Икки сыллааҕыта улахан уолум атаҕа тостубутун Гурий Ивановичка көрдөрө, эмтэтэ тиийэ сылдьыбыппыт. Ытык кырдьаҕас саха киһитин сиэринэн ыраахтан кэлбит ыалдьыттары үөрэ-көтө көрсүбүтэ. Чэйдэппитэ. Атах-тэпсэн олорон өр кэпсэппиппит. Дьонум туһугар диэн сыратын-сылбатын анаабыт ытык киһибит санааларын «Саха сирэ» хаһыакка тохсунньу 13 күнүгэр 2015 с. бэчээттээбиппит.
Ытык киһибит төһө да биһиги кэккэбититтэн туораатар, тыла-өһө норуотугар туһалыы турдун. Эрэдээксийэ аатыттан чугас дьонугар, аймахтарыгар дириҥ кутурҕаммытын тиэрдэбит диэн edersaas.ru таһаардылар.
Ый дьайыыта улахан
Айылҕа бэйэтэ, хамныыр харамай, үөн көйүүр, икки атахтаах барыта киэҥ куйаарга (космоска) сулустар, атын араас эттиктэр хардарыта сабыдыаллаһыыларыттан тутулуктаах. Киэҥ куйаартан, биһиги билбэппитинэн, араас элбэх энергия, частица, атом сиргэ түһэр. Биһиги оройбут нөҥүө аллараа ааһар. Сулустар сиртэн төһө да ыраах буоллаллар, син биир дьайаллар. Ол барыта олоххо улахан оруоллаах. Былыргылар сорох планетаҕа сэрии таҥаратын аатын, сороххо таптал таҥаратын аатын биэрбиттэрэ мээнэҕэ буолбатах. Сулус хамсыыра, туох эрэ планета ону бүөлүүрэ барыта сабыдыаллаах. Биһиэхэ саамай чугас буолан, ый саамай улахан дьайыылаах. Оҕо сылдьан биһиги биир сулуһунан сирдэтинэрбит. Ол сулуспут аны көстүбэт буолбут. Ол аата киэҥ куйаар өссө кэҥии турар буоллаҕа.
Салгыны хамсатымаҥ
Былыр өбүгэлэрбит «салгыны хамсатыма» диэн тыллаах этилэр. Хас биирдии киһи бэйэтэ энергиялаах. Киһи санаата — туспа энергия. Наһаа улахан тэрээһиннэри дарбааннаахтык тэрийэллэрин мин сөбүлээбэппин. Чэ, холобур, дьон мустан улахан оһуохайдары тэрийэллэр. Ол сылдьан салгыны хамсаталлар. Энергия төттөрү-таары сабыдыала кэһиллэр, укулаата уларыйар. Быйыл Бүлүү диэки наһаа элбэх баһаар турда. Салгыны хамсатан итинник буолла диибин. 60-ча этиҥ түспүт дииллэр. Ама итиччэ элбэх хантан түһүөй? Ити метеорит түһэр. Урут лесхозка үлэлии сылдьан, иккитэ оннук метеорит түспүтүн булан турардаахпын. Ол түспүт суолун анаан-минээн хаспытым. Барыта дьэбин этэ. Этиҥ эбитэ буоллар, кураанах маска түһүө эбитэ буолуо. Онтукайым ойууру солоон түспүт суола баар буолара. Ону отчуоппар суруйбуппун, ким да итэҕэйиэ суоҕа диэн, салгыы үөрэппэтэхтэрэ.
Санаа — материальнай
Мэйии атомнара үлэлээн энергия оҥороллор. Атомнар хамсыыллар. Кинилэр сибээстэһэллэр, хардарыта дьайсаллар. Син эмиэ сулустар курдук. Санаа эмиэ оннук. Санаанан киһини эмтиэххэ да, эчэтиэххэ да сөп. Киһи бэйэтин санаатынан бэйэтин эмтэниэн сөп.
Меридианнаргытын бүөлээмэҥ
Эн сүбэҕин истэн, кэрэ аҥардарбыт халыҥнык таҥнар буоллулар дииллэр. Мин ону истэн үөрэбин. Син дьоҥҥо туһалыыр буоллаҕым дии. Ити итии дойдулар кыргыттарын үтүктэн истэрэ, систэрэ аһаҕас сылдьарын отой испэр киллэрбэппин. Киһи бииллиир өттө (кииннээх иһэ, сиһэ) — радиатор. Сайын хайа да куйааска искитин тутан көрөөрүҥ эрэ – тымныы буолуоҕа. Ол аата киһи температуратын тэҥниир. Итии дойдуга итииргээн, хааннара оонньоон, ити истэрин, систэрин аһаҕас туталлар. Оттон биһиэхэ былыр дьахталлар сыалдьа диэни кэтэллэрэ. Ол сыалдьа халыҥ эрэ буолбатах, сискин, искин барытын бүөлүүр. Оттон эр киһи халыҥ куһаат курунан курданар. Тымныыга сиспитин харыстаныахтаахпыт. Биилиирбитинэн улахан меридиан баар. Меридиан диэн, боростуойдук эттэххэ, хаан уонна энергия эргийиитэ. Ол меридианнар бүөлэнэн, араас ыарыы, дьарҕа көбөр. Холобур, электроэнергия линиятыгар турар эргэрбит трансформатор моһуоктаатаҕына, биһиэхэ манна уоппут мөлтөөн кэлиэҕэ. Лаампабыт имик-самык сырдатыа. Син эмиэ ол курдук. Киһи сиһин тоноҕоһо кыбыллыбыт, хамсаабыт буоллаҕына, ол эмиэ энергия барарын атахтыыр. Түмүгэр киһи онно чугас, эппиэттиир уоргана ыалдьар буолар. Тоҥмокко-хаппакка халыҥнык таҥна сылдьыҥ, сөпкө аһааҥ. Оччоҕо доруобай буолуоххут.
