Хотугу тиэйии-таһыы кыттыылаахтарын өйүүр саҥа механизмнары Ил Дархан Айсен Николаев Госдуума Уһук Илини уонна Арктиканы сайыннарыыга кэмитиэтэ тэрийбит «Тырааныспар нэдиэлэтэ» форум стратегическай сессиятыгар туруоруста.
Айсен Николаев тыл этиитигэр хотугу тиэйии-таһыы бырагырааматын боппуруостара быйыл болҕомтоҕо күүскэ ылыллаллар: РФ президенэ Владимир Путин иккитэ сүбэ мунньаҕы ыытта, Арассыыйа бырабыыталыстыбатын, Госдуума таһымыгар бастайааннай хонтуруол ыытыллар, «Росатом» ГК сүдү үлэни ыытар.
“Арктика уонна Уһук Хотугу сир киэҥ территорияларыгар олоҕу-дьаһаҕы хааччыйыы соругун быһаарарга хотугу тиэйиини-таһыыны судаарыстыбаннай өйөөһүн олох наада”, — диэн эттэ.
Чуолаан, Саха сирин аҥарыттан ордуга Арктика зоната буоларынан, бу стратегическай суолталаах боппуруос. Өрөспүүбүлүкэҕэ хотугу тиэйии-таһыы кээмэйэ 2 мөл. туоннаттан тахса, онтон 1,4 мөл. — олоҕу хааччыйар таһаҕас, бу 2025 сылга уопсай сыаната 70 млрд солк.тахса.
Айсен Николаев «Хотугу тиэйии-таһыы туһунан» федеральнай сокуон ылыллыыта судаарыстыбаннай өйөбүл саҥа механизмнарын тэрийэргэ кыах биэрбит историческай событиенан буолбутун бэлиэтээтэ.
«Сокуон үлэлээтэ, ол бэйэтэ үчүгэй. Быйыл саҥа үп механизмнара үөскээтилэр — казначейскай кирэдьииттэр. Бу Саха сиригэр хотугу тиэйиини-таһыыны хааччыйыыга биир быһаарыы этэ», — диэтэ кини.
Регион баһылыга тиһиги салгыы тупсарыы наадатын ыйда: казначейскай кирэдьиит кээмэйин улаатыннарыы уонна төлүүр болдьоҕун үс сылга диэри уһатыы.
«Элбэх нэһилиэнньэлээх пууннарга 2027 сылга, өссө 2028 сылга туһаныллыахтаах уматыгы аҕалабыт. Үс сыллаах үбү «өлөрүү» эргиири түргэнник хааччыйар кыаҕа суох. Мин, бүгүн буолбатах буоллаҕына, сарсын казначейскай кирэдьиит болдьоҕун үс сылга диэри улаатыннарыы боппуруоһа быһаарыллыахтаах дии саныыбын», — диэн Айсен Николаев быһаарда.
Өйөбүл сүрүн федеральнай дьаһалларыгар Айсен Николаев тырааныспар ороскуотун уонна кирэдьиит бырыһыанын толуйууга федеральнай бюджеттан субсидияны биэриини, тэрилтэлэр эргиэн үптэрин хаҥатарга чэпчэтиилээх кирэдьииттээһин федеральнай бырагырааматын тэрийиини уонна ЕМО субсидиялааһын механизмын муоранан эрэ буолбакка, үрэх өттүнэн тиһэх пууннарга диэри тиэйиигэ ырытыыны көрөргө этии киллэрдэ.
«Уопсай күүһүнэн дьыаланы хамсаппыппыт. Хараабыл айаннаата. Билигин биһиги сорукпут, хараабыл үчүгэй парустар анныларыгар туран, чуолкай хайысханан айанныыра. Уонна, кылаабынайа, биһиги дьоммут интэриэстэригэр тиэйиини-таһыыны хааччыйыыбыт буолар», — диэн сессия чэрчитинэн этиитин түмүгэр Айсен Николаев түмүктээтэ.
This post was published on 21.11.2025 10:28 10:28