Балаҕан ыйын 12 диэн Грегориан халандаарыгар сыл 255-с күнэ (ордук хонуктаах сылга 256-c күнэ). Сыл бүтүө 110 күн баар. Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр бэлисипиэт спордун күнэ. Балаҕан ыйын иккис субуотатыгар 2010 сыллаахтан бэлиэтэнэр.
Бэлиэ күннэр:
- Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр бэлисипиэт спордун күнэ. Балаҕан ыйын иккис субуотатыгар 2010 сыллаахтан бэлиэтэнэр.
Түбэлтэлэр:
- Б.Э.И. 490 — Марафон кыргыһыытыгар Афины сэриитэ байҕал кытылыгар түспүт Персия сэриитин кыайбыт. Кыргыһыы кэнниттэн грек буойуна Фидиппид Марафон куоратыттан Афиныга диэри сүүрэн тиийбит, кыайыы туһунан илдьит аҕалан «Өрөгөйдөөҥ! Биһиги кыайдыбыт» диэбит уонна өлөн түспүт. Бу номоҕу кэриэстээн 1896 сыллаахтан ыла Олимпия оонньууларыгар 42,2 км усталаах марафон дистанциятыгар сүүрүү ыытыллар.
- 1683 — Вена кыргыһыытыгар Европа христианскай дойдуларын холбоһуктаах сэриитэ улахан Осмаан сэриитин кыайбыттар. Осмааннар Австрия киин куоратын Венаны осадалаан ылан эрдэхтэринэ Польша уонна Германия холбоһуктаах сэриилэрэ кэлэн куораты быыһаабыт. Кыргыһыы муҥутуур тыҥааһыныгар аатырбыт Польша кынаттаах гусардара Ян Собесский хоруол баһылыктаах атака оҥорбуттар. Мантан ыла Осмаан импиэрийэтэ Европа дойдуларын сэриилээн ылыыта тохтообут.
- 1933 — Венгрия учуонайа Лео Сцилард Лондоҥҥа уулуссаны туораан иһэн ядернай субурҕа (цепной) реакцияны таайбыт. Бу арыйыыны туһанан сотору атомнай бомбаны айбыттара.
- 1933 — Тиксиигэ Хоту муора уу суолунан Германияҕа оҥоһуллубут «Первая Пятилетка» диэн аал устан кэлбит.
- 1941 — И. Сталин чугуйан иһэр саллаатары ытыалыыр тохтотор этэрээттэр (заградотряды) туһунан бирикээс таһаарар.
- 1959 — Байконур космодромтан «Луна-2» станция Ыйга көппүт. Икки күнүнэн станция Ый ньууругар тиийэн охсуллубут, инньэ гынан Ыйга тиийбит аппараттартан бастакы буолбут.
- 2000 — Дьокуускайга «Туймаада» стадионугар ырыаһыт Земфира кэнсиэр биэрэ туран көрөөччүлэри трибунаттан хонууга түһэллэригэр ыҥырбыт. Сорох дьон 6 миэтэрэ үрдүктэн ыстанан түспүттэр, сорохтор милиция кордонун тоҕо анньан ааспыттар. Түмүгэр анньыһыыга 19 киһи эчэйбит.
Төрөөбүттэр:
- 1934 — Саха АССР үтүөлээх бырааһа, хирург М. Д. Ефремова төрөөбүт.
- 1934 — СӨ үтүөлээх бырааһа, неврологтар саха сиринээҕи оскуолаларын төрүттээччилэртэн биирдэстэрэ В. Г. Семенова төрөөбүт.
- 1937 — Лена Аммосова — химия билимин кандидата, Максим Аммосов аатынан Благотворительнай Фонд тэрийэччитэ.
- 1940 — Василий Винокуров — РФ өрүс флотун Бочуоттаах үлэһитэ, РСФСР үрдүкү кылаастаах специалиһа. Кини аатынан ТО-1544 теплоход “Механик Винокуров” диэн ааттаммыта.
