28 Кулун тутар 28.03
  • -12°
  • $ 92,59
  • 100,27

Саха чулуу уола Степан Аржаков пааматынньыгар сибэкки дьөрбөтүн уурдулар

19:01, 10 ноября 2021
Текст:
Читайте нас на
Яндекс Новости
ЯДВ

Саха чулуу уола Степан Аржаков пааматынньыгар сибэкки дьөрбөтүн уурдулар 15:00 10.11.2021 Александр Тарасов Бүгүн, сэтинньи 10 күнүгэр, биллиилээх бэлитиичэскэй, судаарыстыбаннай диэйэтэл Степан Максимович Аржаков төрөөбүт күнэ.  Дьокуускай куоракка  Бүлүү улууһун түмсүүтүн актыбыыстара, ИДьМ бэтэрээннэрэ уонна Бүлүү куорат мээрэ Ньургустаан Афанасьев  саха чулуу уолун пааматынньыгар сибэкки  дьөрбөтүн уурдулар.

Тэрээһиҥҥэ Бүлүү куорат баһылыга Ньургустаан Афанасьев: «Бүлүү улууһуттан төрүттээх биир дойдулаахтарбыт  саха чулуу уола  Степан Аржаков төрөөбүтэ 122 сылыгар аналлаах дьоҕус тэрээһиҥҥэ ыҥырбыккытыгар махталбын тиэрдэбин. Чулуу уолбут аатын үйэтитиигэ элбэх киһи үлэлээбитэ. Холобур, Дьокуускай куораппыт килбэйэр киинигэр  биллиилээх скульптор Афанасий Романов пааматынньыгы  иилээн-саҕалаан туруорбута. Анастасия Кирилловна Павлова Степан Аржаков туһунан олус үчүгэй кинигэни  таһаартарбыта. Ону тэҥэ, Чинэкэттэн төрүттээх Николай Кононов эмиэ бэртээхэй кинигэни  суруйбута. Бу курдук чулуу киһибит аатын үйэтитиигэ аналлаах үлэлэри элбэҕи ааттыахха сөп.  Түгэнинэн туһанан,  Бүлүүттэн төрүттээх чулуу дьоммутун чиэстиир тэрээһиннэргэ  бары маннык түмсүүлээх буолуоҕуҥ», — диэн  санаатын эттэ.

Степан Аржаков Өктөөп өрөбөлүүссүйэтин сылыгар 19 саастаах эдэркээн киһи этэ.  Кини  автономнай Саха сирин төрүттэспит дьонтон биирдэстэринэн буолар.

Олоҕун олуктара

 Бүлүү куоракка сэтинньи 10 күнүгэр 1899 сыллаахха төрөөбүтэ. Бүлүүгэ начаалынай училищены бүтэрбитэ. Степан Аржаков оҕо сааһын туһунан кинини кытта церковнай-приходской оскуолаҕа уонна Бүлүү начаалынай училищетыгар бииргэ үөрэммит Жиркова Дора Самуиловна ахтыытыттан:

«Степа бастыҥ үөрэнээччилэр ахсааннарыгар сылдьара. Туйгун үөрэҕин, көнө-сэмэй быһыытын иһин мэлдьи грамота ылара. Дьиэ кэргэнэ, Аржаковтар, дьадаҥытык олороллоро. Ийэтэ уолунан киэн туттара: уола элбэхтик ааҕара, үчүгэйдик үөрэнэрэ, төрөппүттэригэр көмө буолара».

1915 сыллаахха Дьокуускайга учуутал сэминээрийэтигэр үөрэнэ киирбитэ. Семинарияҕа үөрэнэр сылларыгар М.К. Аммосовы, С.В.Васильевы, И.Н.Бараховы, П.А. Ойуунускайы о. д. а. кытта билсиспит, мунньахтарга, миитиннэргэ сылдьар буолбут.

Кэлин Я.М.Свердлов аатынан Коммунист университетыгар уонна А.И.Рыков аатынан промышленность-экономика институтугар үөрэммитэ.

Москубаҕа Наркомнацка үлэлии сылдьыбыт, Ойуунускайдыын уонна да атыттары кытта «Декларация прав и обязанностей трудящихся Якутской АССР» суруйбута. Бу докумуон сүдү бэлитиичэскэй уонна правовой суолталаах этэ.

ХVI уонна ХVII Бүтүн Арассыыйатааҕы, IV уонна VIII Бүтүн Сойуустааҕы Сэбиэттэр сийиэстэрин дэлэгээтинэн талылла сылдьыбыта. ССРС Киин кэмитиэтинээҕи Омуктар (национальностар) Сэбиэттэрин сэттис ыҥырыылаах састаабын чилиэнэ, ССРС Үрдүкү Сэбиэтин бастакы ыҥырыытын дьокутаата. Саха АССР Киин толорор кэмитиэтин I—VIII ыҥырыыларын чилиэнэ, Саха сирин ВКП(б) обкомун бюротын чилиэнэ, РКП(б) XIII сийиэһин, Сибиир кыраайдааҕы баартыйа I кэмпириэнсийэтин (1924) дэлэгээтэ.

Аржаков С.М. 1939 сымыйанан буруйданан, репрессияҕа түбэспитэ. 1939 сыл олунньу 5 күнүгэр тутуллубута. 1940 сыллаахха муус устар, ыам ыйдарыгар «сүүрбэ биэс киһи процеһыгар» эриллибитэ. Өлөрүллэргэ ууруллан баран, ыам ыйын 17 күннээҕи ССРС НКВД-тын Особай сүбэ мунньаҕын Уурааҕынан бириигибэрэ сымнатыллан, аҕыс сылга лааҕырга ыытыллыбыта. Ол гынан баран, дьыалатын хат көрөн баран, 1942 сыл кулун тутар 5 күнүгэр НКВД сэриитин Дальстройдааҕы байыаннай трибунаала Аржакову ытан өлөрөргө уурбута. Бириигэбэр тута толоруллубута.

1956 сыл кулун тутар 31 күнүгэр Саха АССР Үрдүкү суутун Президиумун быһаарыытынан буруйа суоҕа мэктиэлэммитэ.

Александр Тарасов, edersaas.ru

Следите за самым важным и интересным в Telegram-канале и WhatsApp-группе ЯСИА