Дональд Трамп Арассыыйаны утары сааҥсыйаны кытаатыннарартан аккаастанна уонна ону тэҥэ «бөдөҥ бырамыысыланнай атыыны-эргиэни» сайыннарыам диэн бигэргэттэ. Итини таһынан, АХШ Украина уонна Арассыыйа бэйэлэрэ эйэ-дэмнээхтик дуогабардаһалларыгар баҕарарын биллэрдэ. Ону Киев уонна кини арҕааҥҥы куомуннаһааччылара АХШ «таҥнарбытыттан» кэлэйбиттэрин биллэрдилэр.
АХШ аан дойду кыһалҕатын быһаарыан баҕарбат
Бу күннэргэ АХШ Госсекретара Марко Рубио: «Аан дойдуга араас дьулаан түгэннэр тахсаллар, АХШ ол кыһалҕаны барытын быһаарар кыаҕа суох. Национальнай интэриэһи бастакы күөҥҥэ тутар наада», — диэн Бэрэстэбиитэллэр Балааталарын сис кэмитиэтигэр эттэ.
Кини этэринэн, АХШ бырабыыталыстыбата ханнык баҕарар хамсаныыта, «хас биирдии ороскуоттаммыт дуоллар дьоҥҥо дьиҥнээх туһаны аҕалыахтаах: дойдуга куттала суох буолуутугар, күүстээх уонна кэскиллээх буоларын ситиһиигэ».
Дональд Трамп Арассыыйаны утары сааҥсыйаны кытаатыннарартан аккаастанна уонна ону тэҥэ «бөдөҥ бырамыысыланнай атыыны-эргиэни» сайыннарыам диэн бигэргэттэ.
Арассыыйа уонна Армения — бииргэ
Бу күннэргэ РФ ис дьыалаҕа миниистирэ Сергей Лавров Арменияҕа сырытта. Миниистир Ереваҥҥа хас да сыл буолан баран тиийдэ. Көрсүһүү кэмигэр өрүттэр Арассыыйа уонна Армения икки ардыгар кэлин сылларга сыһыан «тымныйбытын» кистээбэккэ этиннилэр. Үгүс боппуруос оннунан хаалла эрээри, Сергей Лавров эппитинэн, икки өттүттэн «хом санаһыы» уҕараабыт.
Кэпсэтии түмүгүнэн Сергей Лавров Армения атыы-эргиэн уонна инвестиция сибээһин сайдыытын салгыы көҕүлүөҕэ диэн эрэнэрин биллэрдэ. Ону таһынан, кини Евразийскай экэнэмиичэскэй холбоһук туһунан этэр түгэни мүччү туппата, бу икки дойду «экэнэмиичэскэй туруктаах буолуутугар уонна сайдыытыгар эбии мэктиэнэн» буолуоҕар эрэннэрдэ. Армения да ону сөпсөһөр эрэ кыахтаах.
Кэриэйэҕэ хараабылы түһэрэргэ улахан саахал таҕыста
КНДР-га эсминцы (эскадреннай миноносец) ууга түһэрии сиэрин-туомун толоруу кэмигэр саахал таҕыста диэн «РИА Сонуннара» иһитиннэрэр. Байыаннай хараабылы ууга түһэрии бэлиэ түгэнигэр кыттыбыт КНДР лиидэрэ Ким Чен Ын ыгыччы кыыһыран, бу «улахан дьалаҕай быһыы» буоларын эппит уонна суудунаны бэс ыйыгар Кэриэйэ Үлэһит баартыйатын КК пленумугар диэри чөлүгэр түһэрэргэ соруйбутун туһунан ЦТАК (Центральное телеграфное агентство Кореи) суруйбут. КНДР баһылыга «судаарыстыба чиэһигэр уонна ытыктабылыгар күлүк түһэрбит» быһылаан иһин эппиэтинэс Баартыйа Киин Кэмитиэтин Оборуона бырамыысыланнаһын отделыгар, ону тэҥэ сыһыаннаах тэрилтэлэргэ, ол иһигэр Билим академиятын механика институтугар, Ким Чек аатынан политиэхиньиичэскэй университекка, Суудунаны тутар киин бырайыактыыр бюроҕа уонна Чхонджин собуотун үлэһиттэригэр сүктэриллэрин тоһоҕолоон бэлиэтээбит. «Буруйдаахтар» дьылҕалара баартыйа КК пленумугар быһаарыллар буолбут. Бу дойду кытаанах сокуоннааҕынан биллэр, онон элбэх төбө «көтүөн» сөп.
ЦТАК быһаарбытынан, дьалаҕай быһыыттан, көтүмэх туттууттан хараабылы ууга түһэрэргэ платформа хамсааһынын тэҥҥэ туппакка, кэннинээҕи өттө эрдэ тахсан, харгыстаабыт. Ону таһынан, суудуна сорох сиринэн куорпуһа алдьаммыт.
Израиль дипломаттары «куттаата»
Иордан өрүс арҕаа кытылыгар дипломаттары сэрэтэр ытыылары оҥорбуттарын кэннэ Евросойуус дойдулара — Испания, Франция, Италия уонна Португалия Израиль посолларын быһаарсыыга ыҥырдылар диэн Politico иһитиннэрбит.
Израиль Ис дьылаҕа министиэристибэтэ быһаарбытынан, дипломаттар бөлөхтөрө Дженин куоракка тэскилии сылдьар дьон лааҕырдарын көрө сылдьан, кинилэр киириэ суохтаах сирдэригэр халыйаннар, «сэрэтэр ытыылар» оҥоһуллубуттар.
Кэлин Израиль Оборуонаҕа аармыйата (ЦАХАЛ) бу быһылаан тахсыбыт чахчытынан силиэстийэ барыаҕын, ол кэннэ түмүгүн сыһыаннаах дойдуларга иһитиннэриэҕин эппит.
Палестина салалтатын чахчытынан, дипломаттар бөлөхтөрүгэр ЕС, Франция, Великобритания, Италия, Канада, Арассыыйа, Кытай уонна да атын судаарыстыбалартан бааллар эбит.
Куба ИДьМ-н салайааччыта Москваҕа кэлиэҕэ
Сотору Москваҕа 13‑с аан дойдутааҕы куттал суох буолуутун боппуруостарыгар эппиэттиир үрдүкү сололоохтор мунньахтара былааннанар. Онно Куба ис дьыалаҕа миниистирэ Лазаро Альберто Альварес Касас дойдутун дэлэгээссийэтин салайан илдьэ кэлэрэ күүтүллэр.
Куттал суох буолуутун боппуруостарынан дьарыктанар үрдүк сололоохтор аан дойдутааҕы көрсүһүүлэрэ Москваҕа ыам ыйын 27–29 күннэригэр, «Россия» национальнай кииҥҥэ буолуоҕа. Көрсүһүүнү РФ Куттал суох буолуутун сэбиэтин сэкирэтээрэ Сергей Шойгу салайан ыытыаҕа.
Билиҥҥи уустук балаһыанньаҕа куттал суох буолуута, дойдулар бииргэ үлэлэһиилэрэ, сомоҕолоһуулара инникигэ эрэли үөскэтэр.
Финляндия кыраныыссатыгар оҥоһуу өйү туруоруо
Финляндия Арассыыйаны кытта кыраныыссатыгар тутулла турар «күрүөтүгэр» оҥоһук өй технологиятын туһанан видеокамералары туруортуур былааннаах. Бу туһунан Финляндия Үle тэлэбиидэнньэтин уонна араадьыйатын хампаанньата иһитиннэрэр. Арассыыйа Тас сибээһин министиэристибэтэ ыаллыы сытар дойду маннык технологияны туһаныыта көдьүүстээх буолуоҕар саарбахтыырын биллэрдэ.
Санатан эттэххэ, олунньуга Финляндия пограничнай сулууспата Арассыыйаны кытары быысаһар кыраныысса «күрүөтэ» суһаллык тутуллуохтаах, сүрүнүн 2025 сылга бүтэрэргэ былаанныыбыт диэн иһитиннэрбитэ.
Дипломааттар көрсүһүүлэрэ
Ыам ыйын 25–27 күннэригэр тас дойдулар дьыалаларыгар миниистир Сергей Лавров Турция миниистирин Хакан Фиданы кытары көрсүһүө. Өрүттэр дьыалабыай кэпсэтиини тэҥэ Арассыыйа уонна Украина атааннаһыыларын дьүүллэһиэхтэрэ.
Хакан Фидан Москваҕа ыам ыйын 25 күнүгэр кэлэрэ күүтүллэр. Турция бэрэстэбиитэлэ Сирия, Ливия, Черноморскай эрэгийиэн туһунан эмиэ дьүүллэһэр санаалааҕын этэллэр.
Бу икки дойду дипломаттара күүскэ үлэлээн Украина боппуруоһа быһаарыллыах курдук буолла. Ыам ыйын 12 күнүгэр Турция уонна Арассыыйа миниистирдэрэ төлөпүөнүнэн кэпсэппиттэрин түмүгэр, ыам ыйын 16 күнүгэр Стамбулга өр кэтэһиллибит Арассыыйа уонна Украина дэлэгээссийэлэрэ көрсүспүттэрэ.
Нетаньяху уоту тохтоторго бэлэм
Израиль премьерэ Биньямин Нетаньяху ааспыт сэрэдэҕэ «заложниктары» босхолуур туһуттан уоту тохтоторго бэлэмин биллэрдэ. Газа куоракка 58 тутуллан хаайыллыбыт киһиттэн 20‑тэ тыыннааҕын бэлиэтээн туран, олору босхолуур кыаллар буоллаҕына, кылгас болдьоххо уоту тохтоторго эттэ.
Ааптар: Сайаана Львова, Саха сирэ саайт
