Атырдьах ыйын 1 күнүттэн ыыраахтаах туйахтаах кыыллары уонна хагдаҥ эһэни бултуурга көҥүлү (лицензияны) түҥэтии саҕаланаары турар. Бу сылга биирдэ күөдьүйэн-көбөн тахсар айдааннаах, мөккүөрдээх боппуруоска «Байанай» сурунаалы тэрийэн таһаарааччы, «Байанай» диэн булчут ыттаах дьон түмсүүлэрин салайааччыта Юрий Борисов тус санаатын маннык үллэһиннэ.
– Мин лицензияны биэриини сааһылыахха диэн уруккуттан этэбин, – диир Юрий Петрович. – Сыл аайы биир бөлөх-хампаанньа дьон тиксэллэрэ кистэл буолбатах. Хаһыатынан, СМИ-нэн биллэрэн-иһитиннэрэн тэрийэллэрэ буоллар, тутуһуом суох этэ. Эрдэ испииһэк оҥостон, атастарын-доҕотторун киллэрэн кэбиһэллэр. Холобур, быйыл сайын Туймаада ыһыаҕа буолаары аҕай турдаҕына, батсаабынан тарҕаппыттара. Сонно испииһэккэ киһи ахсаана 200-тэн тахсыбыт этэ. Итинтэн элбээтэ даҕаны, туһата суох, син биир тиксибэккин. Булт уопсастыбатын чилиэннэрэ бары тииһинэллэрин хааччыйар инниттэн маннык этиилэри киллэрэбин.
Бастатан, кыыл-сүөл ууһууругар, элбииригэр көмөлөөх (холобур, ойуур-алар саҕатыгар анал тутуу оҥорон, тайах-туртас аһыырыгар туус, тураҥ кутан биэрэр, куска-хааска уйа тутар) дьоҥҥо уонна бөрөһүттэргэ куонкурус тэрийиэххэ. Биһиги, сурунаал үлэһиттэрэ, булчуттар тэрилтэлэрин уонна Айылҕа харыстабылын министиэристибэтин кытта тэрийэн ыытыа этибит. Куонкурус кыайыылаахтарын лицензиянан биһириэххэ. Соҕуруу уобаластарга ити курдук маҥнайгы сүһүөх тэрилтэлэр үлэлэриттэн көрөн квотаны биэрэллэр.
Иккиһинэн, атынан эбэтэр сатыы сылдьан бултуур булчут ыттаах дьоҥҥо хас эрэ бырыһыанын анаан быһан биэриэххэ. Улахан тымныыга тыаттан алыыга, үрэххэ киирбит тайахтары массыынанан сүүрдэ сылдьан кыдыйаллара – баар көстүү. Манан сиэттэрэн, кыылы бултуур болдьоҕу сыл бүтүүтүгэр тиэрдибэккэ, сэтинньи 15 күнүнэн түмүктүүрү туруорсабын.
Үсүһүнэн, «өрөбүл күн лицензията» диэни тэрийиэххэ. Кыайан туһамматах эбэтэр бултуйбатах киһи лицензиятын төттөрү туттардаҕына, атын киһи ылан, өрөбүлүгэр тыаҕа сылдьар. Оччоҕуна элбэх киһи туһаныах этэ. Итиэннэ үлэ кэлэктииптэринэн биэриини тэрийиэххэ. Элбэх киһи биир-икки тайах этин үллэстэн амсайара туох куһаҕаннааҕый. Биһиэхэ үксүгэр төттөрү буолар: биир лицензиянан элбэх тайаҕы бултуурга дьулуһаллар. Маны тохтотор туһуттан биркалааһыны киллэриэххэ. Кыылы охтордуҥ – кулгааҕын дьөлөн бирка иилиэхтээххин, онон лицензия сабыллар. Биркатын иилбэккэ сылдьар булчут улахан ыстараапка түбэһиэхтээх.
Төрдүһүнэн, булчуттар халыҥ аармыйаларын хабар сыалтан биир сиргэ мунньан, киирии билиэтинэн сэрэбиэй оонньотуохха. Ким бааттаах – бултуур көҥүлү ыллын. Ити гынан баран, лицензияҕа тиксибит булчут 1-2 сылы көтүтүөхтээх, оттон браконьердаан тутуллубут киһи саа тэбиитигэр даҕаны чугаһатыллыа суохтаах. Маныаха сэрэбиэйи бултанар кыыл көрүҥнэринэн уонна улуустарынан арааран тэрийии ордук көдьүүстээх буолара чуолкай.
Юрий Борисов лицензия үллэриини кырдьыктаах суолга үктэннэрэр соруктаах көҕүлүүр бөлөх тэриллибитин иһитиннэрдэ. Бөлөх чилиэннэрэ Саха сиринээҕи булчуттар уонна балыксыттар уопсастыбаларын бэрэссэдээтэлэ Закира Ивановалыын Ил Дархан аатыгар туруорсан суруйбуттарын «уопсастыбаннаһы киэҥник кытыннарарга» ыйбыт. Бу күннэргэ айылҕа харыстабылын миниистирэ Сахамин Афанасьев булчуттар уонна балыксыттар уопсастыбаларын чилиэннэрин көрсөн кэпсэтэригэр: «Туруорсуугут сиэрдээх. СӨ Булт туһунан сокуонугар уларытыылары киллэрэргэ этиилэргитин хомуйуҥ», – диэтэ.
This post was published on 27.07.2017 17:23 17:23