Кулун тутар 3 күнэ. Ил Дархан Хотугу-Илиҥҥи федеральнай университет бэрэсидьиэнэ Евгения Михайлованы кытта өрөспүүбүлүкэ үөрэҕин тиһигин сайдыытын тутаах боппуруостарын кэпсэттилэр. Сүрүн болҕомтону үөрэх хаачыстыбатын тупсарыыга туһуламмыт ыйаахтары толорууга уурдулар. Уопсай үөрэхтээһин хаачыстыбатын саҥа ньыманан сыаналааһын, онуоха үөрэх тэрилтэтин үлэтин үс сүрүн хайысхатынан 69 көрдөрүүнү киллэрии туһунан ырыттылар. Итиэннэ инники тэрээһиннэр былааннарыгар тохтоотулар, ол иһигэр кулун тутар ыйга Саха сиригэр дьахталлар сийиэстэрин 100 сылыгар анаммыт научнай-практическай кэмпириэнсийэ ыытылларын туһунан.
Кулун тутар 4 күнэ. Айсен Николаев Уус Маайа улууһун баһылыга Александр Азаровы кытта оробуочай көрсүһүүтүгэр оройуон социальнай-экэнэмиичэскэй сайдыытын дьүүллэстилэр. Былырыын «Доруобуйа харыстабыла» национальнай бырайыагынан улуустааҕы киин балыыһа саҥа комплекса аһыллыбыта. 2026-2028 сылларга ФАП-тары тутар былааннаахтар. Ил Дархан Күп орто оскуолатын тутуутун өйөөтө уонна бырайыакка наадалаах уларытыылары түргэнник киллэрэллэригэр сорудахтаата. «Арктика синергията» бырагырааманан улуус түргэн интэриниэтинэн бүтүннүү хабыллара былааннанар. Чугастааҕы кэмҥэ Солнечнай, Звездочка, Югоренок, Уус Миил нэһилиэнньэлээх пууннарын холбуохтара. Айсен Николаев бырамыысыланнай хампаанньалары, ол иһигэр 2025 сылтан сибиниэс-цинк баар сиригэр хостооһуну саҕалыахтаах «Нордголд» хампаанньаны киллэрэн туран, бииргэ үлэлээһини кэҥэтэр наадалааҕын бэлиэтээтэ.
Кулун тутар 4 күнэ. Ил Дархан Национальнай уус-уран түмэл генеральнай дириэктэрэ Влада Тимофееваны кытта улахан быыстапка бырайыактарын олоххо киллэрии туһунан дьүүллэстилэр. Айсен Николаев түмэл Саха сирин олохтоохторугар аатырбыт маастардар ускуустубаларын арыйан, култуурунай нэһилиэстибэни харыстааһыҥҥа уонна тарҕатыыга сүрүн оруолу ыларын бэлиэтээтэ. 2024 сыллаахха Бырабыыталыстыба өйөбүлүнэн Айвазовскай уонна нуучча маринистарын улахан быыстапката буолбута. Олунньу 7 күнүттэн балаҕан ыйын 14 күнүгэр диэри аан дойдуга биллиилээх скульптор, Арассыыйа үтүөлээх худуоһунньуга Даши Намдаков быыстапката ыытыллар. Экспозиция 70-тан тахса айымньыттан турар. Быыстапкаҕа номнуо 2,5 тыһыынчаттан тахса киһи сырытта. Итиэннэ Ил Дархан Улуу Кыайыы 80 сылыгар аналлаах Арассыыйа Сэбилэниилээх Күүстэрин түмэлин кытта холбуу бырайыагы өйөөтө.
Кулун тутар 5 күнэ. Ил Дархан Саха сирин олохтоохторун өрөспүүбүлүкэҕэ норуот маастарын күнүнэн эҕэрдэлээтэ. Бүгүн «Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуот маастара» бочуоттаах ааты 316, «Саха Өрөспүүбүлүкэтин уус-уран оҥоһуктарын норуот маастара» ааты 726 киһи сүгэр, кинилэр ахсааннара эбиллэ турар. Быйыл Кыайыы 80, Россияҕа Аҕа дойдуну көмүскээччи, Саха сиригэр Ийэ дойдуну көмүскээччи сылыгар билиҥҥи уонна кэлэр көлүөнэлэри духуобунай өттүнэн байытар, төрөөбүт дойдуга тапталы угуттуур аналлаах үйэлэри нөҥүөлээн кэлбит үгэстэрбитин тыыннаах хаалларыы уонна сайыннарыы дьоһун суолтатын бу күн өссө төгүл бигэргэтэр диэн бэлиэтээтэ.
Кулун тутар 5 күнэ. Ил Дархан «Буойун» киин инструкторыгар Максим Ивановка «Аҕа дойдуга үтүөлэрин иһин» II истиэпэннээх уордьан мэтээлин туттарда. М.В. Ломоносов аатынан Москватааҕы судаарыстыбаннай университеты бүтэрбит, педагогынан үлэлээбит, уопсастыбанньык анал байыаннай дьайыыга баҕа өттүнэн баран кыттыбыт, «Хорсунун иһин» мэтээлинэн наҕараадаламмыт. Сулууспалаан кэлээт, «Буойун» кииҥҥэ ыччаты патриотическай иитиигэ үлэлиир.
Кулун тутар 6 күнэ. Айсен Николаев Донецкай Норуодунай Өрөспүүбүлүкэҕэ сырыытын байыастары өйүүр тирэх пуунтан саҕалаата. Үлэ тиһиктээхтик салҕанарын, хас биирдии байыас төрөөбүт Сахатын сириттэн көмөнү тутарын туһугар бары кыһамньыларын ууралларын бэлиэтээтэ. Ил Дархан көлөлөрү, ол иһигэр «Якт-Сокол» квадроцикллары өрөмүөннүүр мэхээнньиктэр бөлөхтөрүн үлэтин көрдө. 2025 сыл саҕаланыаҕыттан, мэхээнньиктэр 20 тиэхиньикэни өрөмүөннээбиттэр. Ол иһигэр «Якт-Сокол» 17 квадроциклы. Уопсайа 100-тэн тахса квадроциклы саҥардыбыттар.
Ил Дархан Донецкай Норуодунай Өрөспүүбүлүкэ баһылыга Денис Пушилины кытары Докучаевскайга өрөмүөннүүр-чөлүгэр түһэрэр үлэлэр хаамыыларын бэрэбиэркэлээтилэр. Былырыын Саха сирэ 60-тан тахса эбийиэги чөлүгэр түһэрбитэ. Быйыл 11 эбийиэк оҥоһуллуохтаах. Сотору уон иккис эбийиэк — сөтүөлүүр бассейннаах успуорт комплекса үлэҕэ киириҕээ. Оҕо айымньытын дьиэтигэр хапытаалынай өрөмүөн ыытыллыаҕа. ИТ-кииннээх ыччат киинин тэрийэргэ улахан үлэ барар. Итиэннэ эрэгийиэннэр баһылыктара өрөмүөннүүр-чөлүгэр түһэрэр үлэлэр, экэниэмикэ, үөрэх, култуура эйгэтигэр бииргэ үлэлээһин туһунан кэпсэттилэр.
Салгыы Айсен Николаев Докучаевскайга куораттааҕы киин балыыһаҕа сырытта. М анна Саха сирин быраастарын биригээдэтэ суһал көмөҕө наадыйбыт дьону, хирургия салаатын пациеннарын көрөллөр-истэллэр. Итиннэ бу күннэргэ Саха сириттэн харах балыыһатын быраастара тиийэн үлэлии сылдьаллар.
Кулун тутар 7 күнэ. Ил Дархан Илиҥҥи байыаннай уокурук 14-с инженернэй биригээдэтин састаабыгар анал байыаннай дьайыы бойобуой соруктарын толорор өрөспүүбүлүкэ байыастарын кытта көрүстэ. Байыастарга Жуков уонна Суворов мэтээллэрин, ону тэҥэ Арассыыйа Оборуонатын министиэристибэтин наҕараадаларын туттарда. Айсен Николаев хорсун быһыыларын иһин байыастарга махтанна. Өрөспүүбүлүкэ эһиэхэ көмөлөһөрүн курдук салгыы көмөнү оҥорор уонна өссө да элбэҕи оҥоруо диэн бэлиэтээтэ. Байыастар эрэгийиэн салайааччытыгар кэккэ боппуруостары биэрдилэр уонна Саха сиригэр кыайыылаах төннөллөрүгэр эрэнэллэрин туһунан эттилэр. Айсен Николаев байыастарга гуманитарнай көмөнү, «Якт-Сокол» квадроцикллары, «Тимир Ат» электроматаһыыкыллары уонна да атын наадалаах тэриллэри туттарда.
Кулун тутар 8 күнэ. Айсен Николаев Саха сирин кэрэ аҥардарын Аан дойду дьахталларын күнүнэн эҕэрдэлээтэ. Бу бырааһынньыкка этиллэр махтал, ытыктабыл, таптал тыллара барыта эһиэхэ ананар диэн бэлиэтээтэ. Дьиэ кэргэҥҥэ, дьахталларга, оҕолорго бары өттүнэн көмөнү оҥорорго туһаайыллыбыт бырайыактар, көҕүлээһиннэр, чэпчэтиилэр ахсааннара сылын ахсын эбиллэ турар. Арассыыйа Бэрэсидьиэнэ Владимир Путин көҕүлээһининэн 2025 сылтан саҥардыллыбыт национальнай бырайыактары олоххо киллэрии саҕаланна. Балар ортолоруга «Дьиэ кэргэн» национальнай бырайыак ураты миэстэни ылар. Бырайыак сүрүн сыалынан оҕолоох ыаллары өйүүр усулуобуйаны тэрийии уонна элбэх оҕолонууну тэнитии буолар.
Кулун тутар 9 күнэ. Саха сирин спортсмена Лев Павлов Албанияҕа ыытыллыбыт түһүлгэҕэ 23 саастарыгар диэри эдэрдэргэ Европа чөмпүйүөнүнэн буолла. Финалга кини Грузия бөҕөһө Ника Зангаладзены 6:1 ахсаанынан эрэллээхтик кыайан, Саха тустуутун оскуолатын аатырта. Лев Павловы, кини тириэнньэрдэрин уонна тустууну таптааччылары Айсен Николаев барыларын бу өрөгөйдөөх ситиһиинэн эҕэрдэлээтэ.
Күндү Саха сирин олохтоохторо! Тымныы тыына тахсан, күммүт лаппа уһаан, сырдаан, сааскы чэбдик күннэр үүммүттэринэн.
Афанасий Ноев
