"Мүрү-Ас" ТХПК дириэктэрэ Владимир Колесов: "Үүт бородууксуйата аччаата"

Владимир Колесов, «Мүрү-Ас» тыа хаһаа­йыстыбатын производственнай кооперативын дириэктэрэ:

– Быйылгы үүт былаа­на 2 029 туонна буолла­ҕына, бүгүҥҥү күҥҥэ 900 туоннаны тутаммыт, бы­лааммыт 44 %-нын толор­дубут. Уопсайа, үс арыы собуо­та, түөрт тутар пуун үлэ­лиир. Былырыын 64 хаһаайыстыбаны кытта үлэ­лэһэр буоллахпытына, быйыл үүтү 55 хаһаайыс­тыба туттарар. Ол аччааһын биричиинэтинэн, чааһынай киһи сүөһүтүн төбөтүгэр 35 тыһыынча солкуобай көрүллэринэн сибээстээх буолуон сөп. Ити биһиги курдук соҕотуопкалыыр тэрилтэлэргэ улахан охсууну оҥордо, оҥорон таһаарыы аччаабытынан үүт аһылыгы оҥорор бородууксуйабыт кыччаата. Бородууксуйа, оҥорон таһаарыы кыччыыр буоллаҕына, штат эмиэ кыччыыр буоллаҕа.

Билигин 6 чааһынай киһи ЛПХ (личное подсобное хозяйство) үүт туттарар. Былырыын 4 чааһынайдар 16,5 туоннаны туттарбыттара. Быйыл меха­низм уларыйан, соҕотуопка үүтэ кыччаата диэн 35 ты­һыынчаны ылбыт чааһынай фермер үүтү 20 сол­куобайга туттарар. Уон солкуобай субсидията, 10 солкуобай биһигини кытта аахсар харчыта. Баа­һынай хаһаайыстыбалаах киһи 1 лиитэрэтигэр 60 сол­куобайы ылар. Онон дьон интэриэһэ сүтэн иһэр курдук.

Былырыыҥҥы үүттэн 110 туоннанан аҕыйах үүтү тутан олоробут. Нэһилиэнньэҕэ үүт бородууксуйатын оҥорууга үлэһит каадыр суоҕа эмиэ охсор. Биһиэхэ технолог, оператордар, экэнэмиис тиийбэт. АГАТУ-лары кытта үлэлэһэбит. Устудьуоннары кытта мунньахтаабыппыт. Эдэр исписэлиискэ хамнаһын таһынан СӨ тыа хаһаа­йыстыбатын министиэристибэтиттэн эбии компенсация түһэр: орто үөрэхтээххэ 10 тыһыынча солкуобай, үрдүк үөрэхтээххэ 15 тыһыынча солкуобай хамнаһын таһынан компенсацияланар. Ити өттүгэр улууһу, улуустааҕы тыа хаһаайыстыбатын управлениетын, ыччаты кытта үлэлэһиэххэ наада.

Бородууксуйа хаачыстыбата тупсарыгар дьиэ-уот, оборудование тупсуохтаах. Инники өттүгэр оборудованиеларбытын саҥардан өрөмүөннүүр былааннаахпыт. Быйыл саас Новосибирскайтан дилерскэй “Газель” хампаанньаттан тиийэн рефрижератор ылбыппыт. Онон билигин бородууксу­йабыт тии­йиэхтээх сирдэригэр хаачыстыбалаахтык
тиэрдэбит. Олох балысханнык сайдан иһэр. Ону кытта тыа хаһаайыстыбата тэҥҥэ сайдыахтаах.

Биһиги сүрүн бородууксуйаларбыт: арыы, үүт, сүөгэй, сливки, суорат, йогурт, о.д.а. Былырыын Арктикатааҕы судаа­рыстыбаннай агротехнологическай университеты кытта тэҥҥэ үлэлэһэн, йодированнай үүтү оҥорор буоллубут. Ону тэҥэ быйыл кыһыҥҥыттан саҕа­лаан чохоону оҥорон атыыга таһаардыбыт.

Дьокуускайга 40-ча маҕаһыыны кытта үлэлиир буо­лан, киэҥ ырыынакка тахсарбытыгар бородууксуйабыт тас көрүҥүттэн саҕалаан аспыт хаачыстыбатын сайыннаран иһиэхтээхпит. Былаан киэҥ.

Уйгулаана Портнягина,
Мүрү саһарҕата