхтэһии Кэбээйи улууһа МТ бирииһигэр ыытылынна. Кылаабынай судьуйанан спортивнай оскуола тренерэ, атах оонньуутугар СӨ спордун маастара Николаев П.Е. үлэлээтэ.
10 сыллаах үлэ түмүгэ
Бу оскуола 10 сыллааҕыта бастыҥ хапсаҕайдьыттары бэлэмниир, хапсаҕайга СӨ спордун маастара, СӨ үтүөлээх тренерэ Михаил Васильевич Иванов базатыгар тирэҕирэн тэриллибитэ. Арочнай спортзал уонна авиапорт дьиэлэрин тупсаран тутуу улуус баһылыга Терехов С.И. өйөбүлүнэн тутуллубута. М.В.Иванов дириэктэрээх билигин оскуола сүһүөҕэр турда. 2012 сылга спортивнай саала чөлүгэр өссө тупсарыллан түһэриллибитэ, 2015 сылга өрөспүүбүлүкэҕэ маҥнайгынан хапсаҕай түһүлгэтэ дьэндэйбитэ, 2016 сылтан 15 миэстэлээх интернат арыллыбыта.
10 сыл иһигэр өрөспүүбүлүкэ таһымнаах 10 күрэхтэһии ыытылынна.Кэбээйи улууһа Манчаары оонньуулара спартакиадаҕа 2013 уонна 2017 сылларга бөлөҕөр бастаабыта, оттон 2021 сылга 2 миэстэҕэ тиксибитэ. Бу улууска саха төрүт керүҥнэрэ сайдан иһэрин туоһута. Онно биһиги оскуолабыт оруола сүҥкэн улахан диэн сыаналыыбыт.
Спортивнай оскуола 9 Саха спорт маастарын иитэн таһаарда. Оҕолорбут Аан дойду, норуоттар икки ардыларынааҕы күрэхтэһиилэртэн, өрөспүүбүлүкэ араас таһымнаах чемпионаттарыттан, күрэхтэһилэриттэн, турнирдарыттан кыайыы көтөллөөх кэлэн дьоннорун-сэргэлэрин үөрдэллэр. Билигин дириэктэри солбуйааччынан эдэр педагог Григорьева К.Д. үлэлиир. Үлэлэрин хайысхатын саҥа булунан эрэр эдэр, кэскиллээх тренердэр бааллар.
Хапсыһыы кыайыылаахтара
Күн бастакы аҥарыгар судьуйалар кылгас сүбэ мунньахтарын кэнниттэн хапсыһыылар саҕаланнылар.Күрэхтэһиини “Бэдэр” спортивнай кулууп төрүттээчитэ, хапсаҕайга спорт маастара, Бэтэрээннэр сэбиэттэрин бэрэссэдээтэлэ И.В.Новиков сахалыы сиэринэн,алгыһынан арыйда. Хапсаҕайдьыттар ситиһиилэрин сиһилии боротокуолтан көрүөххэ сөп.
Онтон күрэхтэһии Аан Дархан кыайыылааҕынан бары утарсааччыларын ыраастык тустан Мукучу гимназиятын 8 кылааһын үөрэнээччитэ Марк Куличкин буолла. Ыҥырыыны ылынан кэлбит ыалдьыт хамаандалар тренердэрин бэлиэтиибит: Лөкөчөөн, тренер – Яковлев Евгений Андреевич, Тааһаҕар, тренер – Иванов Евгений Алексеевич, Тыымпы, тренер – СӨ физическэй культураҕа уонна спортка туйгуна – Иннокентьев Василий Александрович. Мастаахтан бары киэн туттар мадьыныбыт, спорт маастара Николай Николаевич Иванов.
Бүлүү уотун ситимин Мукучутааҕы филиалын салайааччыта Павлов Прокопий Николаевич түмэн “Бэдэр” хапсаҕай кулуубун бастакы выпускниктара оскуолаҕа харчынан бэлэх туттардылар. 10 сыл устата бутэрбит оҕолорбут кыттыһан тренажер бэлэхтээтилэр, итиэннэ “Инникилээх тустуук” – диэн анал номинация олохтоотулар. Маны таһынан бастыҥ хапсаҕайдьыттарга “Кыайыыга дьулуурун иһин”- Яковлев Давид (Лөкөчөөн), “Түргэн кыайыы”- Афанасьев Эдик (Мукучу), “Бастыҥ техника”- Кононов Олег (Мукучу), “Көрөөччү биһирэбилэ”- Иннокентьев Эрсан (Тыымпы) – диэн анал ааттар туттарылыннылар. Эрдэ олохтон туораабыт кэскиллээх ыччаппыт Гуляев Айтал аатынан бириэмийэни аҕата Семен Алексеевич Гуляев Прокопьев Тимур диэн Тааһаҕар бөҕөһүгэр туттарда.
Эҕэрдэлэрин эттилэр
Нэһилиэк бары тэрилтэлэрэ спорт оскуола 10 сыллаах үбүлүөйүнэн эҕэрдэлэрин эттилэр, сэмэй бэлэхтэрин биэрдилэр. Улуус баһылыгын солбуйаааччы А.С.Сивцев 100 тыһыынчалаах сертификаты туттарда. Үөрэх улууһун управлениетын салайааччыта Неустроева И.М. бу спорт оскуола 10 сыллаах үбүлүөйэ, өрөспүүбүлүкэбит 100 сыллаах үбүлүөйүгэр түбэспитин тоһоҕолоон бэлиэтээтэ. Мукучу нэһилиэгин баһылыга Левин Н.И. спортивнай оскуолаҕа 30 тыһ., интернакка 50 тыһ. сертификаттары туттарда.
Саҥа интернат аһыллыыта
Бу үөруулээх тэрээһини сэргэ, интернат сана дьиэтин арыйыы сиэрэ-туома ыытылынна. Кэбээйи улууһун администрациятын, Мукучу нэһилиэгин көҕүлээһининэн итиэннэ “Норуот күүһэ-көмүөл күүһэ” диэн санаанан салайтаран спортивнай оскуола уонна Танара орто оскуолатын эр дьоно субботник күүһүнэн баара-суоҕа 1 ый иһигэр 2 эргэ дьиэни көтүрэн улахан интернат дьиэтин туппуттара.
Ол кэннэ урбаанньыт Иван Иванович Кононов ылынан, Павел Иванович Сидоров салайааччылаах биригээдэ 2 аҥаар ыйга сабыс-саҥа, сып-сырдык дьиэ гынан дьэндэтэн таһааран, бу күннэргэ 15 миэстэлээх интернакка оҕолор киирдилэр. Интернакка олорор оҕолор төрөппүттэрэ бары кыттыһан баҕа өттүлэринэн автомат-таҥас сууйар массыына бэлэхтээтилэр.
Онон төрүт көрүҥнэринэн дьарыктанарга, олорорго усулуобуйа барыта баар буолла. Тутуу үлэтэ Мукучу нэһилиэгин баһылыга Сысоева А.И үлэлиир кэмигэр, кини өйөбүлүнэн саҕаламмыта. Спорт оскуолатына дириэктэрэ М.В.Иванов, орто оскуола дириэктэрэ Е.П. Эверстов төрүт олохтоох дьон үлэни сөпкө аттаран, дьону көҕүлээн тутууну ыыппыттарын бэлиэтиир тоҕоостоох. Кэбээйи улууһун дьаһалтата, үп-харчы өттүгэр өйөөн, тутуу харгыһа суох барбытыгар олохтоохтор төрөппүттэр бука бары махтанабыт!
Халбархай, чаҕылхай сахалыы хапсаҕай
Үйэлэргэ сайда, чэчирии, бар дьонун үөдэ туоруохтун!
Ксения Новикова, Мукучу
