Балаҕан ыйын 14 күнэ. Суруйааччы, кырсаһыт, олоҥхоһут төрөөбүт күннэрэ - Бикипиэдьийэ

Балаҕан ыйын 14 чыыһылата — элбэх биллиилээх дьон төрөөбүт күннэринэн биллэр. 1906 сыллаахха Дмитрий Сивцев — Суорун Омоллоон — Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуодунай суруйааччыта Тааттаҕа төрөөбүтэ. 1930 сыллаахха Семен Горохов — саха чулуу кырсаһыта Усуйаана улууһугар күн сирин көрбүтэ. 1931 — олоҥхоһут Семен Егоров Ньурба улууһугар киинин быспыта. 

Бэлиэ күннэр

•  Ииндийэ — Хинди тыл күнэ.
•  АХШ — Гимн күнэ.

Түбэлтэлэр

• 1812 — Бородино кыргыһыытыттан сэттэ күн ааспытын кэннэ Наполеон баһылыктаах Франция аармыйата Москубаҕа киирбит.
• 1867 — Карл Маркс политическэй экономияҕа сүрүн үлэтэ «Капитал» бастакы тома тахсыбыт. Кинигэ иккис уонна үһүс томнарын Маркс өлбүтүн кэннэ Фридрих Энгельс бэчээттэппитэ. «Капитал» сүрүн сыала-соруга — оробуочай хамсааһын бэлиитикэтин билим өттүттэн тирэхтээһин.
• 1917 — Быстах бырабыыталыстыба уурааҕынан Арассыыйа өрөспүүбүлүкэтэ олохтоммут.
• 1925 — Максим Аммосов туруорсуутунан Саха Өрөспүүбүлүкэтин Национальнай библиотеката аһыллыбыт.
• 1960 — Ньиэби экспорттыыр дойдулар тэрилтэлэрэ (ОПЕК) төрүттэммит. Онно киирбиттэр: Ирак, Иран, Кувейт, Сауд Арабията уонна Венесуэла. Тэрилтэ сүрүн сыала-соруга — ньиэп сыанатын хонтуруоллааһын.
• 1972 — Риим паапата Павел VI католик аҕабыыттар оройдорун хорунан тонзура оҥостор үгэстэрин тохтоппут. Бу үгэс V-с үйэттэн ыла булгуччулаах этэ.
• 2015 — Икки хара дьөлөҕөс силбэһиилэригэр үөскээбит гравитация долгуна Сиргэ кэлбитин регистрациялаабыттар. Альберт Эйнштейн билгэлээбит гравитация долгуннара бастакытын манна көстүбүттэрэ.

Төрөөбүттэр

• 1847 — Никита Горохов — саха бастакы учуонайынан ааҕыллар этнограф, палеонтолог.
• 1906 — Дмитрий Сивцев — Суорун Омоллоон — Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуодунай суруйааччыта, Социалистическай Үлэ Дьоруойа. Чөркөөхтөөҕү политсыылка түмэлин тэрийбитэ, Саха Сирэ нуучча судаарыстыбатыгар холбоспут кэмин көрдөрөр Суоттутааҕы «Доҕордоһуу» түмэлин уонна Ытык Күөлгэ Хадаайытааҕы түмэли туттарбыта. 2001 сылтан Опера уонна балет театрыгар Суорун Омоллоон аата сүктэриллибитэ.
• 1909 — Юрий Шафер — РСФСР билимин уонна техникатын үтүөлээх үлэһитэ, Саха АССР билимин үтүөлээх үлэһитэ, ССРС Судаарыстыбаннай бириэмийэтин лауреата, физика-математика билимин доктора, профессор.
• 1922 — Семен Иванов — 1950-1970-с сылларга Саха АССР үрдүкү салалтатыгар үлэлээбитэ, 1963—1965 сыллардаахха Саха АССР Миниистирдэрин Сэбиэтин бэрэстээтэлэ.
• 1930 — Семен Горохов — саха чулуу кырсаһыта, Социалистическай Үлэ Дьоруойа, Усуйаана улууһун Ытык олохтооҕо.
• 1931 — Семен Егоров — олоҥхоһут, ырыаһыт, чабырҕахсыт. Саха Өрөспүүбүлүкэтин культуратын үтүөлээх диэйэтэлэ.
• 1965 — Дмитрий Медведев — Арассыыйа 3-с бэрэсидьиэнэ (2008—2012). 2012—2020 сылларга — бырабыыталыстыба бэрэстээтэлэ.

Хаартыска интернеттэн.