Ил Дархан Айсен Николаев ааспыт нэдиэлэтээҕи үлэтин сүрүн түгэннэриттэн кэпсиибит. СИА-ҕа суруйар пресс-сэкирэтээр Афанасий Ноев. «Ахсынньы 2 күнүгэр Саха сирин Арктикатыгар бастакынан Өлөөн улууһа 432 км усталаах оптоволокно ситимигэр холбонно. Интернет, суотабай сибээс тупсар, түргэтиир кыахтаммытыттан нэһилиэнньэ үөрүүтэ муҥура суох. Айсен Сергеевич киһи, кини ханна олороруттан тутулуга суох, аныгы олох сайдыытын туһаныахтааҕын эттэ«, — диэн иһитиннэрдэ кини.
Сэтинньи 30 күнүгэр регион баһылыга суһал ыстаап мунньаҕар сүрүн болҕомтону анализ ылыытын болдьоҕун кылгатан биэриигэ, хоту улуустары ИФА, ИХА экспресс-тестэринэн хааччыйыыга уурары ыйда. Кини тохсунньу 15 күнүгэр диэри хааччахтыыр дьаһаллары уһатар туһунан ыйааҕы таһаарбытын санатта.
Бу күн Ил Дархан «Үтүө санаа харыйата» акцияҕа кытынна. Маннык акция быйыл бэһис төгүлүн ыытыллар. Айсен Николаев бу сырыыга 11 саастаах Дьокуускай 2 №-дээх коррекционнай оскуолатын үөрэнээччитэ Алик Находкин баҕа санаатын толордо. «Маннык акция тэриллэн оҕолор баҕа санаалара туолар кыахтанар. Үтүө үгэс салҕанара хайгаллаах. Бу курдук уопсастыбаннай тэрилтэлэр ыытар аһымал тэрээһиннэригэр Саха сирин олохтоохторо кыттыһыҥ», — диэн Ил Дархан ыҥырда.
Ахсынньы 1 күнүгэр Ил Түмэн уочараттаах пленарнай мунньаҕар норуот дьокутааттара «2021 сылга, итиэннэ 2022 уонна 2023 сыллардааҕы кэмҥэ торумнанар судаарыстыба бюджетын туһунан» сокуон барылын иккис уонна бүтэһиктээх ааҕыыга ылыннылар. Айсен Николаев сылы эрэллээхтик түмүктээн эрэбит диэн бэлиэтээтэ. «Бюджет уустук усулуобуйаҕа үөскээтэ. Сотору кэминэн аны ону толорууга улахан үлэ күүтэр», — диэн эттэ Ил Дархан.
Сокуон барыла иккис ааҕыыга киириитигэр биллэрдик уларыйда. 26, 4 млрд солкуобайынан эбиллэн, дохуоттаах чааһа 225,6 млрд солк. тэҥнэстэ. Федеральнай киин өйөбүлүнэн 19,8 млрд солк. эбии киириэ. Промышленнай тэрилтэлэри, сир баайын хостооччулары кытары үлэлэһэн, нолуоктан киирэр дохуот кээмэйэ 6,6 млрд солк. улаатыа. Үөрэхтээһиҥҥэ уонна коммунальнай комплекс субсидиятыгар үбүлээһин сөптөөх кээмэйинэн көрүлүннэ. Элбэх оҕолоох дьиэ кэргэттэри өйүүр, сир учаастактарын инфраструктуратын оҥорууга дьокутааттартан киирбит этиилэр аахсылыннылар.
Ааһан эрэр 2020 сыл сыл бюджетыгар биллэр уларыйыылар таҕыстылар. Дохуоттаах чааһан 29, 4 млрд солк. улаатта. Нолуоктан киирии 5, 9 млрд солк эбилиннэ.
Ахсынньы 1 күнүгэр Ил Дархан «Ростелеком» компания вице-президенэ Александр Логиновы кытары көрүстэ. Айсен Николаев «Ростелеком» хампаанньаҕа таһаарыылаах үлэтин иһин махтанна. «Оптоволокно хоту улуустарбытыгар, чуолаан Өлөөҥҥө холбонор. Салгыы Өлөөн бөһүөлэгиттэн Дьэлиндэҕэ, Анаабыр Сааскылааҕар диэри тардыллыаҕа», — диэн Ил Дархан эттэ. Александр Логинов Айсен Николаев араас бырайыак олоххо киириитигэр куруук өйүүрүгэр махталын тириэртэ. 2020 сылга 1,5 тыһ. км оптоволокно ситимэ тардыллыбытын эттэ.
Сылын ахсын ахсынньы 1 күнүттэн үгэс быһыытынан «Кыһын Саха сириттэн саҕаланар» фестиваль ыытыллар. Россияҕа бастакынан Дьокуускай киин болуоссатыгар өрөспүүбүлүкэбит сүрүн харыйатын уота холбонно. Бу туһунан бар дьоҥҥо Ил Дархан саха телевидениетыгар быһа эфиргэ тахсан иһитиннэрдэ. Алыптаах түгэни кытта Сахабыт сирин 36 улууһугар харыйа уота тэҥинэн сандаарда. «Бу сыл уустук да буоллар, барыбытын күүскэ түмсэрбитигэр, бэйэ-бэйэбитигэр көмөлөөх буоларга үөрэттэ», — диэн Айсен Николаев эттэ. Сахабыт сирин олохтоохторугар Чысхаан уонна Великэй Устюгтан Тымныы оҕонньор эҕэрдэлэрин тиэртилэр.
Ахсынньы 2 күнүгэр өрөспүүбүлүкэ баһылыга Өлөөн улууһугар үлэлээтэ. Бу күн улуус сайдыытыгар дьоһун суолталаах түгэннэр буоллулар. Саха сирин Арктикатыгар бастакынан Өлөөн улууһа 432 км усталаах оптоволокно ситимигэр холбонно. Интернет, суотабай сибээс тупсар, түргэтиир кыахтаммытыттан нэһилиэнньэ үөрүүтэ муҥура суох. «Киһи ханна олороруттан тутулуга суох — Дьокуускай да, тус хоту да буоллун, аныгы олох сайдыытын туһаныахтаах дии саныыбын», — диэтэ Ил Дархан.
Бу күн Өлөөн сэлиэнньэтигэр саҥа дизельнай электростанция үлэҕэ киирдэ. 4700 кВт кыамталаах объект «Сахаэнерго» инвестиционнай бырайыагынан тутулунна. Саҥа станция улуус киинин сэргэ Харыйалааҕы эмиэ уотунан хааччыйыаҕа.
Айсен Николаев Өлөөн эбэҥки национальнай улууһа кэлиҥҥи сылларга тэтимнээхтик сайдан эрэрин, Арктика улуустарын ортолоругар социальнай-экономическай көрдөрүүтүнэн инники күөҥҥэ сылдьарын бэлиэтээтэ.
Ил Дархан удьуор табаһыт Степановтар дьиэ кэргэттэригэр сырытта. 1 №-дээх ыстаада биригэдьиирэ Христофор Степанов Айсен Николаевка дьиэ кэргэнин, үлэтин-хамнаһын туһунан кэпсээтэ, бөрө мэнээктээһинэ улахан кыһалҕаны үөскэтэрин бэлиэтэээтэ. Ил Дархан көс уһуйааны уонна «Күөнэлэкээн» көс оскуоланы көрдө. Оскуолаҕа спутниковай интернет холбоммут буолан, сорох уруоктары онлайн ыыталлар эбит. Табаһыттар оҕолоро төрөппүттэриттэн тэйбэккэ, бииргэ олорон үөрэнэллэр. Айсен Николаевка оҕолор табаны миинэн, маамыкта быраҕан көрдөрдүлэр.
Ахсынньы 2 күнүгэр Айсен Николаев Госдума дьокутаата Галина Данчикованы кытта көрүстэ. Үс сыллааҕы федеральнай бюджеты, социальнай эбэһээтилистибэлэри толорууга өрөспүүбүлүкэ субсидиянан, дотациянан хааччылыытын боппуруоһун дьүүллэстилэр.
Ахсынньы 3 күнүгэр «Кыайыы-75» өрөспүүбүлүкэтээҕи фонда үбүн суотугар бу сылга туох үлэ ыытыллыбытын туһунан пресс-конференцияҕа түмүгү таһаардылар. Биллэрин курдук, Ил Дархан сыллааҕы Анал этиитигэр Улуу Кыайыы 75 сылын көрсө Кыайыы фондатын тэрийэн, ким баҕалаах үтүө дьыалаҕа кылаатын киллэрэригэр ыҥырбыта. Уонна бастакынан кини бу фондаҕа 100 тыһ. солк. укпута. Айсен Николаев бачыымын тэрилтэлэр, биирдиилээн дьон өйөөннөр, фондаҕа 19,5 мөл. солк. норуот харчыта түмүлүннэ. Ити суотугар сыл устата 57 патриотическай бырайыак олоххо киирдэ. Кыайыы фондатын көмөтүнэн патриотическай үлэ салҕанан барар.
Ахсынньы 4 күнүгэр «Биир ньыгыл Россия» партия уопсастыбаннай приемнайыгар Айсен Николаев онлайн-сибээс нөҥүө гражданнары приемнаата. Дьааҥы улууһун Мачах сэлиэнньэтиттэн стационарнай телефон уонна сотовай сибээс суоҕа улахан кыһалҕаны үөскэтэрин кэпсээтилэр. «Вектор» уопсастыбаннай тэрилтэ С гепатиты эмтииргэ аналлаах өрөспүүбүлүкэтээҕи программа барылын оҥорбутун билиһиннэрдэ. Нам Хатырыгар уонна Хатыҥ Арыы оскуолаларыгар капитальнай өрөмүөнү ыытары туруорустулар. Ил Дархан киирбит боппуруостары хас биирдиилэрин болҕомтоҕо ылла, туһааннаах министиэристибэлэргэ тута сорудах биэрдэ.
Айсен Николаев ахсынньы 4 күнүгэр баһылыктары кытары мунньаҕар кэлэр нэдиэлэттэн коронавирустан быһыыны биэрии саҕаланарын эттэ. Бастакы 200 дозаны өрөспүүбүлүкэ улахан куораттарын медицина тэрилтэлэринэн үллэриэхтэрэ. Сыл бүтүөр диэри өссө 600 доза кэллэҕинэ, улуустарга «кыһыл» зонаҕа үлэлиир медиктарга биэриэхтэрэ. Маассабай быһыыны биэрии кэлэр сылтан саҕаланыа.
Ахсынньы 5 күнүгэр Айсен Николаев пандемия кэмигэр медиктэргэ, дьоҥҥо-сэргэҕэ көмөлөһөр волонтердары кытта көрүстэ. Ил Дархан өрөспүүбүлүкэ бары олохтоохторун аатыттан волонтердарга кыһамньылаах үлэлэрин иһин махтанна. Волонтердар бэйэлэрин социальнай бырайыактарын сырдаттылар. Айсен Николаев волонтердар хамсааһыннара салгыы эрэллээхтик сайдарыгар эрэнэрин биллэрдэ.
Ахсынньы 5 күнүгэр Ил Дархан искэн ыарыылаахтары эмтиир өрөспүүбүлүкэтээҕи диспансер тутуутун хаамыытын баран көрдө, билистэ. Бу 6,8 млрд.солк. суумалаах тутуу федеральнай бюджеттан үбүлэнэр. «Тыһыынчанан киһиэхэ олус наадалаах диспансеры тутуу тэтимиттэн көрдөххө, 2022 сыл бүтүүтүгэр үлэҕэ киириэн сөп», — диэтэ Айсен Николаев.
Эмиэ бу күн Ил Дархан доруобуйа харыстабылын эйгэтигэр 2021-2023 сылларга былааннаммыт тутуулар тула мунньах ыытта. Кардиология киинин 2021 сыл ахсынньытыгар, Онкология диспансерын былааннамытыттан биир сыл урутаан 2022 сылга киллэрэр сорук турар. Баараҕай тутуулары таһынан, ыйыллыбыт болдьоххо биэс эбийиэги тутар сорудах турар: Бүлүүгэ, Чурапчыга балыыһа комплекстарын, Муома улууһун Хонуу нэһилиэгэр 22 куойкалаах, Уус Маайаҕа 45 куойкалаах, Таатта Ытык Күөлүгэр поликлиника дьиэлэрин. Маны таһынан 33 объект 2021 сылга хапытаалынайдык өрөмүөннэнэрэ былааннанар.
This post was published on 08.12.2020 14:01 14:01