Олунньу 10 күнэ. Александр Пушкины кэриэстиир күн - Бикипиэдьийэ

Арассыыйа — Дипломатия үлэһитин күнэ
Арассыыйа — Александр Сергеевич Пушкин кэриэстэбилин күнэ

Түбэлтэлэр:

1258 — Хулагу хаан монголлара ислам эйгэтин сүрүн куоратын Багдады сэриилээн ылбыттар. Багдад букатын урусхалламмыт уонна хас эмэ үйэ тухары чөлүгэр түспэтэх. Манан ислам Көмүс үйэтэ түмүктэммит.
1906 — Британияҕа саҥа кылаастаах, туох баар атын хараабыллартан таһыччы күүстээх броненосец «Дредноут» ууга түһэриллибит. Сотору кэминэн атын дойдулар эмиэ маннык кылаастаах броненосецтары тутан «куоталаһан» барбыттара.
1928 — Конфедералистар хамсааһыннарын силиэстийэлии ВКП(б) киин комитетын анал хамыыһыйата сыарҕанан Дьокуускайга кэлбит. Хамыыһыйаҕа ВЦИК солбуйааччыта Ян Полуян, ОГПУ Анал отделын салайааччыта Сергей Пузицкай, ЦК ВКП(б) бэрэстэбиитэлэ Александр Асаткин уонна ОГПУ следователлэрэ бааллар эбит. Бу хамыыһыйа кэлбитин кэннэ саха бастыҥ дьонугар ыар күннэр үүммүттэр. Архыып матырыйааллара көрдөрөллөрүнэн уопсайа 289 киһи сууттаммакка эрэ холуобунай дьыалаҕа эриллибит, олортон 130-та расстрелламмыт, элбэх киһи концлагерьга уонна түрмэ хаайыытыгар ыытыллыбыт. Расстрелламмыт дьон өлүктэрэ сайын өрүскэ дагдайан тахсыбыттара биллэр. Онтон хамыыһыйа салайааччылара Полуян, Пузицкай, Асаткин 1937 сыллаахха бэйэлэрэ репрессияҕа түбэһэн расстрелламмыттара.
1930 — Арҕаа Хаҥалас уонна Нам улуустара тэриллибиттэр, ону кытары Мэҥэ уонна Илин Хаҥалас улуустара холбоhууларыттан Мэҥэ-Хаҥалас улууһа тэриллибит.
1935 — Бүлүү улууһуттан араарыллан Үөһээ Бүлүү улууһа тэриллибит.

Төрөөбүттэр:

1930 — Иван Спиридонов (29.03.2003 өлб.) — литературовед, литэрэтиирэни ырытааччы, филология билимин хандьыдаата, Дьокуускай куоратын ытык киһитэ (1999).
1935 — Иван Жараев — бастакы «Күн Дьөһөгөй» киинэ күрэһин лауреата, Арассыыйа бочуоттаах кинематографииһа, РСФСР уонна СӨ култуураларын үтүөлээх үлэһитэ.
1938 — Владимир Ларионов — саха биллиилээх учуонайа, 1986—2004 сылларга Хоту дойду физико-техническэй кыһалҕаларын Институтун дириэктэрэ, сахаттан бастакы Арассыыйа билимнэрин Академиятын академига (1997), техника билимин дуоктара, профессор. Тыыллыма нэһилиэгин (1995), Мэҥэ-Хаҥалас улууһун (1991), Дьокуускай куоратын (2003) уонна Саха Өрөспүүбүлүкэтин ытык киһитэ (2003). Кини аата салайбыт институтугар, ону кытары Майа уонна Дьокуускай оскуолаларыгар иҥэриллибитэ.
1945 — Аиза Решетникова — пианист, биллиилээх муусука диэйэтэлэ, Дьокуускайга баар Саха сирин омуктарын музыкатын уонна фольклорун түмэлин дириэктэрэ, Арассыыйа үтүөлээх артыыһа.
1958 — Алиш Мамедов — 1989 сыллаахтан «Якутцемент» (Мохсоҕоллоохтооҕу цемент собуота) генеральнай дириэктэрэ, Ил Түмэн IV, V, VI ыҥырыыларын дьокутаата. Хаҥалас улууһун (1995) уонна Саха Өрөспүүбүлүкэтин ытык киһитэ (2001).

Өлбүттэр:

1942 — Егор Мыреев — Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа, 65 ахсааннаах бэргэн ытааччы, бэргэн ытааччылар уһуйааччылара. 1940 сыллаахха Ленинградтааҕы театральнай институкка үөрэнэ барбыт уонна онтон сэриигэ ыҥырыллыбыт. Кини аата Ленскэй улууһун Бэтинчэ орто оскуолатыгар иҥэриллибитэ. Бэтинчэ ытык киһитэ.