1939 сыллаахха кулун тутар 23 күнүгэр саха тылын саҥа алпаабыта уонна арпагыраапыйата (кириилиссэҕэ олоҕурбут) бигэргэтиллибит. Историяттан кэпсээтэххэ, 1819 сыллаахха Георгий Попов таҥара үөрэҕин кинигэтин тылбаастаары нууччалыыга олоҕуран алпаабыт оҥорбут. Отто Бётлингк 1851 сыллаахха «Сахалар тылларын туһунан» дьоһуннаах үлэтигэр алпаабыты киллэрбитэ. Семен Андреевич Новгородов 1917 сыллаахха саха бастакы алпаабытын айбыта. Кини латыынныы буукубалары туһаммыта. 1939 сыллаахха нууччалыы билигин тутта сылдьар алпаабыппыт бигэргэммитэ.
Бэлиэ күннэр
- Саха Өрөспүүбүлүкэтэ — Быраап туһунан билии күнэ
- ХНТ (ВМО) — Аан дойдуга метеорология күнэ[1]
Түбэлтэлэр
- 1773 — Иркутскай күбүрүнээтэрин уурааҕынан Үт сирэ Охуоскай салалтатыттан арахсан Дьокуускай уезд састаабыгар киирэр.
- 1841 — Лондоҥҥа Ричард Биэрд Европаҕа бастакы фотоателье арыйбыт. Бу иннинэ маннык тэрилтэни Нью-Йорка Александр Уолкотт арыйбыт.
- 1876 — нуучча инженера Павел Яблочков электрическай лаампаны патеннаабыт.
- 1919 — Башкортостан тэриллибит.
- 1939 — Саха тылын саҥа алпаабыта уонна арпагыраапыйата (кириилиссэҕэ олоҕурбут) бигэргэтиллибит.
- 1943 — биэс уолун сэриигэ сүтэрбит Малгиннар бэһис уоллара, зоотехник үөрэхтээх лейтенант Спиридон Малгин ыараханнык бааһыран Ленинград куоракка госпитальга сытан быстыбыт.
- 1956 — бастакы ислам өрөспүүбүлүкэтэ баар буолбут — Пакистан.
- 1967 — Амма улууһун интэлигиэнсийэтин 1-кы кэмпириэнсийэтэ буолбут.
- 1983 — АХШ бэрэсидьиэнэ Рональд Рейган СОИ оҥорор былаан баарын туһунан аан бастаан эппит.
- 2001 — «Мир» орбита станцията Чуумпу далай соҕуруу өттүгэр Фиджи арыыларыттан чугас тимирдиллибит.
Төрөөбүттэр
- 1910 — Акира Куросава — аатырбыт киинэ режиссера.
- 1948 — Анастасия Варламова (16.08.2006 өлб.) — саха биллиилээх ырыаһыта, Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуодунай артыыһа.
- 1958 — Чурапчы улууһун Чурапчы нэһилиэгэр Терентий Ермолаев — Саха сирин судаарыстыбаннаһын чинчийбит учуонай, устуоруйа билимин хандьыдаата.
Өлбүттэр
- 1973 — Ньурбаҕа 50 сааһыгар авиаотряд суоппара Николай Кудряшов өлбүт, Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойа. 1943 сыллаахха Киеви босхолооһуҥҥа кини хамаандалыыр взвода биир кыргыһыыга 150, иккискэ 80 өстөөх саллаатын кыргыбытын иһин дьоруой аатын ылбыта. Сэрии кэнниттэн буруйу оҥорон, наҕараадалара барыта былдьанан, хаайыыга олоро сылдьыбыта. Ытык аата, наҕараадалара өлбүтүн кэнниттэн 2013 сыллаахха төннөрүллүбүттэрэ.
- 1980 — Христофор Максимов — Саха АССР норуодунай артыыһа, саха аатырбыт ырыаһыта, ырыа айааччыта. Үөһээ Бүлүү уонна Ньурба судаарыстыбаннай көһө сылдьар тыйаатырдарыгар, кэлин Саха судаарыстыбаннай музыка драма тыйаатырыгар үлэлээбит.
- 1982 — Владимир Сапожников (14.06.1914 Дьокуускайга төр.) — Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойа, Ли-2 бомбардировщик хамандыыра. 1934 сылтан 1957 сыллаахха диэри байыаннай лүөччүгүнэн сулууспалаабыт.
