Бэлиэ күннэр
- Скаут аан дойдутааҕы күнэ. 1910 сыллаахтан бэлиэтэнэр. Бастакы скаут оҕолор лааҕырдара Англияҕа 1907 сыл сайыныгар аһыллыбыта. Арассыыйа импиэрийэтигэр 1909 сыллаахха баар буолбута. Ол эрээри 1924 сыллаахха бобуллубута. Кини үгэстэрин сорҕотун Пионер хамсааһына ылбыта. 1990 сыллаахха сөргүтүллүбүтэ
- Ииндийэ — Гобинд Сингх гуру төрөөбүт күнэ
- Беларусь — Социальнай көмүскэл үлэһиттэрин күнэ
- Кытай, Харбин — Харбиннааҕы муус уонна хаар оҥоһуктар дойдулар ардыларынааҕы фестиваллара
- АХШ — Көтөрдөр күннэрэ
- Япония — Джома Синдзи. Камакура куоракка ыытыллар мацурилартан (бэстибээллэртэн) биирдэстэрэ. Куһаҕан тыыны куттууллар, оҕунан ытыалыыллар
- Ороһооспо 12-с күнэ уонна түүнэ (арҕаа христианство)
Түбэлтэлэр
- Б.э.и. 63 — Цицерон Катилинаны утары тиһэх төрдүс тылын эппит. Консул Марк Туллий Цицерон былааһы былдьаһан сенатор Луций Сергий Катилинаны буруйдуур тыл этиилэрэ бэлиитикэ охсуһуутун классикатын быһыытынан биллэллэр, судаарыстыбаҕа куттал суоһаабатын өрө тутуу дуу, киһи көҥүлүн өрө тутуу дуу — хайата киһи-аймахха ордук суолталааҕын туһунан устуоруйаҕа биллэр бастакы мөккүөрдэртэн биирдэстэрэ.
- 633 — Толедо куоракка Испания сыаркабын Төрдүс собуора буолбут. Вестготтар хоруолларын Сисенанд көҕүлээһининэн Испания эпиискэптэрэ бары мустубуттар уонна түмүк быһаарыыларыгар «Сыаркап көҥүл, кимтэн да тутулуга суох, ол эрээри хоруолга бэриниилээх» диэн санааны бигэргэппиттэр, Рим паапатын отой да ахтыбатахтар.
- 1496 — Португалия хоруола Мануэль I дьэбириэй «еретиктары» дойдуттан үүрэр туһунан ыйаах таһаарбыт.
- 1560 — Карл IX Франция хоруола буолбут.
- 1634 — Нам улууһугар 600-1000 саха боотура Өлүөнэ остуруогун төгүрүйээри тоҕуоруспуттарыгар атаман Иван Галкин 47 аттаах хаһааҕы кытары саба түспүт. Сахалар бастаан оҕунан ытыалыыллар, онтон үҥүүлээх уонна батыйалаах аттаах дьонунан сырыһыннаран кимэн киирэллэр. Манна 40-ча киһилэрин сүтэрэллэр. Бу сэриигэ Откурай диэн сахалар биир тойонноро ыараханнык бааһырар. Хаһаахтар аттарын барытын сүтэрэллэр, элбэх хаһаах ол иһигэр Иван Галкин бэйэтэ бааһыраллар. Кыргыһыы түмүгэр хаһаахтар остуруокка куоталлар. Сахалар остуруогу төгүрүйэллэр, уонна икки ый кэриҥэ кими да киллэрбэккэ да, таһаарбакка да сыталлар. Остуруокка сытар дьоҥҥо аччыктааһын буолар, бэринэллэрэ эбэтэр хоргуйан өлөллөрө аҕыйах хонук хаалбытын кэннэ олунньу бүтүүтүгэр сахалар тоҕо эрэ баран хаалаллар.
- 1762 — Дьиҥнээх Романовтар династиялара быстан Арассыыйа бүрүстүөлүгэр ньиэмэс принцэ Пётр III олорбут.
- 1875 — Парижка аатырбыт Гарнье операта аһыллыбыт.
- 1905 — Арассыыйа—Дьоппуон сэриитин кэмигэр Порт-Артур көмүскээһинэ түмүктэммит. Кириэппэһи комендант генерал Анатолий Стессель дьоппуоннарга биэрбит.
- 1919 — Кыһыл Аармыйа Вильнюс куораты ылбыт.
- 1919 — Германияҕа Мюнхеҥҥа Ньиэмэс оробуочай баартыйата тэриллибит, кэлин бу баартыйа фашист баартыйата буолбута.
- 1926 — ВКП(б) Саха сиринээҕи обкомун бюрота «Балаҕаны хотонтон араарар туһунан» уураах таһаарбыт.
- 1936 — Сэбиэскэй Сойуус саҥа конституцияны ылыммыт, Кыргыыс Сэбиэскэй Социалистыы Өрөспүүбүлүкэтэ ССРС толору бырааптаах союзнай өрөспүүбүлүкэтэ буолбут.
- 1967 — Дьааҥы оройуона икки оройуоҥҥа хайытыллыбыт: Үөһээ Дьааҥы (киинэ — Баатаҕай) уонна Усуйаана (киинэ — Депутатскай).
- 1983 — Аргентинаҕа байыаннайдары былаастан туораппыттар.
- 1991 — Леонид Кравчук Украина бастакы бэрэсидьиэнинэн талыллыбыт.
- 2017 — Аан дойдутааҕы Олимпиада кэмитиэтэ (МОК) допины туттууттан сылтаан Арассыыйа 2018 сылга буолуохтаах Олимпиадаҕа кыттыа суохтааҕын туһунан быһаарыы таһаарбыт.
Төрөөбүттэр
- 1837 — Василий Радлов — востоковед-тюрколог, академик, түүр тылын чинчийиитигэр саҥа хайысханы арыйан төрүттээччи, саха тылын бастакы историческай грамматикатын суруйбута биллэр.
- 1856 — Егор Николаев — Улахан Дьөгүөрдээн — XIX үйэ иккис аҥаарыгар биллибит киһи, Боотур Уус улууһун кулубата. Сахалар бэйэлэрин бэйэлэрэ салайыныыларын туруорсубут, Степной Думаны сөргүтэ сатаабыт, земство институутун Саха Сиригэр киллэриини туруорсубут, Саха сиригэр холуобунай көскө ыытыы суох буоларыгар кылаатын киллэрбит киһи. Саха уһулуччулаах киһитэ Күлүмнүүр учууталынан билинэр киһитэ.
- 1941 — Хаяо Миядзаки — дьоппуон аниме режиссёра, продюсер, сценарист, суруйааччы уонна мангака.
- 1946 — Надежда Николаева — учуонай, музыковед, хандьыдаакка диссертацията олоҥхоҕо уонна саха оператын олоҕуруутугар анаммыта.
- 1953 — Артур Васильев — саха живописеһа, саха норуодунай худуоһунньуга.
Өлбүттэр
- 2013 — Раиса Захарова (06.04.1954—05.01.2013) — ырыаһыт, саха норуодунай артыыһа (2010), Горнай улууһун Ытык олохтооҕо.
