Бэс ыйын 20 күнэ. Күн туруута - Бикипиэдьийэ

Бэс ыйын 20 (ардыгар 21) күнүгэр Күн туруута. Ол аата сылга ордук уһун күн, ордук кылгас түүн. Астрономия этэринэн, 2020 сыллаахха сайыҥҥы Күн туруутун үгэнэ бэс ыйын 20 күнүгэр 21 чаас 44 мүнүүтэ 40 сөкүүндэтигэр буолар. Ити UTC дэнэр аан дойдутааҕы кэминэн, онно, сахалыы саҥалаахтар үгүспүт Дьокуускай кэминэн олорорбут быһыытынан, 9 чааһы эбэбит. Оччоҕо биһиэхэ ити кэмҥэ хайыы-үйэ 21 чыыһыла буолбут буолар. Ол аата Күн туруутун үгэнэ Саха сирин улахан аҥарыгар бэс ыйын 21 күнүгэр сарсыарда алта чаас 44 мүнүүтэҕэ (сорох илин сытар хотугу улуустарга өссө биир чаас эбиллэр).

Бэлиэ күннэр

•  ХНТ — Тэскилээччилэр аан дойдутааҕы күннэрэ. Сэрииттэн, куттааллаах-быһыыттан майгыттан сылтаан тыыннарын тэскилэтэн олорор сирдэрин быраҕан барбыт дьон кыһалҕаларыгар болҕомто тардаары бэлиэтэнэр.
• Зоопарка слоннарын көмүскүүр күн

•  Арассыыйа — ВМФ миинэлиир-торпедалыыр сулууспатын күнэ^[1] (РФ ВМФ-тын главкомун 15.07.1993 сыллааҕы бирикээһэ)
•  Азербайдьан — Гаас хаһаайыстыбатын үлэһиттэрин күнэ^[2]
•  Аргентина — Былаах күнэ

Түбэлтэлэр

• 451 — Каталаун кыргыһыыта: Флавий Аэций салалталаах Арҕаа Рим импиэрийэтин уонна Аттила баһылыктаах гууннар ыккардыларыгар аатырбыт улахан кыргыһыы буолбут. Хайалара да кыайбатах. Ол эрээри Галлияны (билиҥҥи Францияны) талыы сылдьар гуун сэриилэрэ Паннонияҕа (Венгрияҕа) төннүбүттэр.
• 1704 — Наарватааҕы дуогабар быһыытынан Польша Швецияны утары (Арассыыйа өттүгэр) сэриигэ кыттыспыт.
• 1740 — майор Дмитрий Павлуцкай Саха сирин бойобуодатынан анаммыт. Бу дуоһунаска 1742 сыл бэс ыйын 28 күнүгэр дылы сулууспалаабыта. Онтон Чукоткаҕа Анадырь остуруогар ыытыллыбыта. Кини 1747 сыллаахха Орловай өрүһүгэр чукчалары кытары кыргыһыыга өлбүт уонна Дьокуускайга көмүллүбүт.
• 1837 — Виктория королева Улуу Британия тронугар олорбут. Кини 63 сыллаах уһун салайыытын кэмэ, «Виктория эпохата», Улуу Британия импиэрийэтин муҥутаан сайдыбыт, кыаҕырбыт кэмэ буолбута.
• 1867 — АХШ бэрэсидьиэнэ Эндрю Джонсон Арассыыйаттан Алясканы атыылаһар туһунан биллэрбит.
• 1908 — Дьокуускай куорат Дуумата хамыыһыйа тэрийэн уопсастыбаннай баан оннугар судаарыстыбаннай бааны тэрийэр туһунан быһаарыы ылыммыта.
• 1928 — Москубаттан саха бастакы лүөччүгэ Алексей Торговкин көтөр аала саахалланан өлбүтүн туһунан телеграмма кэлбит.
• 1942 — Главсевморпуть Өлүөнэтээҕи авиационнай бөлөҕүн лүөччүгэр Сергей Асямовка Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойа аат иҥэриллибитэ (өлбүтүн кэннэ). 48 ситиһиилээх бойобуой көтүүлэри оҥорбут. Кини экипаһа өстөөхтөргө сүүс тонна буомбаны бырахпыт. Улуу Британияҕа командировкаҕа сылдьан саахалга түбэһэн өлбүт.
• 1967 — боксер Мохаммед Али Вьетнамҥа сэриилэһэ сылдьар аармыйаҕа сулууспалыыртан батыммытын иһин 5 сыл хаайыыга уонна 10 000 дуоллар ыстыраапка суутунан уураахтааммыт.
• 1972 — ССКП КК уонна ССРС Миниистирдэрин сэбиэтэ «Ыччат бүттүүнэ орто үөрэхтэниитигэр көһүү түмүктэниитин уонна орто оскуола салгыы сайдыытын туһунан» уураах таһаарбыттар («О завершении перехода ко всеобщему среднему образованию молодёжи и дальнейшем развитии общеобразовательной школы»). Булгуччулаах орто үөрэххэ көһүүгэ уонна оскуоланы бары өттүнэн хааччыйыыга олук буолбут докумуон.
• 1990 — Узбекистан судаарыстыбаннай суверенитетын туһунан декларация ылыныллыбыт.
• 1991 — ХИФУ Инженернэй-техническэй институтугар Тутуу матырыйаалларын, оҥоһуктарын уонна конструкцияларын оҥоруу хаапыдарата тэриллибитэ.
• 1991 — Германия салалтата киин куораты Боннтан Берлиҥҥэ көһөрөр туһунан быһаарбыттар.
• 1991 — Латвияҕа 1922 сыллааҕы конституция сөргүтүллүбүт.
• 1992 — Тываҕа Арассыыйаттан тутулуга суох буолуу туһунан референдум ыытарга илии батааһыны хомуйуута саҕаламмыт.
• 1998 — «ЛОРП» аһаҕас аахсыйалаах уопсастыба буолбута.
• 2003 — Бикипиэдьийэ, Бикитиэкэ, Биики Домох курдук элбэх туһунан бырайыактары үбүлүүр Викимедиа Пуондата тэриллибитэ. Тэрийээччи — Бикипиэдьийэни олохтообут Дьимми Уэйлс.
• 2017 — Ойуунускай аатынан Судаарыстыбаннай бириэмийэ Абдылдаев Шаршеналы уонна Жакиев Бексултан диэн дьоҥҥо бэриллэрин туһунан ыйаах тахсыбыт.

Төрөөбүттэр

• 1936 — Тааттаҕа 2-с Байаҕантай нэһилиэгэр Кутаакы диэн сиргэ Федор Федорович Постников — Арчы Сүөдэр — Арассыыйа суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ, «Таатта улууһун сайдыытыгар киллэрбит кылаатын иһин» бэлиэ хаһаайына, педагогическай үлэ бэтэрээнэ.
• 1955 — Армянскай ССР Ноемберян оройуонугар Кошкотан (билигин — Воскеван) сэлиэнньэҕэ Саха сиригэр көскө ыытыы туһунан тиэмэҕэ дуоктар диссэртээссийэтин көмүскээбит Павел Казарян.
• 1958 — Бороҕоҥҥо Александр Мигалкин (2012, ахсынньы 1 өлб.) — саха уонна Арассыыйа бэлиитигэ уонна дипломаата, 1999—2006 сылларга СӨ тас сибээһин миниистирэ, Монголия Эрдэнэт куоратыгар Арассыыйа генеральнай консула.

Өлбүттэр

• 1933 — Клара Цеткин (1857 төр.), дьахталлар бырааптарын туруулаһааччы.