Полиция полковнига Юрий Выродов РФ Наркотигы эргитиини хонтуруоллуур федеральнай сулууспатын Саха сиринээҕи управлениетын начальнигынан ананан үлэлээбитэ сыл буолла. Кини Белгородскай уобаластан төрүттээх. Финансовай-экономическай үөрэхтээх. Бу дуоһунаска ананыан иннинэ РФ НЭХФС Белгородскай уобаластааҕы управлениетын салайааччытын солбуйааччынан үлэлээбит. Бүгүн Наркохонтуруол начальнига “Саха сирэ” хаһыат ыйытыыларыгар хоруйдуур.
— Юрий Николаевич, дойду атын регионнарын кытта тэҥнээтэххэ, Саха сиригэр наркотикка сыһыаннаах буруйу оҥоруу туох эмит уратылаах дуо?
— Биллэн турар, оннук уратылар бааллар. Сирин-уотун да кээмэйинэн, климатынан, онтон да атын фактордарынан. Чуйскай хотоолу кытары тэҥнээбэккин буолан баран, сорох улуустарга көлөппүнэ үүнэр буолан, үүнээйиттэн оҥоһуллар наркотигы туттуу баар. Ол эрэн, билигин сайдыы балысханнык бара турар кэмигэр “синтетическэй” дэнэр наркотик элбээн иһэрэ бэлиэтэнэр.
— Ааспыт 2015 сыл түмүгүнэн, наркотигы эргитиини утары үлэ, быһыы-майгы хайдаҕый? Биһиэхэ кэм нус-хас, наркотик куттала оннук күүскэ суоһаабат диэн уоскуйарга төрүөт баар дуо?
— Уоскуйан, быар куустар хаһан да сатаммат. Өрөспүүбүлүкэҕэ эрэ буолбакка, бүтүн дойду үрдүнэн наркотикка сыһыаннаах буруй кыралаан элбээһинэ бэлиэтэнэр. Итини быраабы араҥаччылыыр уорганнар үлэлэрэ тэтимирбитинэн, күүһүрбүтүнэн быһаарыахха сөп. Биһиги управлениебыт 2014 сылга 580 буруйу булбут эбит буоллаҕына, 2015 сылга – 602. Мантан 82%-на ыар уонна ураты ыар буруй көрүҥнэригэр киирэр. Сокуоннайа суох эргитииттэн 80 кг кэриҥэ наркотическай сириэстибэ былдьанна.
Манна биири тоһоҕолоон бэлиэтиэхпин баҕарабын. Былырыын сайын өрөспүүбүлүкэтээҕи наркодиспансерга химико-токсикологическай лаборатория баар буолла. Ити лабораторияны өрөспүүбүлүкэтээҕи наркотигы утары туһуламмыт бырагыраамма чэрчитинэн итиэннэ быраабы араҥаччылыыр уонна ситэриилээх былаас уорганнарын бииргэ, көдьүүстээхтик үлэлээһиннэрин түмүгэр ылар кыахтанныбыт. Лаборатория үлэлиэҕиттэн “синтетиканы” быһаарар дэбигис буолла, ол иннинэ кыаллыбат этэ. Бу, биллэн турар, наркотикка сыһыаннаах буруй ахсаана элбииригэр эмиэ дьайдаҕа.
— Наркотигы туттар дьон баарын тухары атыылаан-тарҕатан харчыланааччылар эмиэ баар буолуохтара. Наркоман ахсаана элбээбитэ буолуо?
— Өрөспүүбүлүкэтээҕи наркодиспансер дааннайынан, “синтетическэй” наркотигы туттар киһини булуу икки төгүл элбээбит. Бүгүҥҥү күҥҥэ учуокка барыта 2000-тан тахса киһи турар. Наркотигы быраас көҥүлэ суох туттуу иһин (ол иһигэр, уопсастыбаннай миэстэҕэ, наркотигы пропагандалааһын) 508 административнай боротокуол толоруллубут, бу – 2014 сыллааҕыттан 1,5 төгүл элбэх. Итинтэн 290 матырыйаалга суут наркотигы туттубут киһиэхэ диагностика барарыгар, өйдөтөр-сэрэтэр тэрээһиҥҥэ кыттарыгар эбээһинэстээбит.
— Ханнык улуустарга наркоман ордук элбэҕий?
— Дьокуускай куоракка – 765. Ол кэнниттэн: Алдаҥҥа, Мирнэйгэ, Нерюнгрига, Өлүөхүмэҕэ, Намҥа… Атыттарга – биирдиилээн.
— Наркотигы батарыынан, тарҕатыынан анаан-минээн дьарыктанар тэрээһиннээх бөлөхтөр диэн биһиэхэ бааллар дуо? Кинилэри утары үлэ хайдаҕый?
— Наркотигы эргитиини утары охсуһар федеральнай сулууспа итинник бөлөхтөрү булан уодьуганныыр туһуттан тэриллибитэ. Сырабытын, сүрүннээн, тэрээһиннээх уонна эрдэттэн киксибит бөлөхтөр оҥорбут буруйдарын арыйыыга аныыбыт. Ол курдук, ааспыт сылга оннук 49 буруйу арыйдыбыт.
Ааспыт сылга биир бөлөх холуобунай дьыалатын силиэстийэлээһин кэмигэр биһиги оперативниктарбыт Хабаровскай, Санкт-Петербург, Краснодар, Абакан, Кемерово куораттарга командировкаҕа бара сылдьыбыттара. Наркотигы регионнарынан тарҕатыынан тэрээһиннээхтик дьарыктаммыт ол бөлөхтөн 9 киһи тутуллан, билигин маннааҕы силиэстийэлиир изоляторга хаайыллан олорор. Кинилэртэн 10 кг тахса “синтетика” былдьаммыта.
— Наркотигы тастан киллэрэр ханааллары булан уодьуганнааһын – эһиги үлэҕит эмиэ биир сүрүн хайысхата. Төһөнү буллугут, саптыгыт?
— Оннук. Наркотигы кууһунан киллэрэр ханааллары сабыыга сыаллаах-соруктаах үлэ ыытыллар. Ааспыт сылга 34 ханаал бохсулунна: Амур, Иркутскай, Челябинскай, Воронежскай, Московскай уобаластартан, Бурятияттан, Беларустан, Санкт-Петербург, Владивосток куораттартан уонна Кытайтан. Урут сууттана сылдьыбыт дьон бөлөх тэринэн наркотигы Кытайтан Интернет ситиминэн батарар ханааллара бохсулунна. Тарҕатааччынан Дьокуускай куорат олохтоохторун туһаммыттар.
— Биһиги, олохтоохтор, наркоманнар мустар сирдэрин, наркотигы атыылыыр, тарҕатар дьону билэр түгэммитигэр ханна биллэриэхтээхпитий?
— Управлениебытыгар суукканы супту “итэҕэл төлөпүөнэ” үлэлиир — 74112-21-12-12, дьуһуурунай ханнык баҕарар иһитиннэриини (суругунан буоллун, төлөпүөнүнэн буоллун) хайаан да регистрациялыыр. Ааккын-суолгун этимиэххин сөп. Хас биирдии иһитиннэриинэн бэрэбиэркэ ыытыллар. Манна даҕатан эттэххэ, гражданнар наркотикка сыһыаннаах буруйдары булууга көхтөөх буолбуттарын бэлиэтиибин. Үүнэр көлүөнэ дьылҕатыгар “ыалдьар”, көрбөтөҕө-истибэтэҕэ буолан ааһа барбат дьоҥҥо махталбын биллэрэбин. Биир сомоҕо күүс буоллахпытына эрэ, наркоагрессяны утары охсуһуубут хотуулаах буолуоҕа.
— Оҕо-ыччат наркотикка сутуллубатын туһугар тугу оҥоруохха нааданый?
— Дьарыйар, накаастыыр миэрэлэринэн наркоманияны кыайбаккын. Дьиэ кэргэнтэн тутулуктаах. Оҕолоругар болҕомтолоох сыһыаннаах ыалга итинник иэдээн тахсыбат.
— Хоруйдарыҥ иһин махтанабын, Юрий Николаевич. Ситиһиилээх үлэни!
