29 Кулун тутар 29.03
  • -12°
  • $ 92,26
  • 99,71

Тускул: «Бу нэдиэлэҕэ ардах түһүөн сөп» (БИЛГЭ)

16:42, 28 февраля 2017
Текст:
Читайте нас на
Яндекс Новости
ЯДВ

Саха араадьыйатыгар «Тускул» нэдиэлэ икки күнүгэр — оптуорунньукка уонна бээтинсэҕэ нэдиэлэтээҕи күн-дьыл туругун билиһиннэрэр. Бу нэдиэлэтээҕи күнү-дьылы билгэлээһинэ үгүс киһини долгуппут. Сиһилии edersaas.ru ааҕыҥ.


Тускулбут бу нэдиэлэтээҕи күнү-дьылы билгэлээһинэ үгүс киһини долгутта. Батсаап: «Улахан циклон иһэр үһү. Бу нэдиэлэ барыта куһаҕан күннэр үһү. Өрөбүл күннэргэ күнүс 0 кыраадыс буолар үһү. Таһырдьа баар астары көрүнүөххэ наада», — диэн иһитиннэриинэн туола оҕуста. Ол иһин Тускулга эрийэн, бу нэдиэлэтээҕи күнү-дьылы кэпсииригэр көрдөстүм.

Ити туох циклона кэлэр диэтиҥ? Барыта «үһү» да «үһү». Бэйэҕиттэн истиэххэ эрэ…

— Кырдьык, бу нэдиэлэҕэ улахан сис былыт иһэр. Урукку дьылларга циклон Красноярскайтан кэлэр буолан, бастаан Бүлүү бөлөх улуустарыгар былытырар этэ. Икки хонон баран, сис былыт киин улуустарга кэлэрэ. Билигин Охотскай муораттан бэрт улахан сис былыт иһэр. Ол кулун тутар 3 күнүгэр биллиэҕэ. Оттон кулун тутар 4-5-6 күннэригэр киин улуустарга нуул кыраадыс буолан, халлаан биллэ сылыйыаҕа. Түүн уонча эрэ кыраадыс тымныйыаҕа. Ордук Амма, Уус Маайа, Томпо, Нерюнгри, Алдан, Өлүөхүмэ улуустарыгар күүскэ дьайыаҕа. Өссө ардах да түстэҕинэ көҥүлэ.

Ардах даа?..

— 2014 сыллаахха кулун тутар 21 күнүгэр Бүлүү бөлөх уонна киин улуустарга ардаабытын өйдөөбөккүт дуо? Буолаары буолан, күүстээх ардах түспүтэ.

Мин күнү-дьылы билгэлиирбэр, өрүү сыллары тэҥнээн көрөбүн. Ол курдук, 2017 сыл 1922 уонна 1954 сылларга тэҥнэһэр. Холобура, 1954 сыллаахха кулун тутар 21 күнүгэр 2 кыраадыс сылыйа сылдьыбыт. Онон бу сыллары батыстаҕына, аны аҕыйах хонугунан ардыа даҕаны. Биир тылынан эттэххэ, интэриэһинэй кулун тутар үүнээри турар.

— Оччоҕо ыарыы-дьаҥ эмиэ көбөр буоллаҕа?

— Кулун тутар 5-6 күннэригэр итийиэн иннинэ 2-4 чыыһылаларга улахан тыал түһүөҕэ. Уопсайынан, айылҕа айылгыта оннук. Сылаас кэлиэн иннинэ циклон түһэр — сылаас уонна тымныы салгын охсуһуута буоларыгар хайаан да тыалырар.

Бу тыал ыарыыны аҕалар. Сүрэх, тымыр, хаан баттааһына ыарыылаахтар ордук сэрэнэ сылдьыахтаахтар. Уонна дьарҕа ыарыылаахтар. Үчүгэйдик утуйан-сынньанан. Сис былыт хаһан баҕарар улахан ыарыынан дьайар.  Инсульт ыарыыта бу кэмҥэ кутталлаах. Ордук кулун тутар 3-4 күннэригэр сэрэниэххэ наада. Бу улахан тибии түһэр кэмэ. Дьиэ таһыттан ыраатымаҥ диэн сүбэлиибин. Ыраах айаннааччылар айантан туттуналлара наада. Ордук өрүскэ балыктыы барартан туттунуҥ. Хоту улууска өрөбүллэргэ күн сылыйда диэн баран, массыына кэлбэт да, барбат да буолар тибиитигэр түбэһиэххэ сөп. Бу нэдиэлэҕэ доруобуйалара мөлтөх дьоҥҥо сэрэхтээх күннэр. Онон ордук хааннарын баттааһына үрдүк уонна хамсыыр дьон ыраата барымаҥ.

Ый туолуута үтүөнэн дьайар ини?

— Саҥа ый бэҕэһээ былыкка төрөөтө. Былыттаах халлааҥҥа төрөөбүт ый сылаас буолар. Онон кулун тутар сылаас, хаардаах буолуоҕа.

… Тускул сэрэтэрэ оруннаах. «Кубулҕаттаах кулун тутар ый» диэн саха мээнэҕэ эппэтэх ыйа үүннэ. Сэрэтиллибит ордук. Ардах түһэригэр да бэлэмнээх буолуохпут буоллаҕа!

Следите за самым важным и интересным в Telegram-канале и WhatsApp-группе ЯСИА