Бэлиэ күннэр
- ХНТ — Пингвиннэр тустарынан билии-көрүү дойдулар ардыларынааҕы күнэ
- Азербайджан — Хара тохсунньу (1990 сыллаахха сэбиэскэй аармыйа Бакуга киирэн өлөрбүт дьонун кэриэстииллэр)
- Кабо-Верде — Дьоруойдар күннэрэ
- Латвия — Баррикадалары көмүскээччилэр кэриэстэбиллэрин күнэ (1991)
- Лаос — Аармыйа күнэ
- Мали — Сэбилэниилээх күүстэр күннэрэ
- Дагестан — Өрөспүүбүлүкэ тэриллиитин күнэ (1921)
- Кырыым Өрөспүүбүлүкэтэ — Өрөспүүбүлүкэ күнэ
Түбэлтэлэр
- 250 — Рим импэрээтэрэ Деций христианнары утары ыйаах таһаарбыт уонна Рим папатын Фабианы суутунан өлөттөрбүт.
- 1156 — Финляндияҕа Кейлио күөлүн мууһугар фиин номоҕор киирбит аатырбыт түөкүн Лалли Англияттан сылдьар Турку епискобын Генриҕы сүгэнэн кэрдэн өлөрбүт. Фиин фольклоругар Лалли христианствоны утарбыт олохтоох киһи быһыытынан биллэр.
- 1320 — Владислав I Локетек Польша хоруола буолбут, дойдуну Тевтон уордьанын утары түмпүт киһиннэн биллэр.
- 1841 — Кытай соҕуруу кытылыгар баар Гонконг арыытын англичаннар оккупациялаабыттар.
- 1921
- Дагестан АССР олохтоммут, билигин — Дагестан Өрөспүүбүлүкэтэ.
- Туурсуйа бастакы конституцията ылыллыбыт. Туурсуйа светскэй (итэҕэлтэн дьалты) уонна национальнай өрөспүүбүлүкэ буолбут.
- 1928 — Дьокуускайы Илин Хаҥалас улууһун кытта холбуур төлөпүөн ситимэ тутуллубут.
- 1945 — Германия Илин Пруссияттан дьону көһөрүүнү саҕалаабыт, икки ый тухары 1,8 мөл. киһи көспүтэ.
- 1961 — Джон Кеннеди Америка Холбоһуктаах Штааттарын 35-с бэрэсидьиэнинэн буолбут. Кини бу солоҕо саамай эдэр киһи (43 саастаах) уонна бастакы католик этэ.
- 1990 — Азербайджааҥҥа дьалхаан буолбутугар, Бакуга Сэбиэскэй аармыйа чаастара киирэн Норуот фронун хам баттаабыттар, сүүстэн тахса олохтоох дьон өлбүт (бу түбэлтэ Азербайджан устуоруйатыгар Хара эбэтэр Хааннаах тохсунньу диэн ааттанар).
- 2009 — Польша Гданьскай куоратыгар «АРТнавигация — саха худуоһунньуктарын билиҥҥи графиката уонна и живопиһа» диэн ааттаах быыстапка аһыллыбыт. Уон худуоһунньук кыттыбыт, олор истэригэр: Ольга Скорикова, Андрей Чикачев, Михаил Старостин, Евдокия Романова, Туйаара Шапошникова.
- 2009 — Барак Обама Америка Холбоһуктаах Штааттарын 44-с бэрэсидьиэнинэн буолбут. Кини бу солоҕо бастакы афроамериканец.
Төрөөбүттэр
- 1029 — Алып Арслан — Сельдьук илин иккис баһылыга. Кини кэмигэр селдьуктар Византия аармыйатын Манцикерт кыргыһыытыгар урусхаллаабыттара.
- 1907 — Архип Кудрин — Абаҕыыныскай — саха бэйиэтэ, тылбаасчыт. Кини аатын Өлүөхүмэ улууһун Абаҕа орто оскуолата сүгэр.
- 1913 — Ефим Парахин (08.04.1997 өлб.) — сэрии иннинэ Дьокуускайга пилотунан, авиационнай этэрээт хамандыырын солбуйааччытынан үлэлээбит Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа, Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойа (1945).
- 1916 — Николай Доможаков — хакаас учуонайа. Хакасияҕа Тыл, литэрэтиирэ уонна устуоруйа научнай-чинчийэр институтун тэрийсибитэ уонна 1944 сылтан 1955 сылга диэри салайбыта. Доможаков хакаас омук тылын, оскуолаҕа үөрэтэр кинигэлэрин, үөрэтии босуобуйаларын, атын элбэх үөрэх фундаментальнай үлэлэрин оҥорбут ааптар быһыытынан биллэр.
- 1920 — Федерико Феллини — Италия киинэ оҥорооччута, режиссера, «Оскар» бириэмийэ 5 төгүллээх лауреата. Феллини киинэлэрэ фантазияны уонна түүлү холбуур киинэлэр буолаллар.
- 1937 — Минтимер Шаймиев — Татарстан бастакы бэрэсидьиэнэ (1991—2010).
- 1947 — Роберт Бурнашев — экономист, СӨ бырабыыталыстыбатын бэрэстээтэлин солбуйааччы, пенсия пуондатын департаменын салайааччыта, Мэҥэ-Хаҥаластан Ил Түмэн дьокутаата (1997 ахсынньытыгар талыллыбыт).
Өлбүттэр
- 1992 — Прокопий Ефремов (22.06.1933 төр.) — саха фольклорун чинчийээччи, дулгаан фольклорун хомуйбут тарбахха баттанар дьонтон биирдэстэрэ, ССРС билимнэрин Академиятын Сибиирдээҕи салаатын үтүөлээх бэтэрээнэ. 1965 сыллаахха Государственнай антирелигиознай издательство архыыбыгар (Москуба) Гавриил Ксенофонтов сүтэ сылдьыбыт «Эллэйадатын» булбут өҥөлөөх.
This post was published on 20.01.2022 09:01 09:01