Муус устар 21 күнүгэр аныгы Россия биир эдэр бырааһынньыгын бэлиэтиибит — олохтоох бэйэни салайыныы күнэ. Дьаһал Россия Президенин ыйааҕынан 2012 сыллаахха бигэргэммитэ. Төрүөтэ 1785 сыллаахтан саҕаламмыта, бу күн куораттарга анаммыт «Жалованная грамота» тахсыбыта.
Бэлиэ күннэр
- Бразилия — Тирадентис күнэ. 1792 с. Рио-де-Жанейро куоракка португалецтар де Тирадентис диэн Бразилия тутулуга суох буолуутун иһин охсуһааччыны илиитин-атаҕын быһан өлөрбүттэр.
- Италия — Рим куорат олохтоммут күнэ.
- Кения — Мас олордуутун күнэ.
- Пакистаан — Икбал күнэ (Пакистаан аҕатынан ааҕыллар 1938 с. өлбүт бэйиэт, Мусульмаан лигатын бэрэсидьиэнэ Мухаммад Икбалга аналлаах).
- АХШ, Техас — Сан-Хасинто күнэ.
- Арассыыйа — Олохтоох салайыныы күнэ.[2]
Түбэлтэлэр
- Биһиги эрабыт иннинэ 753 сыллаахха Рим куорат тутуллуута саҕаламмыт (бу күнү-дьылы өссө I үйэҕэ устуоруктар ааҕан таһаарбыттара).
- 1519 — Миэксикэ кытылыгар Испания конкистадора Эрнан Кортес тиксибит.
- 1526 — Хотугу Ииндийэҕэ узбек бэйиэтэ, Улуу Моҕуоллар династияларын бастакы ыраахтааҕыта Бабуур Дели султаанын Ибрахим-шааҕы үлтүрүппүт.
- 1816 — Европа улуу бэйиэтэ Байрон математик ойоҕуттан араҕан Англияттан көһөн барбыт уонна 8 сыл буолан баран Грецияҕа өлбүт. Соҕотох кыыстара Ада Лавлейс аан дойдуга бастакы программиһынан биллэр.
- 1917 — саха интэлигиэнсийэтин «Көҥүл» сойууһа тэриллибит. Манна бастыҥ оруолу Василий Никифоров-Күлүмнүүр, Гавриил Ксенофонтов, Роман Оросин, Дмитрий Слепцов, Кузьма Гаврилов, Н.Д. Леонтьев, Михаил Артемьев оонньообуттара. Бу Сойуус Саха сиригэр земствоны киллэрэр соруктааҕа. Оттон земство Саха сиригэр национальнай-территориальнай автомномияны бигэргэтиигэ бастакы үктэл быһыытынан көрүллэрэ.
- 1925 — Чувааш автономиялаах уобалаһа өрөспүүбүлүкэ буолбут — Чувааш АССР.
- 1967 — ССРС Миниистирдэрин сэбиэтэ «Хотугу омуктар экэниэмикэлэрин уонна култуураларын салгыы сайыннарар миэрэлэр тустарынан» уураах таһаарбыт.
- 1991 — Чурапчыттан төрүттээх уһун дистанцияларга сүүрүк Артур Феофанов чэпчэки атлетикаҕа сахалартан ССРС спордун бастакы маастара буолбута.
- 2001 — Ойуунускай аатынан Судаарыстыбаннай бириэмийэ скульптор Эдуард Пахомовка анаммыт.
Төрөөбүттэр
- 1471 — Албрехт Дүрер, ниэмэс уруhуйдьута.
Өлбүттэр
- 1910 — «Том Сойеры» суруйбут АХШ суруйааччыта Марк Твен.
- 1946 — Дьон Мейнард Кейнс, Британия экономиhа.
