Алтынньы 31 күнэ. Америкаҕа хэллоуин, Арассыыйаҕа түрмэ үлэһиттэрин күнэ - Бикипиэдьийэ

•  Хэллоуин
•  Арассыыйа — Хамсаныы тылын тылбаасчытын күнэ.
•  Арассыыйа — Силиэстийэ хаайыытын уонна түрмэ үлэһиттэрин күнэ.
•  Ииндийэ — Сомоҕолоһуу күнэ.

Түбэлтэлэр:

• 1811 — Санкт-Петербург таһыгар Царскай селоҕа Император лиссиэйэ аһыллыбыт — дворяннар оҕолоругар аналлаах үөрэх кыһата. Лиссиэй Александр Пушкин үөрэммит сирэ буоларынан биллэр. 1843 сыллаахха үөрэх кыһата киин куоракка Петербурга көспүт уонна Александровскай диэн буолбут. 1918 сыллаахха Совнарком уурааҕынан сабыллыбыт.
• 1857 — Лаамы байҕалын кытылыгар сытар Үт (Чумикан) сирэ Саха уобалаһыттан Приморье уобалаһыгар бэриллибит. Билигин бу Хабаровскай кыраай сирэ.
• 1913 — АХШ сирин-уотун байҕалтан байҕалга диэри туоруур бастакы шоссе, Линкольн шоссета, аһыллыбыт.
• 1960 — Бүлүү өрүһүгэр ГЭС тутуллан бүппүт.
• 1961 — Иосиф Сталин өлүгэ Кыһыл болуоссакка баар мавзолейтан таһаарыллыбыт уонна Кириэмил эркинин анныгар көмүллүбүт. Бу саҕана Сталиҥҥа сүгүрүйүүнү утары үлэ барбыта: Сталинград Волгоград буолбута, Сталинабад — Душанбе, дойду үрдүнэн Сталин мэҥэ таастарын көтүрбүттэрэ.
• 1967 — Таас Тумус — Дьокуускай гаас ситимэ үлэҕэ киирбит, Дьокуускайга аан маҥнай гаас кэлбит.
• 1968 — Амматааҕы норуот тыйаатыра аһыллыбыт.
• 1968 — Майа бөһүөлэгин тутуутун сүрүн былаана ылыныллыбыт.
• 2011 — Аан дойду дьонун ахсаана 7 миллиард буолбут.
• 2018 — Ииндийэҕэ аан дойду саамай үрдүк статуята — 240 миэтэрэлээх Сомоҕолоһуу Мэҥэтэ — аһыллыбыт. Бу Валлабхаи Патель диэн Ииндийэ босхолонуутун туһугар турууласпыт норуот биир басханын мэҥэ тааһа.

Төрөөбүттэр:

• 1711 — Степан Крашенинников — Камчаатканы чинчийээччи.
• 1760 — Хокусай — аатырбыт Дьоппуон уруhуйдьута. Кини саамай биллиилээх үлэтинэн «Фуджи хайа отут алта көстүүтэ» (富嶽三十六景) диэн маска ойууламмыт гравюралар сиэрийэлэрэ буолар.
• 1895 — Дмитрий Муксунов — Саха АССР үтүөлээх учуутала, норуот хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ, норуот үөрэҕириитин туйгуна.

Өлбүттэр:

• 1939 — Былатыан Ойуунускай — революционер, ил уонна баартыйа диэйэтэлэ, Саха сиригэр сэбиэскэй былааһы уонна автономиялаах өрөспүүбүлүкэни олохтоспут киһи, саха литэрэтиирэтин төрүттээччилэртэн биирдэстэрэ. Кини тэрийсибит тэрилтэлэрэ — Гуманитарнай чинчийии уонна аҕыйах ахсааннаах хотугу омуктар кыһалҕаларын институута, Бичик кинигэ кыһата, Саха сирин суруйааччыларын сойууһа, Саха суругун-бичигин Кэмитиэтэ, ону кытары билигин суох Саха национальнай байыаннай оскуолата (ЯНВШ).
• 1993 — Федерико Феллини — Италия киинэ оҥорооччута, режиссера. Феллини киинэлэрэ фантазияны уонна түүлү холбуур киинэлэр буолаллар.
• 1994 — Ииндийэ баһылыга Индира Ганди өлбүт.
• 2009 — Цянь Сюэсэнь — кытай учуонайа, чинчийээччитэ, Кытай халлаан куйаарын программатын төрүттээччи, АХШ куйаар программатын кыттыылааҕа, Кытай баллистическай ракеталарын оҥорбут киһи.