1925 сыллаахха Сэбиэскэй Сойуус телеграфнай агентствота — ССТА (нууччалыы ТАСС) тэриллибит.
1934 сыллаахха ССРС-ка НКВД тэриллибит, кэлин аата МВД диэҥҥэ уларыйбыт.
1991 сыллаахха Борис Ельцин Арассыыйа бэрэсидьиэнэ буолбут. Кини бу солоҕо 1999 сыл ахсынньы 31 күнүгэр диэри олорбута.
1998 сыллаахха Усуйаана улууһугар үөскүү сылдьыбыт Власово бөһүөлэк учуоттан уһуллубут. 1989 с. биэрэпискэ 2087 киһи олоро сылдьыбыта бэлиэтэммит.
- Багаамалар — Тутулуга суох буолуу күнэ (1973)
- Мауритания — Сэбилэниилээх күүстэр күннэрэ
- Монголия — Былаах күнэ;
- Арассыыйа — Полтааваҕа кыайыы күнэ (1709);
- Япония — Натто күнэ (сояттан оҥоһуллар ас-үөл)
- Тесла күнэ. Айааччы, учуонай Никола Тесла төрөөбүт күнэ
Түбэлтэлэр:
- 1806 — Веллор өрө туруута — Ииндийэҕэ сипайдар (олохтоох саллааттар) Ост-Ииндийэ хамапаанньатын утары бастакы өрө туруулара.
- 1913 — Калифорнияҕа баар «Өлүү Хочотугар» Сир ньууругар саамай үрдүк температура бэлиэтэммит +56.7 °C. 2012 сыллаахха диэри саамай үрдүк температуранан Ливия кумах куйаарыгар бэлиэтэммит +58,2 °C ааҕыллара, ол эрээри бу кээмэйдээһини чопчута суох диэн быһаарбыттар.
- 1917 — Дьокуускайга саха интэлигиэнсийэтин «Көҥүл» сойуус чилиэннэрэ көскө сылдьар дьону кытта холбоһон «Саха федералистарын үлэһит сойууһа» (нууч. Якутский трудовой союз федералистов) диэн баартыйаны тэрийбиттэр.
- 1918 — Сэбиэттэр бүтүн Арассыыйатааҕы V сийиэстэрэ Арассыыйа бастакы сэбиэскэй конституциятын ылыммыт. Бу докумуоҥҥа дойду аата чопчуламмыт: Российская Социалистическая Федеративная Советская Республика (РСФСР). Төрүт сокуон олоххо тоҕус хонугунан от ыйын 19 күнүгэр үлэҕэ киирбитэ.
- 1925 — Сэбиэскэй Сойуус телеграфнай агентствота — ССТА (нууччалыы ТАСС) тэриллибит. Бу Сэбиэскэй Сойууска информацияны тарҕатар киин уорган этэ.
- 1934 — ССРС-ка НКВД тэриллибит, 1946 сыллаахха аата МВД диэҥҥэ уларыйбыт.
- 1941 — Аҕа дойду Улуу сэриитигэр Смоленскайдааҕы кыргыһыы саҕаламмыт. Бу икки ый устата буолбут кыргыһыыга Кыһыл аармыйа элбэх сүтүктэммитэ, вермахт сэриилэрэ бөдөҥ ситиһиилэммиттэрэ. Ол эрээри ньиэмэстэр Москубаҕа кыайан тиийбэтэхтэрэ.
- 1962 — Бастакы коммерческай сибээс спутнига «Телстар» куйаарга тахсыбыт. «Телстар» 60 ханаалынан төлөппүөн сибээһин эбэтэр 1 телевидение ханаалын трансляциятын хааччыйар кыахтааҕа.
- 1991 — Борис Ельцин Арассыыйа бэрэсидьиэнэ буолбут. Кини бу солоҕо 1999 сыл ахсынньы 31 күнүгэр диэри олорбута.
- 1998 — Усуйаана улууһугар үөскүү сылдьыбыт Власово бөһүөлэк учуоттан уһуллубута. 1989 с. биэрэпискэ 2087 киһи олоро сылдьыбыта бэлиэтэммит.
- 2003 — СӨ Төрүт сокуонун 55-с (дьокутааттар биир мандааттаах уонна өрөспүүбүлүкэ уокуругуттан талыллалларын туһунан), 62-с (сокуону уларытарга көҕүлээһин туһунан), 93-с ыстатыйаларыгар уларытыылар киирбиттэр.
Төрөөбүттэр:
- 1509 — Жан Кальвин — христианство реформатора, кальвинизмы төрүттээччи.
- 1856 — Никола Тесла — электротехника уонна радиотехника эйгэтигэр айааччы.
- 1871 — Марсель Пруст — Франция суруйааччыта.
- 1905 — Лев Кассиль — сэбиэскэй суруйааччы.
- 1927 — Дьокуускайга Валентина Николаева — устуоруйа билимин хандьылаата, Саха Сирин сэбиэскэй кэминээҕи устуоруйатын үөрэппит биллиилээх чинчийээччи.
- 1932 — Үөһээ Бүлүү Боотулуутугар Николай Амыдаев — худуоһунньук, муосчут, СӨ үөрэҕириитин туйгуна.
- 1949 — Сунтаар Бүлүүчээнигэр Юрий Степанов — Саха Өрөспүүбүлүкэтин доруобуйа харыстабылын, социальнай сулууспа туйгуна. Талааннаах хирург, Өрөспүүбүлүкэтээҕи Реабилитациялыыр киин дириэктэрэ.
- 1957 — Мэҥэ-Хаҥалас оройуонун Төҥүлү сэлиэнньэтигэр Виктор Игнатьев — мэдиссиинэ билимин дуоктара, профессор, үрдүкү категориялаах хирург, Саха Өрөспүүбүлүкэтин үтүөлээх бырааһа, Саха Өрөспүүбүлүкэтин доруобуйатын харыстабылын туйгуна.
- 1990 — Франк Чамисо — Кубаттан төрүттээх Италия бөҕөһө, Аан дойду, Европа уонна Панамерика оонньууларын чөмпүйүөннэрэ, Европа оонньууларын призера.
Өлбүттэр:
- 1858 — Огюст Монферран (1786 төр.), Франция уонна Арассыыйа архитектора, Санкт-Петербурга Исаакий собуорун уонна Александровскай колонна ааптара.
This post was published on 10.07.2021 09:01 09:01