1896 сыллаахха Томскайдааҕы технологическай институт олохтоммут (билигин Томскайдааҕы политехническэй университет).
1932 сыллаахха Саха АССР Совнаркома «Кымыс оҥоруу туһунан» уураах ылар.
1935 сыллаахха Мэҥэ Хаҥаласка Абалаах күөлүгэр курорт арыйар туһунан дьаһал тахсыбыт.
1964 сыллаахха ССРС-ка «Мелодия» грамзапись фирмата олохтоммут.
Бу күн ырыаһыт, Арассыыйа Федерациятын үтүөлээх артыыһа, саха норуодунай артыыһа Александр Самсонов, Саха сирин улуустарыгар ракеталар стуупеннарын түһэриини утары охсуспут саха киһитэ, уопсастыбаннай диэйэтэл, бэтэринээр Афанасий Тобонов төрөөбүттэр.
Түбэлтэлэр:
- 1881 — Арассыыйа саҥа ыраахтааҕыта Александр III (Александр II уола) монархияны күүһүрдэр манифест таһаарбыт, реформалары тохтотуу саҕаламмыт. Бу докумуон тахсарыгар сүрүн оруолу Синод обер-прокурора Константин Победоносцев ылбыта.
- 1896 — Томскайдааҕы технологическай институт олохтоммут (билигин Томскайдааҕы политехническэй университет).
- 1932 — Саха АССР Совнаркома «Кымыс оҥоруу туһунан» уураах ылар.
- 1935 сыллаахха Мэҥэ Хаҥаласка Абалаах күөлүгэр курорт арыйар туһунан дьаһал тахсыбыт.
- 1939 — Монголияҕа Халхин-Гол өрүс аттыгар Манчжоу Го уонна Монголия (дьиҥэр Япония уонна ССРС) сэбилэниилээх күүстэрин ыккардыларыгар кыргыһыы саҕаламмыт. Бу саастан күһүҥҥэ диэри барбыт сэбилэниилээх утарыта турсууну сорох устуоруктар Иккис нуучча-дьоппуон сэриитэ диэн ааттыыллар. Икки өттүттэн сүүһүнэн таанка уонна сөмүлүөт кыттыбыта, уончалыы тыһыынча киһи өлбүтэ.
- 1944 — Оборуона судаарыстыбаннай кэмитиэтэ (ГКО) кырыым татаардарын Кырыымтан депортациялыыр туһунан уураах таһаарбыт.
- 1964 — ССРС-ка «Мелодия» грамзапись фирмата олохтоммут.
- 1971 — ХНТ генеральнай сэкиритээригэр 23 дойдуттан 2200 билим уонна култуура диэйэтэллэрэ илии баттаабыт суруктара киирбит. Бу сурукка кинилэр тулалыыр эйгэни киртитии омсотун быһаарбыттар. Биир сыл буолан баран (1972 сыл бэс ыйын 5 күнүгэр) устуоруйаҕа аан бастаан тулалыыр эйгэҕэ аналлаах ХНТ кэмпириэнсийэтэ ыытыллыбыт.
- 1984 — Арыылаах нэһилиэгиттэн төрүттээх худуоһунньук Иннокентий Потапов (1932-2005) Ойуунускай аатынан бириэмиэйэ лауреата буолбут.
- 2000 — Ииндийэ олохтооҕун ахсаана миллиард буолбут.
Төрөөбүттэр:
- 1904 — Сальвадор Дали (1989 өлб.), Испания сюрреалист худуоһунньуга, график, скульптор, режиссёр уонна суруйааччы.
- 1935 — Мэҥэ Хаҥалас Хаптаҕайыгар Александр Самсонов — ырыаһыт, Арассыыйа Федерациятын үтүөлээх артыыһа, саха норуодунай артыыһа.
- 1945 — Ньурба Хорулатыгар Афанасий Тобонов — Саха сирин улуустарыгар ракеталар стуупеннарын түһэриини утары охсуспут саха киһитэ, уопсастыбаннай диэйэтэл, бэтэринээр.
Өлбүттэр:
- 1975 — Бороҕон улууһун Бастакы Суотту нэһилиэгиттэн төрүттээх Сергей Борогонскай (1907—1975), бэйиэт, публицист уонна очеркист, бөдөҥ салайааччы, баартыйа диэйэтэлэ. Отутус сылларга Ньурба улууһун салайа олорон суруйбут «Киэҥ Ньурба» хоһооно улуус өрөгөйүн ырыата буолбута.
- 1990 — Венедикт Ерофеев (1938 с.р.), суруйааччы («Москва — Петушки»).
- 2019 — Үөһээ Бүлүү Боотулуутуттан төрүттээх саха норуодунай бэйиэтэ Баһылай Сиипсэп өлбүт. 600-тэн тахса бөлүһүөктүү анаарыылаах сонеты суруйбута. Хоһооннорун таһынан кириитик уонна тылбаасчыт быһыытынан биллэр. «Күнүм киэһэрэн эрдэҕинэ» икки туомнаах кинигэтигэр элбэх саха суруйааччыларын тустарынан суруйбута.
