От ыйын 30 күнэ. «Бичик» национальнай кинигэ кыһата тэриллибитэ – Бикипиэдьийэ

Бу күн 1926 сыллаахха П.Ойуунускай, Күндэ, Эллэй, Күннүк Уурастыырап, суруналыыс, тылбаасчыт С. Г. Потапов уонна да атыттар тэрийиилэринэн Дьокуускайдааҕы судаарыстыбаннай кинигэ кыһата тэриллибитэ (билиҥҥитэ «Бичик» национальнай кинигэ кыһата). 1926 с. ССКП обкуомун кулун тутар 2 күнүнээҕи быһаарыытынан, САССР бырабыыталыстыбатын от ыйын 30 күнүнээҕи уурааҕынан (М. Аммосов илии баттааһыннаах) тэриллибит кинигэ кыһатыгар араас кэмҥэ саха суруйааччылара бары кэриэтэ үлэлии сылдьыбыттара диэн Бикипиэдьийэ суруйар.

От ыйын 30 диэн Грегориан халандаарыгар сыл 211-с күнэ (ордук хонуктаах сылга 212-c күнэ). Сыл бүтүө 154 күн баар.

Түбэлтэлэр:

• 762— Араб халифатын саҥа киин куората, Багдад, олохтоммут. Куорат сотору кэминэн түргэнник улаатан үөрэх уонна атыы-эргиэн киинэ буолбут, нэһилиэнньэтин ахсаана 1,2-2 мөлүйөҥҥэ тиийэ сылдьыбыт.
• 1883— этнограф, народниктар хамсааһыннарын биллэр-көстөр диэйэтэлэ Николай Виташевскай хаатыргаттан Саха уобалаһыгар көскө аҕалыллыбыт. 1897 с. диэри олорбут.
• 1910— Арассыыйа Импиэрийэтин бөдөҥ бааннарыттан биирдэстэрэ Нуучча-Азия баанын устааба бигэргэммит. Дьокуускайга филиаллаах этэ. Дьиэтэ билигин да Киров уулуссатыгар турар.
• 1919— Омскайга Саха уобаластааҕы земство быраабатын бэрэссэдээтэлэ Василий Никифоров — Күлүмнүүр Судаарыстыбаннай экэнэмиичэскэй сүбэ мунньах депутациятын кытары Арассыыйа Үрдүкү Салайааччытын Александр Колчагы көрсүспүт. Бу сырыытыгар Василий Никифоров — Күлүмнүүр Судаарыстыбаннай экэнэмиичэскэй сүбэ мунньахха Саха сирин наадыйыыларын туруорсубут, ходатайстволары түһэртээбит. Ол курдук земство тэрээһиннэригэр 10 мөл. солк. тыырарга, хааһына харчытынан күндү түүлээх тутарга, присяжнайдар сууттарын киллэрэри түргэтэргэ, Амур тимир суолугар диэри почта трагын тутарга.
• 1926— Саха АССР бырабыыталыстыбатын уурааҕынан (М. Аммосов илии баттааһыннаах) Дьокуускайдааҕы судаарыстыбаннай кинигэ кыһата тэриллибитэ (билиҥҥитэ «Бичик» национальнай кинигэ кыһата). Бастакы тэрийээччилэринэн уонна салайааччыларынан суруйааччылар П. А. Ойуунускай, Күндэ, Эллэй, Күннүк Уурастыырап, суруналыыс, тылбаасчыт С. Г. Потапов уонна да атыттар буолбуттара. Онтон саҕалаан Саха АССР суруйааччылара бары кэриэтэ бу тэрилтэҕэ араас кэмҥэ үлэлии сылдьыбыттара
• 1930— Уругвай киин куоратыгар Монтевидеоҕа футболга бастакы аан дойду чөмпүйэнээтин финаалыгар Уругвай Аргентинаны кыайбыт.
• 1965— АХШ-ка саастаах уонна дьадаҥы дьоҥҥо доруобуйа харыстабылыгар көмөлөһөр Мэдикэр уонна Мэдикэйд (Medicare, Medicaid) программалар олохтоммуттар. Бу программалар эмтэнии ороскуотун сабарга көмөлөһөллөр эрээри, АХШ-ка эмтэнэр дьон син биир бэйэлэрэ харчы төлүүллэр.

Төрөөбүттэр:

• 1863— Генри Форд — АХШ инженерэ уонна урбаанньыта. 1896 сыллаахха Форд Мотор хампаанньатын олохтообут.
• 1926— Афанасий Федоров — кылгас, ол гынан баран чаҕылхай уонна таһаарыылаах олоҕу олорбут саха прозаига. 11 сыл иһигэр сүүстэн тахса кэпсээн, үс сэһэн, хас да дыраама уонна ситэриллэ илик роман суруйан хаалларбыт. А. Федоров «Оҕуруотчут» диэн бастакы кэпсээнэ өрөспүүбүлүкэтээҕи бастыҥ айымньы диэн күрэскэ үһүс бириэмийэни ылбыта уонна 1948 сыл кулун тутар 21 к. «Кыым» хаһыакка бэчээттэммитэ.
• 1964— Сардана Боякова — Арктиканы Арассыыйа туһаҕа таһаарыытын, олохтоох омуктар онно оруолларын чинчийэр учуонай, устуоруйа билимин дуоктара.
• 1978— Виктория Филиппова — аҕыйах ахсааннаах хотугу омуктар устуоруйаларын чинчийээччи, устуоруйа билимин хандьыдаата.

Өлбүттэр:

• 1971— Иван Рожков (1908 төр.), учуонай, геолог, 1957—1964 сыллардааха ССРС НА Сибиирдээҕи филиалын Саха Сиринээҕи филиалын Президиумун бэрэссэдээтэлэ.
• 1986— Юлия Дьяконова (17.07.1953 төр.) — саха уоһун номоҕун, остуоруйатын чинчийбит учуонай, филология билимин кандидата.
• 1898— Отто фон Бисмарк — Европа XIX үйэтээҕи бэлиитигэ, Германия сирдэрин биир импиэрийэҕэ холбообут канцлер.