Алтынньы 17 күнэ. Саха тыйаатыра, Андрей Кривошапкин - Бикипиэдьийэ

1925 сыллаахха саха турууппата бэйэтэ туспа тыйаатыр буолбута. Алтынньы 17 күнугэр Николай Неустроев «Куһаҕан тыын» комедиятын премьератын Саха тыйаатырын төрөөбүт күнүнэн ааҕыллар.

Бүгүн эбээн бас-көс суруйааччыта, Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуодунай суруйааччыта, эбээн омугун, өрөспүүбүлүкэ биллиилээх уопсастыбаннай уонна государственнэй диэйэтэлэ, Ил Түмэн I, II, III, IV ыҥырыыларын дьокутаата, Эбээн-Бытантай, Кэбээйи улуустарын, Саха өрөспүүбүлүкэтин Ытык Киһитэ Андрей Кривошапкин 80 сааһын бэлиэтиир. 

Алтынньы 17 диэн Грегориан халандаарыгар сыл 290-с күнэ (ордук хонуктаах сылга 291-c күнэ). Сыл бүтүө 75 күн баар. Бу күн дьадайыыны кытары охсуһуу аан дойдутааҕы күнэ.

Бэлиэ күннэр:

•  ХНТ — Дойдулар ардыларынааҕы быстар дьадайыыны суох оҥоруу күнэ
•  Ииндийэ — Цифровой уопсастыба күнэ

Түбэлтэлэр:

• 1740 — Витус Беринг салалталаах Иккис Камчатка эспэдииссийэтин кыттыылаахтара Петропавловск-Камчатский куоратын олохтоообуттар.
• 1855 — Англия айааччыта Генри Бессемер ыстаалы уһаарыы процеһын патеннаабыт. Бессемер ньымата, ону кытары эмиэ бу саҕана айыллыбыт Мартен ньымата ыстаал уһаарыытын быдан чэпчэппиттэрэ. Ыстаал киэҥник туттуллар кыахтаммыта, чуолаан тимир суол тутуутугар.
• 1925 — Николай Неустроев «Куһаҕан тыын» комедиятын премьератын күнэ Саха тыйаатырын төрөөбүт күнүнэн ааҕыллар.
• 1933 — Альберт Эйнштейн АХШ-га нацистыы Германияттан күрээн тиийбит.
• 1938 — Сэбиэскэй Сойууска «Бойобуой өҥөлөрүн иһин» мэтээл олохтоммут. Бу мэтээлинэн уопсайа 5 210 078 киһи наҕараадаламмыта.
• 1959 — Соҕуруу Африкатааҕы «Де Бирс» хампаанньа бастакы искусственнай алмаас оҥорбутун туһунан биллэрбит.
• 1973 — ОПЕК холбоһугар киирэр араб дойдулара Израили сэриитигэр өйөөбүт дойдуларга ньиэп эмбарготын биллэрбиттэр. Бастатан туран АХШ-га уонна кини Арҕаа Европатааҕы кыттыгастарыгар ньиэп атыыламмат буолбут. Ньиэп сыаната түөрт төгүл үрдээбит, онтон сылтаан экэнэмиэкэ кризиһэ тоҕо тардыллыбыт. Бу ньиэп кризиһин түмүгэр бензини кэмчилиир Дьоппуон массыыналара тарҕаммыттара, ССРС тас дойдуларга ньиэп атыылыыра кэҥээбитэ, энергетикаҕа саҥа технологиялар киириилэрэ түргэтээбитэ, холобура Франция сүрүннээн атомнай электростанцияларга көспүта.
• 2003 — Тайваҥҥа Тайпэй 101 диэн 101 мэндиэмэннээх, 509,2 м үрдүктээх небоскреб тутуллубут. 2010 сыллаахха Дубайга Бурдж Халифа тутуллуор диэри Тайпэй 101 аан дойдуга саамай үрдүк дьиэ аатын сүкпүтэ.

Төрөөбүттэр:

• 1914 — Дмитрий Ильин — саха биллиилээх муосчута, ССРС худуоһунньуктар холбоһуктарн чилиэнэ.
• 1940 — Андрей Кривошапкин — эбээн бас-көс суруйааччыта, Саха Өрөспүүбүлүкэтин народнай суруйааччыта. Эбээн омугун, өрөспүүбүлүкэ биллиилээх уопсастыбаннай уонна государственнэй диэйэтэлэ, Ил Түмэн I, II, III, IV ыҥырыыларын дьокутаата, Эбээн-Бытантай улууһун, Кэбээйи улууһун, Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ытык Киһитэ.
• 1972 — Эминем — АХШ рэпера, артыыс уонна продюсер. «Грэмми» бириэмийэ 11 төгүллээх хаһаайына.