Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр Доруобуйаны бөҕөргөтөр сүүрүү уонна хаамыы күнэ. Ыам ыйын уонна балаҕан ыйын үһүс өрөбүллэригэр ыытыллар. 1999 сыл ыам ыйын 5 күнүгэр бастакы президент Михаил Ефимович Николаев нэһилиэнньэ доруобуйатын тупсарыытыгар анаммыт үлэ туһунан уурааҕа тахсыбыта. Докумуоҥҥа «Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр доруобуйаны бөҕөргөтүүгэ сүүрүү уонна хаамыы күнүн ыам уонна балаҕан ыйдарыгар сылын аайы ыытарга», диэн суруллар.
Бэлиэ күннэр
- ХНТ — Эйэлээхтик ыаллаһан олоруу күнэ. ХНТ бу күнү бэлиэтиир туһунан быһаарыыны 2017 сыллаахха ылбыта. Бу күн дьон уратылаахтарын билиниигэ, сатаан истэр, өйдөһөр, ытыктаһар уонна атыттары сыаналыыр буолууга, ону таһынан эйэлээхтик, сомоҕолоһон олорууга болҕомто тардар соруктаах.
- ХНТ (ЮНЕСКО) — Сырдык аан дойдутааҕы күнэ [1]
- Биограф күнэ (Сэмюэл Джонсон биограф Джеймсом Босуэллыын 1763 сыллаахха билсибит күнүн кэрэһилээн бэлиэтэнэр) [2]
- Кайман арыылара — Холбоһук күнэ
- Малайзия — Учуутал күнэ
- Соҕуруу Судан — Дойду күнэ
- Саха Өрөспүүбүлүкэтэ — Доруобуйаны бөҕөргөтөр сүүрүү күнэ (2021, ыам ыйын уонна балаҕан ыйын үһүс өрөбүллэригэр)
Түбэлтэлэр
- 1619 — Пекинтэн Томскайга биир сыл буолан баран 11 киһилээх нуучча мииссийэтэ төннөн кэлбит, бу мииссийэ салайааччыта Кытайга бастакы нуучча посола — сибиир хаһаага Иван Петлин этэ.
- 1648 — Богдан Хмельницкэй баһылыктаах өрө турбут Запорожье казаактара уонна кинилэргэ көмөҕө кэлбит Кырыым татаардарын аттаах сэриитэ Речь Посполита сэриитин үлтүрүппүттэр.
- 1815 — Венатааҕы кэҥгириэс быһаарыытынан Варшаватааҕы герцогство улахан аҥаара Арассыыйа импиэрийэтигэр Царство Польское аатынан сыһыарыллыбыта. Герцогство сорҕото Пруссияҕа, сорҕото Австрияҕа барбыта.
- 1858 — Кытайы кытта Айгуннааҕы сөбүлэҥҥэ илии баттаммыт. Ол дуогабарынан Амыр кыраайа Арассыыйа импиэрийэтигэр сыһыарыллыбыт.
- 1929 — «Оскар» бириэмийэтин бастакы церемонията буолбут.
- 1943 — Варшаватааҕы геттоҕа өрө туруу кырыктаахтык хам баттаммыт.
- 1966 — Кытай компартиятын Киин кэмитиэтин Политбюротун мунньаҕар Кытайга «култуура өрөбөлүүссүйэтэ» саҕаламмыт. 1966-1976 сылларга контрреволюцияны утарар туһугар элбэх буруйа суох киһи репрессияҕа түбэспитэ, былыргы үйэлэртэн хаалбыт култуура пааматынньыктара, кинигэлэр, храмнар урусхалламмыттара.
- 1969 сыллаахха «Венера» диэн советскай космическай аппарат Чолбоҥҥо тиийбит.
- 1975 — Дьоппуон альпинистката Дзюнко Табэи аан дойдуга саамай үрдүк Джомолунгма хайатын чыпчаалыгар дьахталлартан бастакынан тахсыбыт.
- 1990 — РСФСР норуотун дьокутааттарын I Сийиэһэ саҕаламмыт.
- 2012 — Монте-Карлотааҕы 7-с аһымал киинэ фестивалыгар Никита Аржаков «Снайпер саха» үлэтин иһин «Бастыҥ режиссер» диэн ааты ылбыта.
Төрөөбүттэр
- 1957 — Магадаан Ягодное бөһүөлэгэр Юрий Шевчук төрөөбүт, ырыаһыт, музыкант, бэйиэт, композитор уонна продюсер, DDT бөлөх салайааччыта. Аҕата хаһаахтартан төрүттээх (эһэтин ыраахтааҕыга сулууспалаабыт диэн 1937 сыллаахха ытан өлөрбүттэр), ийэтэ татаар (репрессияламмыт мулла сиэнэ).
- 1966 — Майаҕа Нерюнгритааҕы актер уонна куукула тыйаатырын артыыһа Саргылаана Адамова.
Өлбүттэр
- 2010 — Элгээйиттэн төрүттээх композитор Аркадий Самойлов өлбүт (1948 төр.), Арассыыйа композитордарын Сойууһун чилиэнэ, Саха Өрөспүүбүлүкэтин ускуустубатын үтүөлээх диэйэтэлэ.
- 2013 — Ньурба Хордоҕойугар (билигин Ньурбачаан) төрөөбүт Сиэн Чолбодук — суруйааччы, драматург, тылбаасчыт. Саха норуотун уоһуттан түспэккэ ылланар өлбөт үйэлээх «Ньургуһуннар» ырыа ааптара.
