Кемерово куоракка сэбиэскэй кэм саҕанааҕы кондитерскай фабрика дьиэтигэр самалык дьиэ тутуллан, «Зимняя вишня» диэн ааттанан тигинэччи үлэлии, үп-харчы эргийэ турбута. Онтон 2018 с. кулун тутар 25 күнүгэр эмискэ сымнаҕас поролуон кубиктардаах оҕо оонньуур бассейна умайан тахсан, уокка 64 киһи былдьанна. Пермь куорат «Хромая лошадь» түүҥҥү кулуубугар эмиэ итинник баһаар алдьархайыттан 156 киһи күн сириттэн хомолтолоохтук барбыта.
Хайдах этэй?
Өрөбүл күн оҕону оонньотор, аралдьытар сирдээх атыы-эргиэн киинигэр сүүһүнэн киһи тоҕуоруһар. Баһаар сымнаҕас кубиктардаах оҕо үөһэттэн ыстанан түһэр бассейна синтетика буолан, электрическэй зарядын кыымыттан кытыастан тахсан түргэнник тарҕанан, төрдүс этээстэн аллараа барбыт. Ити кэмҥэ аттыларыгар кинотеатрга дьон тугу да сэрэйбэккэ киинэ көрө олорбуттар.
Түгэх дьоҕус саалаҕа мультик бүппүтүн кэннэ, көрөөччүлэр тахсаары гыммыттарын киһи тыынын хаайар хойуу буруо тохтоппут. Дьон суотабай төлөпүөннэриттэн социальнай ситим нөҥүө алдьархай тахсыбытын туһунан биллэрбиттэр, баһаарынай сулууспаны ыҥырбыттара түөрт мүнүүтэнэн кэлбит даҕаны, уокка хааллыбыт дьону сатаан быыһаабатахтар.
64 киһини тоҕо кыайан быыһаабатылар?
Ол күн баһаары сэрэтэр сигнализация үлэлээбэтэх, онон, уот тарҕаныан иннинэ дьону таһырдьа таһаарар кыаллыбатах. Эвакуационнай ааннар бары хатанан турар буоланнар, атыы-эргиэн улахан уораҕайын тухары икки эрэ аһаҕас кирилиэскэ анньыһыы, үтүрүһүү, илии-атах тостуор диэри тэпсиһии тахсыбыт.
Билигин сэлиэстийэ баһаар биричиинэтин үөрэтэ сылдьар, сабаҕалаан көрүүнэн соруйан уматыы да буолуон сөп. «Ыччат баандаларын» атыы-эргиэн кииниттэн үүрэллэрин иһин итинник иэстэһиэхтэрин эмиэ сөп диэн этэллэр.
Биирдиилээн дьон «Зимняй вишняҕа» дьиэ кэргэттэрин: оҕолорун, олохторун аргыһын сүтэрбиттэр. Бу алдьархай кэннэ сэттэ киһиэхэ холуобунай дьыала тэрилиннэ: атыы-эргиэн киинин салалтатыгар, харабылга уонна баһаартан сэрэхтээх буолуу үлэһиттэригэр.
Элбэх дьон олоҕун илдьэ барбыт иэдээн хатыламматын туһугар Ил Дархан Егор Борисов Дьокуускай куоракка уонна улуустарга дьон мустар сиригэр, атыы-эргиэн кииннэригэр, аралдьытар сирдэргэ, уһуйааннарга, үөрэх кыһаларыгар баһаартан сэрэхтээх буолуу үлэтэ хайдах ыытылларын тута бэрэбиэркэлииргэ сорудахтаабыта.
Биһиэхэ эмиэ эвакуационнай ааннар хатанан тураллар
Ааспыт нэдиэлэҕэ «Азия», «Туймаада», «Мандарин», «Оригинал», «Оптимист-проф», «Азбука мебели», «Можайский пассаж» атыы-эргиэн кииннэрин Саха сиринээҕи ыксаллаах быһыыга-майгыга уонна хонтуруоллуур үлэҕэ Управлениетын үлэһиттэрэ бэрэбиэркэлээтилэр. Уопсайа Дьокуускайга 57 атыы-эргиэн кииннэрин көрүөхтэрэ.
Сахабыт сирин киин куоратыгар эмиэ Кемерово курдук үөһээ этээскэ оҕону оонньотор, аралдьытар, киинэ көрдөрөр улахан атыы-эргиэн кииннэрэ бааллар. Билиҥҥитэ төрөппүттэр онно оҕолорун ыытыахтарын куттанар буоллулар.
Куорат килбэйэр киинигэр турар 14 000 кв. миэтэрэ иэннээх «Туймаада» көччүйүү киинигэр саамай элбэх киһи сылдьар. Бэрэбиэркэлиир хамыыһыйа баһаартан сэрэхтээх буолуу быраабылатыгар тута хас да кэһиини булла. Ол курдук, «М-Видео» маҕаһыыҥҥа эвакуационнай ааны бытовой тиэхиньикэлээх стеллажтар бүөлээн тураллара билиннэ!
Ыскылаакка үрдүк ыскааптар табаарынан ыга туолан тураллар, ол быыһынан ааһаргар көрүдүөрүҥ олус кыараҕас. Ыксаллаах быһыы-майгы таҕыстаҕына ыарахан ыйааһыннаах хопполор куотан иһэр дьон суолларын бүөлүү түһэр кутталлаахтара этилиннэ. Аны бачча улахан атыы-эргиэн уораҕайын тула массыына туруорар улахан кыһалҕа, үксүн миэстэ суох буолааччы, аны ыксал тирээтэҕинэ баһаарынай массыына ханан да кэлэн турар сирэ суоҕа бэлиэтэннэ.
Таһырдьа ааны сабан, киинэ саалата оҥорбуттар
Онтон «Азия» атыы-эргиэн киинигэр бэһис этээскэ эвакуационнай ааны олох да сабан баран кинотеатр оҥорбуттара билиннэ. Баһаар таҕыстаҕына дьон куотар, таһырдьа быыһанар ааннара маҕаһыын табаарынан бүөлэнэн тураллар.
«Чүмэчини кытта бобобут»
«Мандарин» дьиэ кэргэн аралдьыйар киинэ баһаартан сэрэхтээх буолуутун дириэктэрНаталья Василенко тус бэйэтэ хонтуруоллуур. «Оҕолор төрөөбүт күннэригэр оннооҕор туорка чүмэчи уматтарбаппыт, баһаары сэрэтэр сигнализация кыра да буруо таҕыстаҕына, тута холбонон кэлэр. Үс эвакуационнай аан куруук аһаҕас, аттыбытыгар ньиргиэрдээх түүҥҥү кулууп баар буолан, түүн эрэ сабабыт», — диэн эттэ.
«Азбука мебели» маҕаһыыҥҥа эвакуационнай аан эмиэ миэбэлинэн бүөлэнэн турар, буруону тардар вытяжка суох, баһаары сэрэтэр сигнализация ситэри туруорулла илигэ ааспыт нэдиэлэҕэ этилиннэ.
Куорат атыы-эргиэн кииннэригэр туох итэҕэс баарын Саха сиринээҕи ыксаллаах быһыыга-майгыга министиэристибэ сэрэтэр уонна хонтуруоллуур үлэҕэ Управлениетын старшай инспектора Анастасия Варламова итинник иһитиннэрдэ.
Иккис мэндиэмэнтэн үөһэ оҕо оонньуур сирин, кинотеатры арыйары бобуохтара
Баһаар тахсар түгэнигэр эппиэтинэһи салайааччы сүгэр, ыксал тирээтэҕинэ дьону таһырдьа таһаарыынан атыы-эргиэн киинин үлэһиттэрэ дьарыктаныахтаахтар. Ол иһин кырата сылга иккитэ баһаартан дьону көмүскүүргэ инструкция быһыытынан, үөрэтии ыытыллыахтаах. Хас биирдии үлэһит ыксаллаах быһыыга-майгыга тугу гынарын чуолкай хас хардыытын барытын билиэхтээх.
Судаарыстыбаннай мунньах быйыл иккис этээстэн үөһэ оҕо оонньуур сирдэрин, кинотеатры арыйары боборго диэн этии киллэрдэ. Онон, атыы-эргиэн кииннэригэр улахан уларыйыы тахсара күүтүллэр.
«Туймаада» куотар ааннаах
«Туймаада» атыы-эргиэн киинин салайар «Киин» хампаанньа дириэктэрин солбуйааччы Татьяна Эртюкова:
— Баһаартан сэрэхтээх буолуу ирдэбилин барытын толоробут, эппит итэҕэстэрин тута көннөрүөхпүт. Күн бүгүн «Туймаада» атыы-эргиэн киинигэр баһаар кыра да кыыма күлүм гыннаҕына суһаллык биллэрэр аныгы интегрированнай, автоматизированнай ситим баар. Буруону оборор вентиляция, уот умайда да уунан ыһар тэрил, ону таһынан таһырдьа тахсарга биэс эвакуационнай аан баар, ону аһаҕас тутары ситиһиэхпит, — диэтэ.
Баһаартан куотар аан сабыллан турарын көрдөххүтүнэ, биллэриҥ!
Атыы-эргиэн киинигэр баһаартан сэрэхтээх буолууга ол-бу итэҕэс көһүннэҕинэ, хонтуруоллуур уорганнар ону туоратарга болдьох биэрэллэр, ол кэннэ иккистээн кэлэн көрөллөр. Итэҕэстэри туоратарга туох да үлэ барбатаҕына дьыала борокуратуураҕа барар.
Таһырдьа тахсар эвакуационнай аан сайыннары-кыһыннары аһаҕас туруохтаах. Өскөтүн хатанан, эбэтэр бүөлэнэн турарын көрдөххүтүнэ, атыы-эргиэн киинин салалтатыгар этиҥ, ону ылымматахтарына, хаартыскаҕа түһэрэн, «Госпожнадзор» үлэһиттэригэр биллэриҥ диэн бэрэбиэркэлиир үлэһиттэр этэллэр.
Элбэх киһи сылдьар сиригэр эвакуационнай аан, баһаары сэрэтэр сигнализация, баһаарынай уу турбата суоҕа улахан итэҕэс ахсааныгар киирэр. Маны туоратарга бириэмэ, үп-харчы ирдэниэн сөп. Эвакуация былаана дьон көрөр сиригэр ыйанан туруохтаах.
Атыы-эргиэн киинин хаһаайыннарыгар баар итэҕэстэри туоратарга бириэмэ биэриэхтэрэ, оттон дьон доруобуйатыгар кутталлаах кэһии баара билиннэҕинэ, быстах кэмҥэ сабылларга тиийиэҕэ.