Кулун тутар 13 күнэ. Ил Дархан Луганскай Норуодунай Өрөспүүбүлүкэҕэ оробуочай сырыытыгар Саха сириттэн байыаннай дьайыыга кыттар «БАРС-2» этэрээт байыастарыгар байыаннай тиэхиньикэни туттарда. «Сокол» бырысыаптаах түөрт квадроциклы, кэтээн көрүү уонна сибээс сириэстибэлэрин, «Хоту Тент» хампаанньа бородууксуйатын уонна эбии экипировканы өрөспүүбүлүкэттэн биэрдилэр. «БАРС-2» батальон хамандыырын тыылга солбуйааччыта Ил Дархаҥҥа уонна өрөспүүбүлүкэ олохтоохторугар көмөлөрүн, өйөбүллэрин иһин махтанна. Айсен Николаев «БАРС-2» этэрээт байыастарын уонна Саха сирин Тирэх пууннарын бэрэстэбиитэллэрин кытары көрсөн, материальнай-тэхиньиичэскэй хааччыллыы туһунан кэпсэттилэр.
Кулун тутар 14 күнэ. Айсен Николаев бэйэлэрэ көмпүүтэр оҥорор былааннаах Саха сирин урбаанньыттарын кытта көрүстэ. Кинилэр моноблоктары, ноутбуктары уонна систиэмнэй блоктары оҥорон таһаарар бырайыактарын билиһиннэрдилэр. Бородууксуйалара сертификацияны ааһыахтаах. Ил Дархан олохтоох оҥорон таһаарыыны сайыннарааччыларга саҥаттан саҥа хайысха арыллыбытын бэлиэтээтэ уонна бырайыак олоххо киириитин өйүүрүн туһунан эттэ.
Кулун тутар 15 күнэ. Ил Дархан «Газпром»хампаанньа бырабылыанньатынбэрэссэдээтэлин кытта 2021-2025 сылларгаСаха сирин гааһынан хааччыйыы уонна гаастааһын бырагыраамматыгар уларытыы киллэрбиттэрин туһунан бэйэтин телеграм-каналыгар иһитиннэрдэ. Чугастааҕы сылларга күөх төлөн эбии 9 нэһилиэнньэлээх пуунҥа кэлиэҕэ. Ол курдук, Өлүөхүмэҕэ Холго, Бэрдиҥкэ, Бастакы уонна Иккис Ньөрүктээйи, Бүрүк, Заречнай уонна Троицкай, Алдан улууһугар Томмот уонна Якокит бырагыраамаҕа киирдилэр.
Кулун тутар 17 күнэ. Ил Дархан Кэбээйи улууһун баһылыга Иван Левины кытта оттооһун хампаанньатын уонна сааскы халаан уутун сэрэхтээхтик аһарыы туһунан кэпсэттилэр. Ааспыт сылга Кэбээйигэ ходуһа 70% ууга барбытыттан, ураты болҕомтону бу боппуруоска уурарга эттэ. Ылыллыбыт дьаһаллар көмөлөрүнэн кыстык этэҥҥэ ааһарыгар үлэ тэриллибитэ. Ону тэҥэ Айсен Николаев Кэбээйиттэн байыаннай дьайыыга кыттар байыастарга уонна кинилэр дьиэ кэргэттэрин өйөөһүн боппуруоһугартохтоото. Улууска волонтердар көхтөөхтүк үлэлииллэрин бэлиэтээтэ уонна үлэни салгыырга эттэ.
Кулун тутар 17 күнэ. Айсен Николаев өрөспүүбүлүкэтээҕи харах килиниичэскэй балыыһатын кылаабынай бырааһа Иван Луцканы кытта көрсүһүүтүгэр балыыһа үлэтин уонна соруктарын көрдө. Кэнники сылларга балыыһа кэллэктиибэ бэйэтин кыаҕын үрдэттэ уонна үлэтин географиятын кэҥэттэ. Көһө сылдьар комплекс 7 улууска сылдьан, 1 296 киһини көрдө, 146 эпэрээссийэ оҥоһулунна. Кыһыҥҥы суол сабыллыар диэри Кэбээйи уонна Нам улуустарыгар тиийэр былааннаахтар. Киин куораттан чугас нэһилиэктэргэ «биир эпэрээссийэ күнүн» ыыталлар. Арктика улуустарыгар анал мэдиссиинискэй көмө бырайыагар кытталлар. Ил Дархан хирурдар Донецкай Норуодунай Өрөспүүбүлүкэҕэ үлэлэрин бэлиэтээтэ. Кини ситиһиллибитинэн тохтоон хаалбакка, саҥа технологиялары олоххо киллэрии үлэтин салгыырга сорук туруорда.
Кулун тутар 18 күнэ. Ил Дархан Нерюнгри оройуонугар норуоттар икки ардыларынааҕытабаһыттар бастакы чемпионаттарынанкыттааччыларын уонна ыалдьыттарынэҕэрдэлээтэ. Саха сиригэр аан дойду табаһыттара түмсүбүттэринэн киэн туттабытдиэн бэлиэтээтэ. Манна норуот төрүт үгэһинүйэтитэр, харыстыыр дьон мустубутун, тэрээһин табаһыт үлэтин таһымын, сатабылын үрдэтэргэ олук буолуоҕа диэн эттэ. Норуоттар икки ардыларынааҕы табаныиитии чемпионатыгар Россия 13 эрэгийиэнэуонна түөрт тас дойду — Монголия, Кытай, Гренландия уонна Исландия кыттар.
Кулун тутар 18 күнэ. Айсен Николаев Саха сирин олохтоохторун Крым Арассыыйаны кытта холбоспут күнүнэн эҕэрдэлээтэ. Бу күн дойду историятыгар норуот дьулуһуутун, Аҕа дойдуга тапталын, дойду бары муннуктарыгар патриотизм күүһүрүүтүн бэлиэтэ. Крым төрөөбүт сиригэр төннүүтэ Арассыыйа олохтоохторун ханнык баҕарар моһоллору уонна ыарахаттары туоруурга, дойдубут чэчирии сайдарын туһугар иннибит диэки саҥа кыайыыларга сирдиир. Крым сааһа кэлэр көлүөнэлэргэ биһиги Аҕа дойдубут күүһэ — сомоҕолоһууга уонна түмсүүгэ буоларын санатыаҕа. Билигин Крым тэтимнээхтик сайдар. Саха сирэ уонна Крым өрөспүүбүлүкэтэ экэниэмиэкэҕэ социальнай эйгэҕэ, култуураҕа, наукаҕа бииргэ үлэлээһин туһунан сөбүлэһиини ситиһиилээхтик олоххо киллэрэллэр.
Кулун тутар 19 күнэ. Ил Дархан Арктика күнүнэн өрөспүүбүлүкэ олохтоохторун эҕэрдэлээтэ. Саха сиригэр дойду эрэгийиэннэриттэн бастакынан Арктика зонатын 2035 сылга диэри сайыннарыы стратегиятын ылыммыта. Бу сылтан Арктика улуустарыгар мэдиссиинискэй көмө саҥа ньымата үлэлиир. Бу телемэдиссиинэ уонна анал быраастар көһө сылдьар биригээдэлэрин холбоһуктаах үлэлэрэ. «Синергия Севера» бырайыак чэрчитинэн 2025 сылга диэри үс түһүмэҕинэн 7 тыһ. км уһуннаах оптоволокно ситимэ тардыллан, Арктика 86нэһилиэнньэллэх пууна түргэн интернетинэн уонна сибээһинэн хааччыллыаҕа. Улахан өйөбүлү дойду салалтата оҥорор. Бэрэсидьиэн Владимир Путин сорудаҕынан биһиги өрөспүүбүлүкэбитигэр ураты суолталаах хоту таһаҕаһы тириэрдии туһунан федеральнай сокуон оҥоһуллар. Ил Дархан Арктика олохтоохторугар төрүт үгэстэри салҕаан сайыннаралларын иһин махтанна.
Күндү Саха сирин олохтоохторо, сааскы халлааммыт өтөрүнэн түспэтэх хаарынан, тибиитинэн-силлиэтинэн соһуттар да, ханна даҕаны ууга барбат туһугар уулларыы буолуон иннинэ бу күннэргэ сыралаһарбыт түмүктээх, сүөһү, сылгы төрүөҕүн энчирэппэт туһугар түбүкпүт таһаарыылаах буоллун.
Афанасий Ноев
