Саха сирин Бырабыыталыстыбата Өлүөнэни туоруур муостанан концессионнай сөбүлэһиигэ “Ростех” госкорпорацияны уонна “ВИС” бөлөҕү кытта илии баттаста.
Москваҕа Дьокуускай куорат оройуонугар Өлүөнэни нөҥүө туоратар муостаны бырайыактааһын, тутуу уонна туһаныы туһунан концессионнай сөбүлэһиигэ илии баттаһыы сиэрэ-туома ыытылынна. Докумуоҥҥа Саха Өрөспүүбүлүкэтин экэниэмикэтин миниистирэ Майя Данилова уонна “ВИС” бөлөх дириэктэрдэрин сэбиэтин чилиэнэ Сергей Ромашов илии баттаатылар.
Бу сиэргэ-туомҥа Саха Өрөспүүбүлүкэтин баһылыга Айсен Николаев, “Ростех” генеральнай дириэктэрэ Сергей Чемезов уонна “ВИС” бөлөҕүн дириэктэрдэрин сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ Игорь Снегуров кытыннылар.
«Муостаны тутуу – Саха сирин олохтоохторун үйэлээх ыра санаата. Муоста Саха сирин арҕааҥы уонна илиҥҥи чааһын эрэ ситимнээччинэн буолбакка, Арассыыйа суолун инфраструктуратын дьоһун стратегическай сорҕотунан буолуоҕа – Уһук Илин уонна Арктика, улуу өрүһүнэн Байкалтан Муустаах Акыйааҥҥа диэри тыырыллыбыт киэҥ-куоҥ сирин-уотун ситимнээһини хааччыйыаҕа. Өлүөнэ муостата үс федеральнай уонна биэс эрэгийиэннээҕи массыына суолун, Амур-Саха сирин тимир суолун ыллыгын, өрүс бөдөҥ пуордун уонна норуоттар икки ардыларынааҕы пуорду хааччыйыаҕа. Инникитин – бу Иркутскай-Магадан инники трассатын сүрүн элеменэ”, — диэн Саха сирин баһылыга Айсен Николаев бэлиэтээтэ.
Киэҥ хабааннаах инфраструктура бырайыагын олоххо киллэрэр туһунан кэтэх концессионнай көҕүлээһин бырайыага Саха сирин бырабыыталыстыбатыгар былырыын ахсынньыга “Ахсыс концессионнай хампаанньа” ХЭТ-тэн (“ВИС” бөлөҕөр киирэр) киирбитэ. Бу концессияны олоххо киллэрии туһунан соҕотох инвестиционнай этии буолар. 2020 сыл тохсунньу 17 күнүгэр түмүктэммит күрэстэһии процедураларын түмүгүнэн сөбүлэһиигэ илии баттаһарга быһаары ылыныллыбыта. Ахсыс концессионнай хампаанньа “ВИС” бөлөх субхолдиныгар тырааныспар концессияларын салайыыга киирэр, оттон салайар хампаанньатынан Ростех консорциум уонна “ВИС” бөлөҕө – национальнай инфраструктурнай хампаанньа буолар.
«Бастакы түһүмэх саҕаланна – чинчийэр үлэ, бу хаамыытын кэмигэр бырайыагы сиһилии чопчулуохтара, түмүк сыанатын быһаарыахтара, госэкспертизаҕа бэлэмнэниэхтэрэ. Өрөспүүбүлүкэ дьаһалтатын, “ВИС” бөлөҕү, федеральнай биэдэмэстибэлэри кытта бырайыагы үбүлээһин тутаах боппуруостарын быһаарыы күүтүллэр. Дьон олоҕо тупсаҕай буоларын туһугар табыгастаах, аныгы инфраструктураны тутуу, эрэгийиэннэр уонна дойду экэниэмикэлэрин сайдыыта – тумус бырайыактар чэрчилэринэн бэрэсидьиэн маннык соругу туруорда”, — диэн Ростех госкорпорация генеральнай дириэктэрэ Сергей Чемезов бэлиэтээтэ.
Хампаанньа – концессионер бырайыагы олоччу олоххо киллэрэр: бырайыактааһынтан тутуутугар уонна муостаны туһаныыга диэри. Хапытаалынай ороскуот чопчу кээмэйэ бырайыактааһын түмүгүнэн уонна Федеральнай судаарыстыбаннай экспертизаны ааһыы түмүктэринэн биллиэҕэ. Бүддьүөтү таһынан үп 30 млрд солкуобай кэриҥэ буолара сабаҕаланар. Бырайыак үлэлиир циклэ – 25 сыл. Итинтэн алта сыла бырайыактааһыҥҥа уонна тутууга ананар уонна 19 сыл концессионер туһаныыны тэрийиитигэр. Бырайыагы былааннаммыт болдьохтон 6 ый эрдэ саҕалыахтарын сөп.
“Практическай үлэтэ бүгүҥҥүттэн саҕаланар, тоҕо диэтэххэ, маннык модун бырайыакка болдьохпут олус ыгым. Биэдэмистибэлэр икки ардыларыгар оробуочай бөлөх тэрилиннэ, суол хаартата оҥоһулунна. Тутуу барар сиригэр чинчийэр үлэни ыытарга исписэлиистэр уонна тиэхиньикэ кэлиэхтэрэ. Трасса учаастактарын космостан түһэрии сакаастаммыта, инженернэй чинчийиини ыытыы кэнниттэн сиһилии топография былаана оҥоһуллуо. Тутууну аныгы технологическай сайдыыны туһанан ыытыллыа, BIM- технологиялары киллэрэн туран”, — диэн “ВИС” бөлөх дириэктэрдэрин сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ Игорь Снегуров кэпсээтэ.
Кэнники 40 сыл устата Өлүөнэни туоратар муоста наадатын туһунан боппуруос судаарыстыба таһымыгар турбута. Сылы эргиччи Саха сирин Илин уонна Арҕаа чааһын икки ардыларыгар сиринэн сырыы суох буолан нэһилиэнньэ 80 бырыһыана “улахан сири” кытта сибээһэ суох сылга 5-6 ый олорор. Саҥа муоста хотугу таһаҕаһы тиэйии ороскуотун сылга 4 млрд солкуобайынан аччатыаҕа уонна кутталлаах кыһыҥҥы суоллары уонна толору паромнары солбуйааччынан кэлиэҕэ, итилэр кыһын эрэ үлэлииллэр. Муоста үлэҕэ киирдэҕинэ сылга 8 мөл. киһи ааһыа дииллэр. Ис эрэгийиэннээҕи бородуукта сылга үс быр. үүнүө. Барыллаан сыанабылынан үс пилоннаах вантовай муоста уопсай уһуна 3 км тахса, оттон итиннэ сыстыыта (подход) – 11 км. Тырааныспар артерията икки балаһалаах буолуоҕа.
Маннык муосталар Арассыыйаҕа бааллар – Босфор Восточный силбэһии уонна Золотой Рог буухта нөҥүө Владивостокка. Өлүөнэ муостатын тутуу ураты – кыһын тоһуттар тымныыга, муус барыытын, күүстээх халаан кэмигэр уонна Уһук Хоту матырыйааллары тиэрдии уустук логистикатыгар. Муостаны тутууну үс быстах арыыттан ыытарга былаанныыллар. Тимир-бетон тутуулары, холбуур тэриллэри кытылларга анаан оҥоһуллубут ангардарга оҥоруохтара. Ууга үлэлээһиҥҥэ Өлүөнэтээҕи уу суолларын судаарыстыбаннай бассейновай управлениета кыттыаҕа.
Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Дарханын уонна Саха Өрөспүүбүлүкэтин Бырабыыталыстыбатын сайта Бэлэмнээтэ Женни Стрюкова.
