Бэс ыйын 30 күнэ. "Тунгусский метеорит", суһал төлөпүөн, Ил-62 саахала - Бикипиэдьийэ

Бэс ыйын 30 күнэ, Бикипиэдьийэҕэ сурулларынан, 1908 сыллаахха «Тунгусский метеоритын түһүүтэ» диэн ааттаммыт, билигин да ымпыга-чымпыга биллибэт дьикти түбэлтэ буолбут. 1937 сыллаахха аан дойдуга бастакы суһал төлөпүөн нүөмэрэ Лондоҥҥа олохтоммут. 1990 сыллаахха Дьокуускай аэропордугар алта киһи эчэйиилээх Ил-62 сөмөлүөт саахалламмыт.

🔹1859 — Франция акробата Шарль Блонден Ниагара күрүлгэнин быа устунан хааман туораабыт.

🔹1905 — Альберт Эйнштейн «Хамсыыр эттиктэр электродинамикалара» диэн ыстатыйатыгар «специальная относительность» түөрүйэтин төрүттэрин быһаарбыт.

🔹1908 — «Тунгусский метеорит» түһүүтэ диэн ааттаммыт билигин да ымпыга-чымпыга биллибэт дьикти түбэлтэ буолбут.

🔹1909 — В. Никифоров-Күлүмнүүр «Манчаары түөкүн» драматын бастакы туруоруута. Бу айымньы Бикитиэкэҕэ баар.

🔹1918 — Апполинарий Рыдзинскай баһылыктаах экспедиционнай этэрээт Иркутскайтан ыам ыйын 28 күнүгэр араҕан, бэс ыйын 30 күнүгэр Дьокуускайтан чугас Табаҕаҕа тийэн кэлбит.

🔹1919 — Баһылай Никифоров-Күлүмнүүр Омскайга Судаарыстыбаннай экономика мунньаҕар көхтөөх кыттыыны ылар, Саха сирин сайдыытыгар, олоҕор-дьаһаҕар элбэх көдьүүстээҕи ситиһэр, үп-харчы аҕалар.

🔹1937 — Лондоҥҥа аан дойдуга бастакы суһал төлөпүөн нүөмэрэ олохтоммут.

🔹1942 — Отделение хамандыыра, хомсомуол, сержант диэн илии баттаабыт Дехтерев Егор Иванович «Дойдум иннигэр» диэн хоһоонноох суругун дойдутугар ыыппыт. Бу сурук Саха сирин архыыбыгар харалла сытар. Дехтерев кимэ, хантан төрүттээҕэ чуолкай биллибэт.

🔹1949 — сылгыһыттар Герасим Кривошапкиҥҥа уонна Тимофей Лукиҥҥа Социалистыы Үлэ Дьоруойа аат иҥэриллибит.

🔹1990 — Дьокуускай аэропордугар Москубаттан кэлбит Ил-62 сөмөлүөт олороругар моһуогуран, балаһа таһыгар тахсыбыт уонна алдьаммыт. Саахал түмүгэр 6 киһи эчэйбит.

🔹1997 — Улуу Британия Гонг Конг куоратын 99 сыллаах арендата бүппүтүнэн сибээстээн, Кытайга төттөрү биэрбит.

🔹2017 — аатыра сылдьыбыт Ньурба улууһун баһылыга Варвара Петроваҕа аналлаах искибиэр төрөөбүт дойдутугар Үөдэйгэ аһыллыбыт.

Төрөөбүттэр:

🔸1916 — Саха АССР үтүөлээх артыыһа А. С. Слепцов (өлбүт сыла 1992).

🔸1938 — Борис Попов, СӨ үтүөлээх диэйэтэлэ, Арассыыйа социальнай билимин академига, Петровскай наука уонна искусство Академиятын чилиэнэ, Норуоттар ыккардыларынааҕы Үрдүкү оскуола академиятын чилиэн-кэрэспэдьиэнэ, бөлүһүөпүйэ билимин дуоктара, профессор. ССРС суруйааччыларын сойууһун (билигин Норуоттар ыккардыларынааҕы суруйаачылар сойуустарын түмсүүтэ) уонна Арассыыйа суруналыыстарын сойуустарын чилиэнэ. Чурапчы улууһун ытык киһитэ.

🔸1955 — Федот Тумусов — Саха сирин бэлиитигэ, Ил Түмэн уонна Госдума хас да ыҥырыыларын дьокутаата.

🔸1985 — Майкл Фелпс, АХШ устууга спортсмена, уопсайа 28 Олимпия оонньууларын мэтээллэрдээх (рекорд), онтон 23-э — кыһыл көмүс (эмиэ рекорд).

Өлбүттэр:

🔹1989 — Ростислав Плятт (1908 төр.), ССРС норуодунай артыыһа.

https://sah.wikipedia.org/wiki/Бэс_ыйын_30