Бу күннэргэ Ыксаллаах быһыы-майгы хамыыһыйатын Бырабыыталыстыбаннай бөлөҕө 2024 сыллааҕы халаан уутугар уонна баһаарынай сезоҥҥа бэлэмнэнии боппуруостарыгар Ленскэй уонна Өлүөхүмэ оройуоннарыгар үлэлээтэ. Бу туһунан СӨ Быыһыыр сулууспата иһитиннэрэр.
Халааны утары тэрээһиннэргэ 1256 киһи кыттыаҕа, тиэхиньикэ ахсаана чуолкайданыахтаах. Материальнай ресурсалар солбуктара тэриллэн, быстах кэмҥэ дьону олордор 20 пуун бэлэмнэнэ сылдьар диэн «Ленскэй оройуона» муниципальнай тэриллии оҥорон таһаарыыны сайыннарыы управлениетын начаалынньыга Иван Беляев иһитиннэрдэ.
«Федеральнай киин халааҥҥа бэлэмнэниигэ улахан болҕомтотун уурар. Мууһу кэбирэтии үлэлэрэ Саха сирин сүрүн өрүстэригэр 20-чэ сыл ыытыллар. Ленскэй оройуонугар Өлүөнэ өрүскэ түөрт учаастакка, ону таһынан Ньүүйэ өрүскэ кэбирэтии үлэтэ ыытыллар. Быйыл мууһу кэбирэтии үлэтигэр 5 мөл. солк. кэриҥэ үп көрүлүннэ. Билиҥҥитэ харыы тахсар сирдэригэр мууһу хараардыы үлэтэ бара турар. Муус устар 16 күнүгэр диэри бу үлэлэр бүтүөхтээхтэр», — диэтэ Өлүөнэ тардыытынааҕы уу салалтатын салайааччыта Петр Аргунов.
Ленскэй оройуонугар ууга барар кутталлаах 23 тыһыынча киһи олорор түөрт нэһилиэк баар.
«Ленскэй оройуонугар материальнай-тиэхиньиичэскэй солбук уонна 13 мөл. солк. кэриҥэ үп быһаарыллан турар. Былырыыҥҥыттан 30 мөлүйүөн солкуобайдаах ас-үөл саппааһа бэлэмнэннэ. Эппиэттээх сулууспалар бары бэлэмнэр», — диэн оройуон баһылыга Александр Черепанов иһитиннэрдэ.
Быыһыыр сулууспа начаалынньыга Иннокентий Андросов гидротиэхиньиичэскэй тутуулары көрдө, тустаах эппиэттээх тэрилтэлэр бэлэмнэрин бэрэбиэркэлээтэ уонна оройуоҥҥа халааҥҥа бэлэмнэнии үлэтэ сөптөөхтүк баран иһэрин бэлитээтэ.
Оттон Өлүөхүмэ улууһугар ыытыллыбыт мунньахха кыһалҕалаах боппуруостар көрүлүннүлэр.
Өлүөнэ өрүс Өлүөхүмэ оройуонунан ааһар учаастагар уонна Өлүөхүмэ өрүһүгэр хаар саппааһа нуорматтан 20-80% үрдүк, оттон Тээнэ өрүскэ – 70% кыра. Муус халыҥа ааспыт сыллааҕар 9-11 см кыра. Өлүөхүмэ улууһугар ууну мээрэйдиир 13 стационарнай пост баар, оттон халаан кэмигэр эбии 7 пост тэриллэн үлэлиэ.
Өлүөхүмэ улууһун баһылыга Николай Харбин эппитинэн, сааскы халааны аһарарга бэлэмнэр. Мууһу кэбирэтии үлэтэ Өлүөнэ өрүскэ 64 га сиргэ, оттон Тээнэ төрдүгэр 8 га сиргэ ыытыллыа. Ньиэп уонна гаас турбалара ааһар учаастактарыгар кыһыҥҥы суол сабылыннаҕына мууһу эрбэтии саҕаланыаҕа.
Тэрээһин түмүгүнэн хамаанаданан үөрэх ыытылынна. Бэрэбиэркэ түмүгүнэн, бу икки улуус сааскы халааны көрсөргө бэлэмнээхтэрэ быһаарылынна, суруйда Саха сирэ саайт.
