Бэлиэ күннэр
- Инсульт утары охсуһуу аан дойдутааҕы күнэ
- Арассыыйа — Харабыллыыр сулууспа күнэ
- Камбодьа — Хоруоналаммыт күн
- Турция — Өрөспүүбүлүкэ күнэ (туур. Cumhuriyet Bayramı), 1923 сыллаахха Ататюрк өрөспүүбүлүкэни биллэрбит
- ССРС — Сэбиэскэй Сойууска бу күн Хомсомуол күнүн бэлиэтииллэрэ
Түбэлтэлэр
- 1611 — Нуучча суулларыллыбыт ыраахтааҕыта (1606-1610 сс. бөрүстүөлгэ олорбута) Василий Шуйскай бэйэтин свитатын кытта (ол иһигэр Романовтар династияларын бастакы ыраахтааҕытын Михаил Федорович аҕата патриарх Филарет) Варшаваҕа Хоруол заамагар Польша хоруолугар бирисээгэ биэрбит. Нөҥүө сылыгар билиэҥҥэ Польшаҕа олорон өлбүтэ, уҥуоҕун Михаил Федорович ыраахтааҕы көрдөһүүтүнэн поляктар 1635 сыллаахха биэрбиттэрэ, Москубаҕа Кириэмилгэ көмпүттэрэ.
- 1863 — Швейцарияҕа Кыһыл Кириэс уопсастыбата тэриллибит.
- 1888 — Харьков анныгар ыраахтааҕы Александр III дьиэ кэргэнинээн Кырыымтан Петербуурга айаннаан испит пуойаһа саахалга түбэспит. 21 киһи тута өлбүт, икки киһи кэлин ылбыт эчэйиилэриттэн быстыбыттар, ыраахтааҕы бэйэтэ да, кэлин ыраахтааҕы буолбут цесаревич Николай да улаханнык эмсэҕэлээбэтэхтэр.
- 1905 — Байкаалы эргийэр тимир суол үлэҕэ киирбит. Бу иннинэ Транссибиир магыстыраала Байкалга кэлэн быстар этэ, пуойастар күөлү паромунан туорууллара.
- 1918 — Ыччат бүтүн Арассыыйатааҕы коммунистыы сойууһа (хомсомуол) тэриллибит — ССРС ыччаты түмэр, иитэр тэрилтэтэ. Бу тэрилтэҕэ 14 саастарын туолбут оҕолортон саҕалаан 28-тарыгар диэри ыччаттар киириэхтэрин сөбө. 1977 сыллаахха хомсомуолга 36 мөлүйүөнтэн тахса ССРС олохтоохторо киирэллэр этэ.
- 1923 — Осман Импиэрийэтэ ыһыллыбытын кэннэ Туурсуйа Өрөспүүбүлүкэтэ тэриллибит. Бастакы бэрэсидьиэнинэн Мустафа Кемал (кэлин ылбыт аата Ататүрк) буолбут.
- 1933 — Алдан оройуонугар Лебединай рудник үлэҕэ киирбит.
- 1952 — Саха АССР Миниистирдэрин Сэбиэтэ Дьокуускайга Залогка 350 миэстэлээх киинэ тыйаатыра тутарга уураахтаабыт.
- 1953 — Саха АССР Миниистирдэрин Сэбиэтин уурааҕынан Нуучча драма тыйаатырыгар кирпииччэ дьиэни тутарга быһаарыы ылыллыбыт.
- 1969 — ARPANET бырайыак икки көмпүүтэрин ыккардыгар бастакы ситимнэһии буолбут — Интэриниэт үөскээбит.
- 1989 — РСФСР Үрдүкү Сэбиэтэ Конституцияҕа көннөрүүлэри киллэрэн Норуот дьокутааттарын сийиэһин олохтообут.
- 1998 — Аан дойдуга куйаарга көппүт саамай кырдьаҕас киһи, 77 саастаах Джон Гленн, орбитаҕа тахсыбыт. Ону тэҥэ Гленн — АХШ-ка бастакы астронавт (1962 сыллаахха Гагарин уонна Титов кэннилэриттэн көппүтэ).
- 2003 — Аҕа уонна уол Рерихтар хартыыналарын быыстапката СӨ Комдрагметын быыстапкалыыр саалатыгар аһыллыбыт.
- 2004 — араабтыы тахсар «Аль-Джазира» ханаалга Усама бен Ладен 2011 сыллааҕы балаҕаны ыйын 11 күнүгэр АХШ-ка буолбут террактары тэрийбитин билинэрин туһунан видеота көстүбүт.
- 2009 — алтынньы 27—29 күннэригэр «Боронсуустуу саҥарааччыларга Саха сирин уобараһа» («Образ Якутии во франкоязычном мире», «Image de la Yakoutie dans le monde francophone») диэн кэмпириэнсийэни СГУ боронсуус филологиятын кафедрата көҕүлээн ыыппыт.
- 2015 — Кытай 35 сыл тухары ыытыллыбыт «соҕотох оҕо бэлиитикэтин» түмүктүүрүн туһунан биллэрбит.
Төрөөбүттэр
- 1705 — Миллер Герард Фридрих (Арассыыйаҕа кинини Фёдор Миллер диэн ааттыыллар этэ) — XVIII үйэ биир уһулуччулаах чинчийээччитэ, академик, устуорук уонна археограф. Сибиир устуоруйатыгар бастакы билим чинчийиитин суруйбутунан уонна Арассыыйа төрүттэнииттигэр «норманн түөрүйэтин» туруорсубутунан биллэр. Кини сахаларга сыһыаннаах хас да үлэлээх.
- 1904 — Христофор Шараборин — ил уонна баартыйа үлэһитэ, 1931-1937 сылларга Саха АССР Совнаркомун бэрэссэдээтэлэ.
- 1968 — Владимир Федоров — Саха сирин бэлиитигэ, Ил Түмэн III уонна IV ыҥырыыларын дьокутаата.
Өлбүттэр
- 1783 — Жан Лерон Д’Аламбер — француз бөлүһүөгэ, механик уонна математик.
- 1889 — Николай Чернышевскай — Бүлүү куоракка олорбут нуучча уһулуччулаах революционер демократа, сырдатааччы-энциклопедист, суруйааччы, литэрэтиирэ кириитигэ.
- 2004 — Семен Николаев — Сомоҕотто — устуоруйа билимин хандьыдаата, этнография эйгэтигэр сахалартан бастакы үрдүк үөрэхтээх чинчийээччи, сүүстэн тахса үлэ ааптара.
