Ыам ыйын 1 күнүгэр Арассыыйаҕа Үлэ уонна Саас бырааһынньыга бэлиэтэнэр. Историяҕа аан бастаан бу күнү, коронавируһунан сибээстээн, «самоизоляция» эрэһиимигэр бэлиэтиибит. Саха сирин үрдүнэн онлайн-демонстрациялар, ыалдьыта суох дьиэтээҕи сасылыыктар. Социальнай ситимнэринэн кэнсиэртэр, эҕэрдэлэһии, викториналар, куонкурустар ыытыллаллар. Бикипиэдьийэҕэ 2020 сыллааҕы Эйэ, Үлэ, Маай бырааһынньыга туспа устуруоканан суруллуоҕа.
Ыам ыйын 1 күнүгэр Үлэ уонна Саас бырааһынньыгын Арассыыйаҕа аан бастаан 1891 с. Санкт Петербурга Михаил Иванович Бруснев салалтатынан бэлиэтээбиттэр диэн Бикипиэдьийэҕэ суруллар. Кэлин Бруснев Верхоянскайга көскө ыытыллыбыт. Онон Саха сиригэр бастакынан 1899 сыллаахха, сыылынайдары хомуйан, бу Күнү бэлиэтээһини кини тэрийбит. Дааҥы өрүс кытылыгар мустан бэлиэтээбиттэр.
🔹1889 сыллаахха Чикаго куоракка оробуочайдара 8 чаастаах үлэ күнүн туруорсан үлэлээбэккэ уулуссаҕа тахсыбыттар. Полицейскайдар бөлөхтөрүгэр ким эрэ буомба бырахпыт, онтон сылтаан полиция демонстраннары ытыалаабыт.
🔹1923 — Саһыл Сыһыыга хотторон баран Анатолий Пепеляев Айааҥҥа төннөн тиийбит.
🔹1945 — Берлин куоратыгар Рейхстаг үрдүгэр Кыайыы былааҕа туруоруллубут.
🔹1948 — КНДР (Хотугу Кэриэйэ) тэриллиитэ биллэриллибит.
Төрөөбүттэр:
🔸1915 — Исай Никифоров (03.09.1976 өлб.) — саха суруйааччыта, Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа.
🔸1927 — Сунтаар Арыылааҕар Дьоруой Ийэ, уордьаннардаах туруу үлэһит, Үрдүкү Сэбиэт дьокутаата Мария Герасимова.
🔸1931 — Рафаэль Баҕатаайыскай — саха суруйааччыта, бэйиэт. Ойуунускай аатынан бириэмийэ лауреата. ССРС суруйааччыларын сойууһугар 1962 с. киирбит.
🔸1931 — II Мэлдьэхси нэһилиэгэр Иннокентий Корякин — саха живописеһа.
🔸1933 — Май Третьяков — саха биллиилээх тутааччыта, РСФСР үтүөлээх тутааччыта.
🔸1935 — Василий Иванов — устуоруйа билимин дуоктара, профессор.
🔸1974 — Майя Васильева — социология билимин хандьыдаата.
Өлбүттэр:
🔹1945 — Германияҕа Бранденбург сиригэр сэриилэһэ сылдьан Бүлүүгэ учууталлаабыт Кыһыл Сулус уордьан уонна «Хорсунун иһин» мэтээл кавалердара Дмитрий Попов (1915 с.т.).
🔹1952 — Петр Романов — сахалартан бастакы идэтийбит худуоһунньук, Саха АССР норуодунай худуоһунньуга, Саха хомсомуолун бириэмийэтин лауреата. Иккис Мэлдьэхси нэһилиэгэр 1902 с. төрөөбүтэ.
https://sah.wikipedia.org/wiki/Ыам_ыйын_1
https://sah.wikipedia.org/wiki/Мэлдьэхси_нэһилиэгэ_(Мэҥэ-Хаҥалас_улууһа)
https://sah.wikipedia.org/wiki/Пепеляев_Анатолий_Николаевич
https://sah.wikipedia.org/wiki/Попов_Дмитрий_Дмитриевич
https://sah.wikipedia.org/wiki/Герасимова_Мария_Семеновна
https://sah.wikipedia.org/wiki/Рафаэль_Баҕатаайыскай
https://sah.wikipedia.org/wiki/Корякин_Иннокентий_Дмитриевич